Zygmunt Ułanowicz
Zygmunt Ułanowicz (17 czerwca 1926 - 4 listopada 2002) – urodzony w Śmieciuchówce, współtwórca zespołu ludowego „Przeroślaki”, autor „Wędrówek muzycznych po świecie"
| Data i miejsce urodzenia |
17 czerwca 1926 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
4 listopada 2002 |
| Miejsce spoczynku |
cmentarz w Nowej Pawłówce |
| Zawód, zajęcie |
rolnik |
| Małżeństwo |
żona Marianna (primo voto Podziawska) |
_-_Paw%C5%82%C3%B3wka_Nowa_-_002876n.jpg)
_-_Pawłówka_Nowa_-_002876n.jpg){kind=link}
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się 17 czerwca 1926 r. we wsi Śmieciuchówka (gmina Przerośl, powiat suwalski), gdzie wychowywał się wraz z trzema braćmi (Antonim, Henrykiem i Edwardem). Ukończył sześć klas szkoły podstawowej, z czego cztery w szkole w Śmieciuchówce i dwie w szkole w Pawłówce. Dalszą naukę przerwała wojna. Z tego okresu (druga wojna światowa), jak pisze Paweł Nawalski, najtragiczniejszym wspomnieniem Ułanowicza było aresztowanie przez Niemców najstarszego brata Antoniego, jego późniejsza wywózka i śmierć w obozie koncentracyjnym w Stutthofie[1].
Po wojnie Zygmunt Ułanowicz gospodarował wraz z bratem na gospodarstwie rodziców, był także od 1970 r. organistą w kościele w Pawłówce (funkcję tę sprawował praktycznie do końca życia, nawet po przenosinach do Suwałk). W 1973 r. zaczął pracować w Domu Kultury w Przerośli. Wówczas, razem z Józefem Podziewskim, założył zespół folklorystyczny „Przeroślaki”, w którym pełnił rolę długoletniego kierownika muzycznego oraz grał na akordeonie.
W 1979 r. ożenił się z wdową Marianną Podziawską.
13 grudnia 1981 r. zamknięto przeroski Dom Kultury, wtedy też Ułanowicz stracił pracę. Zatrudnił się jako stróż w kółku rolniczym, po jego rozwiązaniu stróżował w sklepach Gminnej Spółdzielni. Pracował do 1990 r., po czym przeszedł na emeryturę, a rok później wspólnie z żoną przeprowadził się do Suwałk, gdzie spędził ostatnie 11 lat swego życia. Tu, w kościele pod wezwaniem św. Alberta (osiedle Kamena), pracował jako organista, następnie wraz z żoną (…) jako kościelny[2]. Zmarł niespodziewanie 4 listopada 2002 r. Został pochowany na cmentarzu parafialnym w Nowej Pawłówce.
Działalność[edytuj | edytuj kod]
Od wczesnego dzieciństwa odznaczał się Ułanowicz wyjątkowym talentem muzycznym. Jak rzadko kto, nie znając nut, potrafił odtwarzać zasłyszane melodie ze słuchu. Jan Bacewicz, historyk-regionalista, pisał w swoim artykule: Zygmunt grał na wszystkim, choć nie znał ani jednej nuty[3]. Doskonały słuch, wyczucie i wrażliwość muzyczna pozwoliły mu rozwijać swoje zainteresowania muzyczne, które z jednej strony były pasją, z drugiej zaś pozwalały na zarobkowanie. Udało mu się założyć małą kapelę, z którą grał na weselach. Zwieńczeniem jego muzycznych występów było powołanie do życia, wespół z Józefem Podziewskim, zespołu folklorystycznego „Przeroślaki”. W kapeli występowali muzycy i śpiewacy z najbliższej okolicy, amatorzy odznaczający się jednak dużym wyczuciem muzycznym. O wysokim poziomie artystycznym zespołu świadczyły komentarze: zawodowcy się poprzebierali w ludowe stroje i udają amatorów[4].
