Trybunał inkwizycji w Spoleto
Trybunał inkwizycji w Spoleto – sąd inkwizycyjny mający swą siedzibę w Spoleto w Państwie Kościelnym i należący do struktur inkwizycji rzymskiej. Istniał w latach 1685–1860 (z przerwą 1809–1815). Był kierowany przez dominikanów z rzymskiej prowincji zakonnej.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Trybunał inkwizycyjny w Spoleto został utworzony w 1685 w wyniku wyodrębnienia kilku diecezji podległych dotąd jurysdykcji trybunału inkwizycji w Perugii. Nie wiadomo, jakie motywy stały za tą decyzją. W każdym razie trybunał ze Spoleto był pod względem chronologicznym ostatnim ze wszystkich trybunałów inkwizycyjnych[1]. Pierwszym inkwizytorem został dominikanin Domenico da Fulgineo. Na początku XVIII wieku trybunał w Spoleto zaliczany był w zakonie dominikańskim do trybunałów tzw. trzeciej klasy (najniższej)[2].
Inkwizycja działała w okręgu Spoleto w sposób nieprzerwany aż do pierwszej likwidacji Państwa Kościelnego przez napoleońską Francję. Cesarz Napoleon Bonaparte, za pośrednictwem marionetkowej Rady Nadzwyczajnej Państwa Rzymskiego, 2 lipca 1809 wydał dekret o zniesieniu trybunałów inkwizycji w Lacjum i Umbrii[3].
Po odtworzeniu Państwa Kościelnego na mocy decyzji Kongresu Wiedeńskiego w 1815 wznowiono w nim działalność inkwizycji, w tym także trybunału w Spoleto[4]. W latach 1817–1836 funkcję inkwizytora sprawował tu Giovanni Domenico Stefanelli (1779–1852), późniejszy arcybiskup Lukki (1836–1844).
Trybunał ten został ostatecznie zniesiony po zajęciu Umbrii przez wojska sardyńskie w 1860. Formalny dekret o jego rozwiązaniu został wydany 20 września 1860[5].
Organizacja[edytuj | edytuj kod]
Siedzibą trybunału był konwent dominikański w Spoleto. Jurysdykcji inkwizytora Spoleto podlegało siedem diecezji (Spoleto, Amelia, Foligno, Narni, Nocera Umbra, Norcia, Terni) oraz opactwo terytorialne Ferentillo. W Ferentillo oraz w siedzibie każdej z diecezji rezydował wikariusz generalny inkwizycji. Oprócz tego, inkwizytorowi podlegali wikariusze rejonowi, którzy rezydowali w mniejszych okręgach na prowincji (tzw. wikariatach rejonowych). Poniżej lista wikariatów podległych inkwizytorowi Spoleto[6]:
- Diecezja Spoleto
- jeden wikariusz generalny rezydujący w Spoleto
- wikariaty rejonowe: Beroide, Bevagna, Campello sul Clitunno, Castelritaldi, Cerreto, Cesi, Giano, Macerino, Montebibico, Montefalco, Montefranco, Montesanto, Sellano, Trevi, Vallo, Verchiano.
- Diecezja Foligno
- wikariaty generalne: Foligno
- wikariaty rejonowe: Belfiore, Colfiorito, Rasiglia, San Eraclio, Spello, Valtopina
- Diecezja Nocera Umbra
- wikariaty generalne: Gualdo
- wikariaty rejonowe: Casacastalda, Nocera Umbra, Sassoferrato, Sefri, Sigillo
- Diecezja Narni
- wikariaty generalne: Narni
- wikariaty rejonowe: Calvi, Otricoli, San Gemini, Stroncone, Collescipoli
- Diecezja Norcia:
- wikariaty generalne: Norcia
- wikariaty rejonowe: Ancarano, Cascia, Monteleone, Visso
- Diecezja Amelia:
- Diecezja Terni:
- Opactwo terytorialne S. Pietro in Valle w Ferentillo:
- wikariaty generalne: Ferentillo
- wikariaty rejonowe: brak
Inkwizytorowi Spoleto podlegało więc siedem wikariatów generalnych i trzydzieści osiem wikariatów rejonowych.
