Teje (królowa)

Teje

Teje; Muzeum Egipskie w Berlinie
królowa Egiptu
Jako żona	Amenhotepa III
Dane biograficzne
Data urodzenia	ok. 1400/1399 r. p.n.e.
Data śmierci	ok. 1338 p.n.e.
Ojciec	Juja
Matka	Czuju
Mąż	Amenhotep III
Dzieci	Echnaton, Totmes, Sitamon, Iset, Henutaneb, Nebetah, Smenchkare (?), Beketaten

Fajansowa waza z kartuszami Amenhotepa III i królowej Teje; Muzeum w Luwrze, Paryż

Teje, Tii, Teye, Tiji (ur. ok. 1400/1399 r. p.n.e., zm. ok. 1338 r. p.n.e.) – Wielka Małżonka Królewska, główna żona faraona Amenhotepa III.

Teje była córką Jujego, który nosił tytuł Boskiego Ojca oraz piastował funkcję kapłana Mina; był także oficerem odpowiedzialnym za sprawność rydwanów bojowych, oraz jego żony, Czuju, która była przełożoną w haremie Mina oraz przełożoną w haremie Amona, a nosiła dworski tytuł Królewskiej Ozdoby.

Żoną Amenhotepa Teje została jako jedenasto- lub dwunastoletnia dziewczynka, wkrótce po objęciu przez niego władzy, a więc ok. 1388 r. p.n.e. Faraon darzył wielkim uczuciem swoją żonę, która słynęła na całym dworze ze swojej mądrości, inteligencji oraz zmysłu politycznego i talentów dyplomatycznych. Król rozkazał dla niej wybudować wspaniały pałac w Malkata, niedaleko Teb Zachodnich, gdzie przeniosła się cała rodzina królewska.

Teje dała Amenhotepowi dwóch synów – Totmesa (miał przejąć władzę po śmierci ojca, ale zmarł przedwcześnie jako dziecko) oraz Amenhotepa (późniejszego faraona Echnatona), a także córki – Sitamon, która została kolejną małżonką Amenhotepa III, Iset, Henuttaunebu i Nebetah.

Po śmierci Amenhotepa III, Teje już jako królowa-matka wciąż cieszyła się wielkim szacunkiem i wielkimi wpływami. To dzięki niej Aj (będący prawdopodobnie jej bratem) zrobił karierę jako wezyr i z czasem stał się najważniejszą osobą w Egipcie zaraz po faraonie. Pod jej znacznym wpływem pozostawał jej syn, faraon Echnaton. Wspierała go w jego rządach, a szczególnie w konflikcie z kapłanami Amona Tebańskiego i z zapałem propagowała nowo powstały kult Atona.

Mumia królowej Teje, Muzeum Egipskie w Kairze

Zmarła w 12. roku panowania Echnatona, a więc ok. roku 1338 p.n.e. Została złożona początkowo w grobowcu KV55 w Dolinie Królów, po pewnym czasie jej mumię przeniesiono do tajemnej skrytki w grobowcu Amenhotepa II (KV35). Badania genetyczne przeprowadzone w 2009 r. potwierdziły, że znaleziona w niej mumia 40-50-letniej kobiety, określana jako Starsza Dama, to mumia królowej Teje.

Była matką faraona Echnatona, żoną, a zarazem teściową Amenhotepa III (ich córka, Sitamon poślubiła swojego ojca), a także babką dwóch faraonów – Smenchkare i Tutanchamona.

Teje pojawia się w powieści Egipcjanin Sinuhe Miki Waltari.

Zobacz też

• Starożytny Egipt

Bibliografia

• BogusławB. Kwiatkowski BogusławB., Poczet faraonów, Warszawa: Iskry, 2002, ISBN 83-207-1677-2, OCLC 830308044 .brak strony (książka)
• Jacq Ch. – „Echnaton i Nefertiti”, Świat Książki, Warszawa 2007, ISBN 978-83-247-0129-2 Nr 5414.