Wielką pasją Ułanowicza były stare zegary. Gromadził je, katalogował, poznawał ich historię. Kolekcja liczyła ponad siedemdziesiąt egzemplarzy.
Był także autorem scenariuszy kolędniczych i tekstów szopek noworocznych, ale przede wszystkim cyklu „Z melodią i piosenką przez świat” - wędrówek podróżniczych po świecie. Ułanowicz w siedmiu grubych zeszytach opisał turystyczne peregrynacje przez pięć kontynentów i ponad 60 krajów. Wiadomości dotyczące opisywanych miejsc i obiektów czerpał z dostępnych książek i kupowanych czasopism, m.in. z „Poznaj Świat”, „Panorama Północy”, „Morze”. Przygotowany materiał zawarty w brulionach zrobił ogólnopolską karierę. W radiu Warszawa poszło dziesięć audycji [zrealizowanych na podstawie brulionowych zapisków], kilka w rozgłośni białostockiej. Zygmunt Ułanowicz z trudem odzyskał – po pięciu latach, sześciu miesiącach i siedmiu dniach – cenne zeszyty[5].
Kolejną pasją Ułanowicza stało się budowanie szopek bożonarodzeniowych. Pierwsza (z pięciu) powstała w 1946 r., „w stylu ludowym” - jak twierdził sam autor. Kolejne szopki były budowane na wzór słynnych szopek krakowskich. Ta, skonstruowana w 1972 r. została wystawiona w okresie świąt bożonarodzeniowych w kościele w Pawłówce, natomiast szopka z 1985 r. brała udział w konkursie zorganizowanym przez muzeum w Węgorzewie, gdzie zdobyła pierwszą nagrodę.
Ciekawostki[edytuj | edytuj kod]
W 1986 r. Marek Cezary Wójcicki nakręcił film „Muzy nocnego stróża” zakupiony przez telewizję szwajcarską, a poświęcony osobie Zygmunta Ułanowicza.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ P. Nawalski, O Zygmuncie Ułanowiczu z zespołu ludowego "Przeroślaki"... to takie wędrówki w wyobraźni [w: ] Wsłuchać się w tajemnicę Suwalszczyzny : pokłosie festiwalu kultury "Co Polskę stanowi", Suwałki 2003, s. 77-78.
- ↑ P. Nawalski, Przeroślak, "Jaćwież" 2003, nr 22, s. 44.
- ↑ J. Bacewicz, Czegoś pragnąć, "Jaćwież" 1986, nr 2, s. 10.
- ↑ J. Leski, "Przeroślaki", "Poznaj Swój Kraj" 1987, nr 6, s. 7.
- ↑ J. Bacewicz, Czegoś ..., s. 10.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Bacewicz J., Czegoś pragnąć, „Jaćwież” 1986, nr 2.
- Leski J., „Przeroślaki” ,„Poznaj Swój Kraj” 1987, nr 6.
- Nawalski P., O Zygmuncie Ułanowiczu z zespołu ludowego „Przeroślaki” … to takie wędrówki w wyobraźni [w:] Wsłuchać się w tajemnicę Suwalszczyzny : pokłosie festiwalu kultury „Co Polskę stanowi”, Suwałki 2003.
- Nawalski P., Przeroślak, „Jaćwież” 2003, nr 22.
- Pogorzelska D., Siedemdziesiąt zegarów Ułanowicza, „Warmia i Mazury” 1982, nr 8, dod. Suwalskie – ludzie i pasje.
- Przeroślanie i Przerośl na starej fotografii, oprac. J. Rynkiewicz, J. Szlaszyński, Przerośl 2012.
- Szlaszyński J., Przerośl: dzieje miasta i gminy, Przerośl 2009.
- Witkowski A., Wielki skarb, „Warmia i Mazury” 1979, nr 2, dod. Suwalskie – reportaż, publicystyka, plastyka, legenda.
- Wójcik M. C., Sobie a muzom, „Przegląd Tygodniowy” 1984, nr 15.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Kolekcjoner. [dostęp 2017-12-29].