Inkwizytorzy Spoleto (1685–1860)[edytuj | edytuj kod]
- Domenico da Foligno OP (1685–1689)[7]
- Deodato Camassei OP (1689–1711)[7]
- Girolamo Baranzoni OP (1711–1720)[7]
- Giovanni Nicola Selleri da Panicale OP (1720–1725)[7]
- Domenico Francesco Massarotti da Camerino OP (1725–1727)[7]
- Girolamo Maria Rendina da Benevento OP (1727–1732)[7]
- Vincenzo Maria Ferretti d’Ancona OP (1732–1733)
- Tommaso Maria Silici da Massa OP (1733–1744)
- Pietro Paolo Palma OP (1744–1745)[8]
- Ambrogio Maria Chiappini OP (1745–1775)[9]
- Raimondo Zolla da Vetralla OP (1775–1782)
- Pier Domenico Bernardi da Roma OP (1782–1785)
- Tommaso Maria Nardacci da Priverno OP (1785–1798)
- Benedetto Cappelli OP (1801–1804)[10]
- Giovanni Battista Dolci OP (1804–1809)[11]
- Alessandro Vincenzo Carli OP (1815–1817)[12]
- Giovanni Domenico Stefanelli OP (1817–1836)[13]
- Vincenzo Sallua OP (1836–1840)[14]
- Giacinto Novaro OP (1840–1847)[15]
- Vincenzo Maria Amoretti OP (1847–1853)[11]
- Vincenzo Leoni OP (1853–1860)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Del Col, s. 515, 743.
- ↑ Del Col, s. 745.
- ↑ Bollettino delle leggi e decreti imperiali pubblicati dalla Consulta straordinaria per gli Stati romani. Vol. 1. Rzym: Perego Salvioni, 1809, s. 182-183.
- ↑ Rainer Decker: Witchcraft & The Papacy. An account drawning on the formerly secret records of the Roman Inquisition. Charlottesville & Londyn: University of Virginia Press, 2010, s. 203. ISBN 978-0-8139-2748-0.
- ↑ Maria Lupi, Il clero a Perugia durante l’episcopato di Gioacchino Pecci (1846-1878), Herder, 1998, s. 269
- ↑ Roberto Nini: IL SANT’UFFIZIO DI NARNI, s. 667-668.
- ↑ a b c d e f Siège inquisitorial de Spoleto
- ↑ Orlandi, s. LXIX.
- ↑ Roberto Nini: IL SANT’UFFIZIO DI NARNI, s. 671-672, 682; [1].
- ↑ Roberto Nini: IL SANT’UFFIZIO DI NARNI, s. 690.
- ↑ a b Roberto Nini: IL SANT’UFFIZIO DI NARNI, s. 679.
- ↑ Roberto Nini: IL SANT’UFFIZIO DI NARNI, s. 683.
- ↑ Lenzo Lenzi: Fede, Chiesa, libertà nelle pastorali di mons. Arrigoni, 1849-1874, M. Pacini Fazzi, 1991, s. 38; Roberto Nini: IL SANT’UFFIZIO DI NARNI, s. 668, 680.
- ↑ Roberto Nini: IL SANT’UFFIZIO DI NARNI; Ricoglitore italiano e straniero: ossia rivista mensile europea, Tom 1;Tom 4, s. 115.
- ↑ Roberto Nini: IL SANT’UFFIZIO DI NARNI, s. 679; Archivio storico del risorgimento umbro, 1906, s. 212.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Andrea Del Col: L’Inquisizione in Italia. Mediolan: Oscar Mondadori, 2010. ISBN 978-88-04-53433-4.
- Cesare Orlandi, Descrizione storica della Chiesa di S. Domenico di Perugia, Perugia 1778