Józef Podziewski

Józef Podziewski

Data i miejsce urodzenia	14 grudnia 1913 Przerośl
Data i miejsce śmierci	20 października 1998 Przerośl
Miejsce spoczynku	cmentarz parafialny przy ul. Żabiej (Przerośl)
Zawód, zajęcie	rolnik
Rodzice	ojciec Władysław, matka Anna (z domu Malinowska)
Małżeństwo	żona Kamila (z domu Rynkiewicz)
Dzieci	Jolanta Tekla (ur. 1940), Bogusław (1947), Jerzy Józef (1954)
Odznaczenia

Józef Podziewski (ur. 14 grudnia 1913 w Przerośli, zm. 20 października 1998 w Przerośli) – gawędziarz, członek i działacz związków zawodowych, organizacji społecznych, stowarzyszeń twórczych i kulturalnych, założyciel zespołu folklorystycznego „Przeroślaki”.

Życiorys

Józef Podziewski, syn Władysława i Anny (z domu Malinowska), urodził się w Przerośli 14 grudnia 1913 r. Pochodził z rodziny chłopskiej. Rodzice zajmowali się uprawą roli. Pięcioklasową szkołę podstawową ukończył w 1925 r. Po II wojnie światowej uzupełnił wykształcenie kończąc siedmioklasową publiczną szkołę powszechną (świadectwo w 1949 r. – wydane przez Inspektora Szkolnego w Suwałkach). W latach sześćdziesiątych uczęszczał (zaocznie) w Białymstoku do liceum ogólnokształcącego o profilu kulturalnym.

W latach 1936–1938 pełnił służbę wojskową w 69. Pułku Piechoty w Gnieźnie potem zaś w Pułku KOP „Głębokie” (batalion „Podświle”). Dosłużył się stopnia kaprala.

Zmobilizowany w końcu sierpnia 1939 r. służył w Batalionie KOP „Sejny”, z którym odbył kampanię wrześniową. Po kapitulacji wrócił na gospodarstwo rodziców. W czasie wojny (l. 1941-1944) działał w ruchu oporu: Związek Walki Zbrojnej, Polski Związek Powstańczy, Armia Krajowa.
W 1939 r. ożenił się z Kamilą Rynkiewicz. Z tego związku urodziła się córka: Jolanta Tekla (1940 r.) oraz dwóch synów: Bogusław (1947 r.) i Jerzy Józef (1954 r.).

Po wyzwoleniu Przerośli, w październiku 1944 r., Podziewski wstąpił do milicji. Janusz Kopciał podaje, iż podjął pracę w kancelarii tamtejszej Milicji Obywatelskiej. W lutym 1945 r. aresztowany przez NKWD, przewieziony do Suwałk osadzony w podziemiach resursy. Po trzech dniach – wraz z grupą AK-owców z Suwalszczyzny (…) wywieziono go najpierw w okolice Królewca, skąd po przesłuchaniu (w miejscowości Landsberg) trafił do więzienia w Bartoszycach, następnie do Wistruci (Insterburg), a stąd transportem kolejowym na wschód. Po wyładunku w Ufie przeszedł przez czternaście obozów pracy – od Czelabińska do Mielęcina (ostatni już w Polsce). 4 października 1946 r. wrócił do Przerośli, gdzie pracował na gospodarstwie rodziców, które przejął po ich śmierci.
Prowadził aktywną działalność społeczną i kulturalną. Współorganizował spółdzielnię mleczarską (jej pierwszy prezes), Gminną Spółdzielnię „Samopomoc Chłopska”. Był inicjatorem założenia w 1955 r. spółdzielni zdrowia, długoletnim (1966-1988) gospodarzem kina Warmia.

