Szablon:Dobry artykuł/archiwum/2010/02
Aktualnie na stronie głównej Język Adamowy – w wierzeniach ruchu świętych w dniach ostatnich uniwersalny prajęzyk. Osadzony w mormońskich pismach świętych, wypowiedziach pierwszych przywódców Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich oraz z późniejszej tradycji. Określany jako czysty i niesplugawiony, wykorzystywany miał być do prowadzenia księgi pamięci. Stanowi obiekt spekulacji teologicznych. Język Adamowy był częścią obrzędów świątynnych, praktyk stanowiących kulminację życia religijnego świętych w dniach ostatnich. Wszelkie mające przynależeć doń sylaby zostały usunięte z obrzędu obdarowania na skutek reformy z 1990 roku. Mimo to, język jedt utrwalony w mormońskiej tradycji. W początkach mormońskiej historii niektóre słowa pochodzące z tej mowy mogły zostać objawione Josephowi Smithowi oraz Brighamowi Youngowi. Tradycja zalicza do nich chociażby nazwę Adam-ondi-Ahman, czy też imię Ahman. Czytaj więcej…
Archiwum ekspozycji dobrych artykułów
Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Dobry Artykuł.
2008:
wrzesień •
październik •
listopad •
grudzień
2009:
styczeń •
luty •
marzec •
kwiecień •
maj •
czerwiec •
lipiec •
sierpień •
wrzesień •
październik •
listopad •
grudzień
2010:
styczeń •
luty •
marzec •
kwiecień •
maj •
czerwiec •
lipiec •
sierpień •
wrzesień •
październik •
listopad •
grudzień
2011:
styczeń •
luty •
marzec •
kwiecień •
maj •
czerwiec •
lipiec •
sierpień •
wrzesień •
październik •
listopad •
grudzień
2012:
styczeń •
luty •
marzec •
kwiecień •
maj •
czerwiec •
lipiec •
sierpień •
wrzesień •
październik •
listopad •
grudzień
2013:
styczeń •
luty •
marzec •
kwiecień •
maj •
czerwiec •
lipiec •
sierpień •
wrzesień •
październik •
listopad •
grudzień
2014:
styczeń •
luty •
marzec •
kwiecień •
maj •
czerwiec •
lipiec •
sierpień •
wrzesień •
październik •
listopad •
grudzień
2015:
styczeń •
luty •
marzec •
kwiecień •
maj •
czerwiec •
lipiec •
sierpień •
wrzesień •
październik •
listopad •
grudzień
2016:
styczeń •
luty •
marzec •
kwiecień •
maj •
czerwiec •
lipiec •
sierpień •
wrzesień •
październik •
listopad •
grudzień
2017:
styczeń •
luty •
marzec •
kwiecień •
maj •
czerwiec •
lipiec •
sierpień •
wrzesień •
październik •
listopad •
grudzień
2018:
styczeń •
luty •
marzec •
kwiecień •
maj •
czerwiec •
lipiec •
sierpień •
wrzesień •
październik •
listopad •
grudzień
2019:
styczeń •
luty •
marzec •
kwiecień •
maj •
czerwiec •
lipiec •
sierpień •
wrzesień •
październik •
listopad •
grudzień
2020:
styczeń •
luty •
marzec •
kwiecień •
maj •
czerwiec •
lipiec •
sierpień •
wrzesień •
październik •
listopad •
grudzień
2021:
styczeń •
luty •
marzec •
kwiecień •
maj •
czerwiec •
lipiec •
sierpień •
wrzesień •
październik •
listopad •
grudzień
2022:
styczeń •
luty •
marzec •
kwiecień •
maj •
czerwiec •
lipiec •
sierpień •
wrzesień •
październik •
listopad •
grudzień
2023:
styczeń •
luty •
marzec •
kwiecień •
maj •
czerwiec •
lipiec •
sierpień •
wrzesień •
październik •
listopad •
grudzień
28 lutego[edytuj kod]
Zamówiony przez pełnomocników antypapieża Jana XXIII, już po jego śmierci, grobowiec został wykonany przez Donatella oraz Michelozza dla przystającego do florenckiej katedry baptysterium. Grobowiec stanowi jeden z wcześniejszych przykładów sztuki renesansowej we Florencji. Na wystrój grobowca składają się między innymi figury trzech cnót teologalnych, herb rodowy antypaieża, wykonana z pozłacanego brązu figura zmarłego spoczywająca na sarkofagu, Madonna z Dzieciątkiem umieszczona w pół-lunecie oraz rzeźbiony baldachim.
