Zdrowienie
Zdrowienie – obróbka cieplna polegająca na przynajmniej częściowym przywróceniu właściwości fizycznych lub mechanicznych przerobionych plastycznie na zimno stopów żelaza, bez widocznych modyfikacji struktury. Realizowana jest poniżej temperatury rekrystalizacji[1]. Jeden z etapów przemian zachodzących przy nagrzewaniu lub wygrzewaniu wcześniej odkształconego plastycznie materiału w temperaturze niższej od temperatury rekrystalizacji. Zdrowienie objawia się zmniejszeniem koncentracji defektów punktowych w wyniku ich anihilacji i dyfuzji[2].
Proces zdrowienia jest konkurencyjnym usuwaniem defektów sieci krystalicznej wobec rekrystalizacji. W trakcie jego zachodzenia gęstość dyslokacji w odkształconym materiale stopniowo maleje, aż do momentu wystąpienia rekrystalizacji, a w pewnych warunkach do pełnego usunięcia skutków umocnienia plastycznego bez zajścia rekrystalizacji[3].
Podczas tego procesu dyslokacje tworzą konfiguracje przestrzenne o znacznie mniejszej energii w porównaniu z energią dyslokacji rozmieszczonych chaotycznie. Z czasem wygrzewania gęstość dyslokacji w splotach wewnątrz komórek maleje i przekształca się w strukturę podziarn z dyslokacyjnymi granicami małego kąta. Proces kształtowania się podziarn nazywany jest poligonizacją, czyli zdrowieniem wysokotemperaturowym. Spadek koncentracji defektów sieci powoduje odnowienie niektórych własności materiału oraz w wyniku zmniejszenia się naprężeń wewnętrznych uwolniona zostaje część energii zmagazynowanej podczas odkształcenia plastycznego[2]. Zdrowienie prowadzi do częściowego zaniku dyslokacji poprzez stworzenie warunków umożliwiających tzw. anihilację dyslokacji o przeciwnych znakach, leżących w równoległych płaszczyznach poślizgu. Powoduje to zmiany rozkładu dyslokacji, którego efektem jest znoszenie się pól naprężeń sprężystych. Zdrowienie bazuje na zjawisku samodyfuzji danych substancji[3].
Wystąpienie samodzielnego procesu zdrowienia zwiększa zastosowanie małego stopnia odkształcenia, niskiej temperatury wyżarzania oraz obecności drobnodyspersyjnych cząstek drugiej fazy w materiale[3].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Norma PN-EN 10052:1999. Słownik terminów obróbki cieplnej stopów żelaza. 1999-09-24.
- ↑ a b Pacyna Jerzy: Metaloznawstwo. Wybrane zagadnienia. Kraków: UWND AGH, 2005. ISBN 83-89388-93-6.
- ↑ a b c Kędzierski Zbigniew: Przemiany fazowe w układach skondensowanych. Kraków: UWND AGH, 2003. ISBN 83-88408-75-5.