Z jego inicjatywy powstał w kwietniu 1972 r. zespół folklorystyczny „Przeroślaki” złożony z kapeli, chóru, solistów i tancerzy. Zespół zdobywał nagrody m.in. w Kolnie i Kazimierzu nad Wisłą (festiwale kapel i śpiewaków ludowych). Podziewski był kierownikiem, a ponadto konferansjerem i gawędziarzem w zespole.
Od 1977 r. do połowy lat dziewięćdziesiątych prowadził także jarmarki folklorystyczne w Węgorzewie.
Przez lata współpracował z białostocką, olsztyńską i warszawską rozgłośnią radiową. Publikował swoje teksty m.in. w „Gazecie Współczesnej”, „Krajobrazach”, „Warmii i Mazurach” czy wreszcie w „Przeroślaku” (czasopismo wydawane przez Gminny Ośrodek Kultury w Przerośli, ukazywało się od 1990 do 1993 r.).
W 1987 r. Jan Leski tak pisał o Józefie Podziewskim patrzy na świat okiem humorysty, niekiedy prześmiewcy, ale nie jest to spojrzenie cyniczne. Kocha Suwalszczyznę i robi dlań wcale niemało: chroni jej dawny, piękny język. Znakomity gawędziarz, znany z prasy i telewizyjnych wystąpień, jest ostatnim bodaj, co tak płynnie włada suwalską gwarą. Podkreśla jej urok i dosadność.

Zmarł 20 października 1998 r. Został pochowany na cmentarzu parafialnym w Przerośli, przy ulicy Żabiej.

Gawędy i teksty widowisk

• Jak powstała Przerośl?
• Cutryna
• Ślachetne zdrowie
• Surpiły
• Gdzie diabuł nie może, to babe pośle
• Buł w Węgorzewie jermark łońskiego roku
• Herod
• Stefan Batory w Przerośli

Wybrane odznaczenia i wyróżnienia

• Złoty Krzyż Zasługi (1967)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1982)
• Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” (1983)
• Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” (1958, 1969)
• Odznaka honorowa „Zasłużony Białostocczyźnie” (1974)
• Odznaka „Za Zasługi dla Województwa Suwalskiego” (1980)
• Odznaka „Zasłużony Działacz Ruchu Spółdzielczego” (1958)
• Odznaka „Za zasługi dla ruchu ludowego”
• medal od Komitetu Obchodów Roku Mickiewiczowskiego (1955)
• Złoty Mikrofon od Rozgłośni Polskiego Radia i Telewizji w Białymstoku (1973)

Bibliografia

• Kopciał J., Gawędziarz z Przerośli: Józef Podziewski, [w:] Biografie suwalskie. Cz. 5, red. M. Pawłowska, Suwałki 2002. ISBN 83-903140-3-7.
• Leski J., „Przeroślaki”, „Poznaj Swój Kraj” 1987, nr 6.
• Podziewski J., Będą cymbalistę, „Pod Jelonkiem” 2002, nr 3 (7).
• Podziewski J., Buł w Węgorzewie taki Jermark łonskiego roku, „Pod Jelonkiem” 2012, nr 4 (38).
• Podziewski J., Buł w Węgorzewie taki Jermark łonskiego roku, „Warmia i Mazury” 1979, nr 8, dod. „Suwalskie – Folklor”
• Podziewski J., Kultura w gminie Przerośl, „Przeroślak” 1992, nr 25.
• Podziewski J., Suwalska kultura ludowa, Suwałki 1980.
• Przeroślanie i Przerośl na starej fotografii, wyb. i oprac. J. Rynkiewicz, J. Szlaszyński, Przerośl 2012. ISBN 978-83-929184-1-7.
• JarosławJ. Szlaszyński JarosławJ., Przerośl: dzieje miasta i gminy, Przerośl: Gminny Ośrodek Kultury, 2009, ISBN 978-83-929184-0-0, OCLC 750549554 .brak strony (książka)
• Zwoźniak E., Uczestnicy Jarmarków Folkloru w Węgorzewie, „Studia Angerburgica” 2007, T. 14.

Linki zewnętrzne

• Przeroślaki. goksit.przerosl.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-27)]. [strona zarchiwizowana]