Tomasz Michał Dangel
 herb Dangiel | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
fabrykant powozów |
| Małżeństwo |
Zofia Anna Krauze |
| Dzieci |
Tomasz Krzysztof, Zofia Anna, Jan Daniel, Jan Piotr, Julia Henrietta Filipina, Marianna, Charlotta Zofia, Piotr Kazimierz, Anna Karolina, Elżbieta Zofia, Karolina Wilhelmina, Wilhelmina Dorota, Tomasz Adam, Zofia Emilia, Ludwika Henrietta |
Tomasz Michał Dandel (ur. 1742 w Pasewalku, zm. 21 lutego 1808 w Raszynie) – polski fabrykant powozów I Rzeczypospolitej pochodzenia niemieckiego.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w Pasewalk w Meklemburgii w 1742 w mieszczańskiej rodzinie. Podróżując po Europie uczył się zawodu i około 1768 przybył do Warszawy.
Ożenił się z Zofią Anną Krauze córką warszawskiego fabrykanta powozów. Założył warsztat w Warszawie i w niedługim czasie doprowadził do produkcji powozów na wielką skalę. Najbardziej okazałe, najdroższe powozy pochodziły z jego manufaktury. Była to największa fabryka karet w I Rzeczypospolitej. Znana była również z wysokiej jakości produkowanych pojazdów konnych. W swoim rozkwicie zatrudniał do 300 pracowników. Według Tadeusza Korzona miał na stanie gotowych do sprzedaży ponad sto powozów w cenie od 100 do 2000 dukatów. Zakład jego należał do jednych z największych i najbardziej znanych w Europie. W 1782 tak o jego działalności mówił specjalista: „Połączył w swoich wielkich domach na ul. Senatorskiej i na ul. Elektoralnej pracownie wszystkich rzemieślników, których do wystawienia powozu potrzebuje, jako to: stelmachów, siodlarzy, kowali, lakierników, tasiemkarzy, farbiarzy, pasamoników itd., iż w razie, gdy kupujący w bogatym składzie gotowych wyrobów tegoż fabrykanta nie znajdzie do swego upodobania powozu, w nieuwierzenia krótkim czasie takowy mu wystawią”[1].
11 listopada 1790 sejm nadał Tomaszowi Dangelowi szlachectwo oraz herb Dangiel. W czasie insurekcji kościuszkowskiej należał do Komisariatu Generalnego Wojennego i był członkiem sześcioosobowego Departamentu Koni i Zaprzęgów.
Był właścicielem kilku domów w Warszawie oraz majątków w Raszynie[2] i Falentach[1].
W małżeństwie z Zofią Krauze miał piętnaścioro dzieci: Tomasz Krzysztof, Zofia Anna, Jan Daniel, Jan Piotr, Julia Henrietta Filipina, Marianna, Charlotta Zofia, Piotr Kazimierz, Anna Karolina, Elżbieta Zofia, Karolina Wilhelmina, Wilhelmina Dorota, Tomasz Adam, Zofia Emilia i Ludwika Henrietta[3].
Zmarł w Raszynie 21 lutego 1808 i pochowany został na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Małgorzata Szturomska, Falenty bankierów i nie tylko, część 2 [online], Przegląd Regionalny, 28 listopada 2018 [dostęp 2021-04-27] (pol.).
- ↑ Historia [online], raszyn.pl [dostęp 2021-04-27].
- ↑ Tomasz Michał Dangel h. Dangiel [online], M.J. Minakowski: Wielka Genealogia Minakowskiego [dostęp 2021-04-27].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Tomasz Michał Dangel [online], Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej – Polacy z wyboru [dostęp 2021-04-27] (pol.).
- S. Orgelbrand: Encyklopedia Powszechna. T. VI. Warszawa: S. Orgelbrandt, 1861, s. 719. [dostęp 2021-04-27]. (pol.).
- Przegląd Techniczny – gazeta inżynierska [online], przeglad-techniczny.pl [dostęp 2021-04-27].