Struktura Podlesie
50°45′48″N 22°46′36″E/50,763333 22,776667 Struktura Podlesie jest widoczna na obszarze Roztocza, w południowej części mapy | |
| Ciało niebieskie | |
|---|---|
| Średnica krateru |
3,5 km |
| Wiek |
40–60 Ma |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
| 50°45′48″N 22°46′36″E/50,763333 22,776667
| |
Struktura Podlesie – struktura geologiczna na Roztoczu Zachodnim w Polsce, która może być kraterem uderzeniowym. Jest to regularne, koliste zagłębienie terenu o średnicy 4,1 km[1], które wyróżnia się rzeźbą z otoczenia, wśród dolin i wąwozów Roztocza.
Jeżeli jest to istotnie krater uderzeniowy, to zapewne pierwotnie miał średnicę 3,5 km oraz głębokość 150–200 m i powstał 40–60 milionów lat temu w paleogenie[2]. Utworzenie takiego krateru mógł spowodować upadek meteoroidu o średnicy 50–60 m. Brak anomalii magnetycznych wskazuje na obiekt kamienny[3].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Struktura Podlesie znajduje się w obrębie Roztocza Gorajskiego, w większości na terenie wsi Podlesie Duże i Podlesie Małe. Otaczające wzniesienia są poprzecinane licznymi wąwozami, zaś doliny mają tendencję do rozszerzania się ku ujściu, co jest typowe dla procesów denudacyjnych. Struktura Podlesie ma kształt misy o średniej głębokości 46 m[1], zamkniętej relatywnie wąską bramą, pozbawionej ostańców charakterystycznych dla procesów denudacyjnych, co wskazuje na odmienną genezę tego zagłębienia w porównaniu z resztą obszaru. Pochodzenie tektoniczne struktury jest wątpliwe ze względu na kolisty kształt[4].
Geologia[edytuj | edytuj kod]
Roztocze jest częścią kredowej antykliny, przykrytej osadami lodowcowymi podczas zlodowaceń plejstoceńskich. Zlodowacenie północnopolskie pozostawiło na nim duże ilości osadów typu lessowego, zasypując strukturę Podlesie, która została odsłonięta wskutek erozji w holocenie. Wyniki uzyskane z wierceń wskazują, że struktura jest głębsza niż widoczne obecnie zagłębienie i w okresie zlodowaceń środkowopolskich znajdowało się tam bezodpływowe jezioro, którego poziom sięgał powyżej obecnie istniejącej bramy – zatem pierwotnie struktura była zamkniętym zagłębieniem terenu[2]. Wał krateru mógł zostać zniszczony przez lodowce.
Hipoteza uderzeniowa[edytuj | edytuj kod]
Brak jednoznacznych dowodów uderzeniowego pochodzenia struktury Podlesie[3]. Głównym problemem jest, że powstała w słabo związanych skałach osadowych, które podczas impaktu nie tworzą łatwo rozpoznawalnych struktur, pozwalających na identyfikację. Największe możliwości weryfikacji tej hipotezy dają badania petrologiczne margli wydobytych z wierceń z dna struktury, które mogą być zestaloną materią, rozkruszoną wskutek uderzenia[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Czajka 2004 ↓, s. 229.
- ↑ a b Czajka 2004 ↓, s. 231.
- ↑ a b c Czajka 2004 ↓, s. 232.
- ↑ Czajka 2004 ↓, s. 230–231.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Wiesław Czajka. Struktura Podlesie — czy w Polsce znajduje się wielki krater uderzeniowy?. „Przegląd Geologiczny”. 52 (3), s. 229–232, 2004.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Wiesław Czajka: Kratery uderzeniowe, Polska, struktura Podlesie. Firma Vanellus, 2008-06-21. [dostęp 2014-06-20]. (pol.).