Tabletka musująca
Tabletka musująca (łac. tabuletta effervescens) – tabletka, którą przed użyciem należy rozpuścić w wodzie. W wyniku reakcji kwasu organicznego z wodorowęglanem sodu powstaje dwutlenek węgla, który przyspiesza rozpad tabletki, maskuje nieprzyjemny smak związków czynnych zawartych w tabletce oraz przyspiesza ich wchłanianie[1].
Masa tabletkowa[edytuj | edytuj kod]
Podstawowymi składnikami tabletek musujących, oprócz substancji leczniczej, jest kwas organiczny (winowy lub cytrynowy) oraz węglany (najczęściej wodorowęglan sodu). Ilość kwasu i węglanów oblicza się z równania reakcji zobojętniania. Nadmiar jednego ze składników umożliwia otrzymanie roztworu kwaśnego lub zasadowego. Większą wytrzymałość mechaniczną tabletek otrzymuje się po zastosowaniu nie pojedynczego kwasu, lecz mieszaniny kwasu winowego i cytrynowego. Stabilność tabletek zwiększa też stosowanie zmodyfikowanego (w procesie ogrzewania) wodorowęglanu sodu[2].
Sposoby produkcji[edytuj | edytuj kod]
Masę tabletkową wytwarza się metodą suchą lub mokrą. W metodzie mokrej granuluje się razem lub oddzielnie kwas i wodorowęglan sodu. Jako środek zwilżający stosowany jest etanol, alkohol izopropylowy lub alkoholowy roztwór poliwinylopirolidonu. W metodzie suchej mają zastosowanie dwa rodzaje postępowania. Według pierwszego mieszaninę wodorowęglanu i kwasu cytrynowego ogrzewa się do temp. 100 °C. Czynnikiem granulującym jest tu woda krystalizacyjna kwasu cytrynowego lub powstała w wyniku częściowego rozkładu wodorowęglanu do węglanu. Drugie postępowanie polega na prasowaniu mieszaniny proszków, rozdrabnianiu i tabletkowaniu[2].
Niezależnie od metody otrzymywania tabletek musujących, masa tabletkowa musi się charakteryzować małą zawartością wilgoci, z reguły poniżej 1%.
Tabletkowanie i pakowanie w Polsce powinno przeprowadzać się w pomieszczeniach klimatyzowanych, w których panuje wilgotność względna 20–25% i temperatura 20–25 °C[3].
Opakowania tabletek musujących[edytuj | edytuj kod]
Najczęściej tabletki musujące są pakowane w blistry z folii aluminiowej, laminowanej polietylenem lub w hermetycznie zamykane fiolki. Do zamykania fiolek stosuje się korki zawierające wkładkę z substancją pochłaniającą wilgoć (żel krzemionkowy).
Tabletek nie należy przechowywać w temp. powyżej 25 °C, gdyż następuje powolny rozkład wodorowęglanu sodu do węglanu, wydziela się woda i dwutlenek węgla. Woda rozpoczyna reakcję zobojętniania, tabletki ulegają destrukcji[4].
Badanie czasu rozpadu tabletki[edytuj | edytuj kod]
Czas, w którym tabletka w odpowiednim środowisku ulegnie rozpadowi lub rozpuszczeniu, jest jednym z czynników informujących o jej wartości leczniczej, gdyż jest to związane z jej szybkością wchłaniania. Wg Farmakopei Polskiej V (FPV) czas ten nie powinien przekraczać 5 minut[3].
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
Tabletki musujące są stosowane jako produkty przemysłu farmaceutycznego i dietetycznego od ponad dwóch stuleci[5]. Początkowo były to próby odtworzenia składu związków chemicznych, występujących naturalnie wodach mineralnych[5].
Obecnie wiele preparatów leczniczych jak i suplementów diety występuje w postaci tabletek musujących i granulatów[4][3].
Tabletki musujące występują powszechnie także poza rynkiem farmaceutycznym.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Detlev Haack, Martin Köberle, Putting the Fizz into Formulation, „European Pharmaceutical Contractor”, wrzesień 2013, s. 30–36 [dostęp 2020-12-06].
- ↑ a b Stanisław Janicki i inni, Farmacja stosowana. Podręcznik dla studentów farmacji, wyd. 3 popr. i uzup., Warszawa: Wydaw. Lekarskie PZWL, 1998, ISBN 83-200-2293-2, OCLC 749772867.
- ↑ a b c Farmakopea Polska V, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, 1990. TIN: T00530586
- ↑ a b World Health Organization, The International pharmacopoeia = Pharmacopoea internationalis., wyd. 4th ed, Geneva: World Health Organization, 2006–2008, ISBN 978-92-4-156301-7, OCLC 122929243 [dostęp 2020-12-04].
- ↑ a b W.A. Campbell, The analytical chemist in nineteenth century English social history, Durham University, 1971 [dostęp 2020-12-05].
