Zespół dworski w Szczurowej
 nr rej. A-166 z 22.11.1978
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość |
Szczurowa |
| Adres |
Rynek 2, 32-820 Szczurowa |
| Typ budynku |
pałac |
| Styl architektoniczny |
eklektyzm, neogotyk |
| Rozpoczęcie budowy |
1854 |
| Ukończenie budowy |
1860 |
| Pierwszy właściciel |
Anastazja Kępińska, Jan Kępiński |
Położenie na mapie Polski  | |
 50°07′11,2″N 20°38′17,4″E/50,119778 20,638167
| |
Zespół dworski w Szczurowej, nazywany też pałacem Kępińskich[1] – XIX wieczny eklektyczny pałac o cechach neogotyckich, wzniesiony w latach 1854-1860 w miejscowości Szczurowa jako siedziba jej właścicieli – Anastazji i Jana Kępińskich[1]. W 1978 dwór wraz z otaczającym go parkiem i ogrodzeniem z bramkami wpisany został do rejestru zabytków[2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Budowa pałacu rozpoczęła się w 1854 roku na polecenie ówczesnych właścicieli Szczurowej - Anastazji i Jana Kępińskich, herbu Niesobia. Za projekt budynku odpowiadał prawdopodobnie krakowski architekt Filip Pokutyński[1][3], choć niektóre źródła przypisują jego autorstwo Feliksowi Księżarskiemu[3][4]. Pałac ukończono w 1860 roku[1].
Po śmierci Jana w 1897, pałac przeszedł w ręce jego bratanka - Aleksandra. W czasie I wojny światowej posiadłość została opuszczona - 1 października 1914 roku Aleksander Kępiński wraz z żoną Alojzą i synem Antonim wyemigrowali do Wiednia, gdzie zamieszkali w centrum miasta przy reprezentacyjnej ulicy Mariahilferstrasse[5].
Co najmniej od 1932 roku w pałacu znajdował się jeden z trzech w Szczurowej telefonów[6].
Ostatnią właścicielką majątku była żona Aleksandra – Alojza zd. Schmitt, która jednak po II wojnie światowej utraciła pałac i ziemie na skutek reformy rolnej[1]. Przedwojenne wyposażenie pałacu nie zachowało się do dnia dzisiejszego; zaginęło lub zostało rozkradzione po wojnie. Alojza aż do swojej śmierci w 1959 roku mieszkała na plebanii parafii św. Bartłomieja Apostoła w Szczurowej[1].
Po 1945 roku obiekt przejęty został przez Państwowy Fundusz Ziemi i wykorzystywany był jako siedziba liceum ogólnokształcącego, szkoły rolniczej, ośrodka zdrowia i gminnego ośrodka kultury[3]. Obecnie w pałacu mieści się Biblioteka Publiczna, a park wykorzystywany jest do organizacji wydarzeń kulturalnych takich jak "Krakowski Wianek"[3][7].
W latach 1969-1974 trwała gruntowna renowacja obiektu, w tym remont więźby dachowej i stropów[3]. Restauracja obiektu kontynuowana była także w latach 10. XXI wieku, natomiast na początku 2020 roku rozpoczęto konserwację zabytkowej polichromii sufitowej w południowo-wschodniej części pałacu[8].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Pałac[edytuj | edytuj kod]
Jest to budynek eklektyczny o cechach neogotyckich[1]. Bryła zbudowanego na rzucie prostokąta pałacu jest asymetryczna - budynek jest parterowy z piętrowym ryzalitem od wschodniej strony. Pałac wybudowany jest cegły, otynkowany i pokryty białą farbą. Dwuspadowe dachy budowli pokryte są dachówką[1][3]. Od frontu do pałacu przylega taras, na którym mieści się jedno z trzech oficjalnych wejść do środka; do pozostałych dwóch - na północnej i wschodniej ścianie budynku prowadzą schody z kamiennymi rzeźbami lwów. Oprócz nich pałac posiadał również wejście dla służby, które obecnie prowadzi do Biblioteki Publicznej[1]. Na fasadzie nad północnymi drzwiami znajdują się odnowione herby fundatorów posiadłości: herb Jana Kępińskiego - Niesobia - i Anastazji Kępińskiej z domu Chwalibóg - Strzemię[9].
Jest to budynek dwutraktowy z korytarzami wewnętrznymi rozdzielającymi trakty[3]. W południowo-wschodniej części pałacu zachowała się sufitowa polichromia figuralna[8].
Park wraz z ogrodzeniem z bramkami[edytuj | edytuj kod]
Pałac otoczony jest przez rozbudowany w głąb działki park z wyznaczonymi alejkami spacerowymi. Od północnej strony ogranicza go okazały staw, za którym znajduje się dawny kompleks folwarczny[3]. Po zachodniej stronie parku, od strony wejścia dla służby, znajduje się piwniczka lodowa.
Posesję otacza wpisane do rejestru zabytków ogrodzenie z bramkami[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i Nadwiślańskie dwory - historia, legendy, wielkie osobowości - Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Brzesku [online], www.bibliotekabrzesko.pl [dostęp 2022-09-12] (pol.).
- ↑ a b Rejestr zabytków województwa Małopolskiego [online], 2022 [dostęp 2022-09-12].
- ↑ a b c d e f g h Warto zobaczyć | Gmina Szczurowa [online], szczurowa.pl [dostęp 2022-09-12] (pol.).
- ↑ Dwór w Szczurowej – Muzeum Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie i Zamek Lipowiec [online] [dostęp 2022-09-12] (pol.).
- ↑ Uchodźcy z powiatu brzeskiego podczas I wojny światowej. [online], brzesko.ws [dostęp 2022-09-18].
- ↑ Spis Abonamentów telefonicznych. Lata 1912; 1931/1932 i 1941. [online], brzesko.ws [dostęp 2022-09-18].
- ↑ KRAKOWSKI WIANEK - 37. Przegląd Zespołów Regionalnych, Kapel, Instrumentalistów, Grup Śpiewaczych i Śpiewaków Ludowych im. Jędrzeja Cierniaka [online], mcksokol.pl [dostęp 2022-09-12] (pol.).
- ↑ a b Konserwacja polichromii w dworze Kępińskich w Szczurowej [online], informatorbrzeski.pl - Brzesko, Bochnia, Dąbrowa Tarnowska, Tarnów. Portal Informacyjny powiatu brzeskiego, bocheńskiego, dąbrowskiego i tarnowskiego - małopolska, 28 marca 2020 [dostęp 2022-09-12] (pol.).
- ↑ Szczurowa / Historyczne herby wróciły na swoje miejsce [online], informatorbrzeski.pl - Brzesko, Bochnia, Dąbrowa Tarnowska, Tarnów. Portal Informacyjny powiatu brzeskiego, bocheńskiego, dąbrowskiego i tarnowskiego - małopolska, 27 września 2021 [dostęp 2022-11-12] (pol.).