27 lutego[edytuj kod]
Sowiecki czołg średni T-34 był rozwinięciem serii czołgów pościgowych BT. Zastąpił w eksploatacji pojazdy: BT-5, BT-7 oraz czołg piechoty T-26. Początkowo jego skuteczność w polu walki była niska z powodu nieergonomicznego projektu rozmieszczenia załogi, braku radiostacji oraz niskiej użyteczności pojazdu w planowaniu taktycznym. Projekt i konstrukcja czołgu były stale modernizowane. Poprawiono jego skuteczność i zmniejszono koszty produkcji. Systematycznie pojawiały się też jego nowe wersje. W 1945 uniwersalny i opłacalny w produkcji T-34 stał się kluczowym – bojowym pojazdem sowieckim.
26 lutego[edytuj kod]
Najbardziej znaną cechę ankylozaura stanowiło jego uzbrojenie, składające się z masywnych guzów i płyt kostnych, nazywanych łuskami lub osteodermami, osadzonych w skórze. Podobne struktury spotyka się u dzisiejszych krokodyli, pancerników i niektórych jaszczurek. Chociaż nigdy nie odkryto kompletnego szkieletu ankylozaura, to często uznaje się go za archetyp dinozaura pancernego. Inni członkowie jego rodziny dzielili z nim takie dobrze znane cechy jak ciężko uzbrojone ciało o grubym pancerzu i masywnej kostnej buławie wieńczącej jego ogon. Jednakże żaden z nich nie dorównywał mu wielkością.
25 lutego[edytuj kod]
Prowincja Marchii Brandenburskiej Nowa Marchia powstała w wyniku ekspansji margrabiów z domu askańskiego w XIII i XIV w. na ziemie pogranicza zachodniopomorsko-wielkopolskiego. Nazwa "Nowa Marchia" ukształtowała się dopiero pod koniec XIV w., wcześniej tereny pogranicza pomorsko-wielkopolskiego określane były jako terra trans Oderam czy marchia transoderana. Za rządów Jana kostrzyńskiego (1535–1571) Nowa Marchia była niezależnym państwem w ramach Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego.
24 lutego[edytuj kod]
Brazylijska filia koncernu Fiat, Fiat Automóveis S.A., została założona w 1973 roku. W 1976 roku uruchomiono jej pierwszą i jedyną fabrykę finalną w Betim i rozpoczęto produkcję samochodów osobowych. Firma jest drugim co do wielkości producentem samochodów w Ameryce Południowej, a fabryka w Betim o rocznej zdolności produkcyjnej około 850 tys. jest obecnie największym zakładem montażowym Fiata na świecie i największą fabryką tego typu w swoim regionie. Pierwszym produktem firmy był Fiat 147, którego produkcję uruchomiono 9 lipca 1976 roku.
23 lutego[edytuj kod]
Jednym z najniebezpieczniejszych dla zdrowia kotów wirusów jest FIV. Jest to wirus z rodziny retrowirusów, który wywołuje u kotów domowych niedobór odporności, który potocznie jest nazywany kocim AIDS, ponieważ przypomina ludzką odmianę tej choroby. FIV nie stanowi jednak zagrożenia dla ludzi, gdyż ludzie nie mogą się nim zarazić. W obrębie retrowirusów należy do rodzaju lentiwirusów i został po raz pierwszy opisany w 1986. Występuje on u 11% kotów na świecie.
22 lutego[edytuj kod]
W 1934 roku władze III Rzeszy ustanowiły sąd specjalny – Volksgerichtshof. Służył on do osądzania takich przestępstw jak zdrada stanu i zdrada państwa narodowo-socjalistycznego; zakres jego kompetencji był systematycznie poszerzany (m.in. o defetyzm, sabotaż gospodarczy, szpiegostwo). W 1936 roku, Volksgerichtshof przekształcono w sąd zwyczajny. 20 października 1945 roku sąd został rozwiązany przez Sojuszniczą Radę Kontroli Niemiec.
21 lutego[edytuj kod]
W czasie służby w US Navy okręt szpitalny Mercy odbył cztery transatlantyckie podróże do Francji, przewożąc do Stanów Zjednoczonych prawie dwa tysiące rannych. Po zakończeniu I wojny światowej bazował w Filadelfii i na krótko w 1924 był odstawiony do rezerwy. Wycofany ze służby w 1934, został wypożyczony Federal Emergency Relief Administration, skreślony z listy w 1938 i zezłomowany w 1939.
20 lutego[edytuj kod]
Najstarszym z gatunków rodzaju Cyclura jest Cyclura pinguis. Całkowita długość ciała tych legwanów może dochodzić do 56 cm, a ich umaszczenie zmienia się w zależności od wieku i płci osobnika. Przodek tych zwierząt zasiedlił pierwotnie Haiti, następnie zaś rozprzestrzenił się na wyspy położone na zachodzie i północy, gdzie zróżnicował się na dziewięć gatunków obejmujących kilka podgatunków znanych obecnie. W latach osiemdziesiątych XX wieku gatunek ten uznano za krytycznie zagrożony wyginięciem i do dziś podejmowane są próby jego ratowania, w których uczestniczą głównie ogrody zoologiczne.
19 lutego[edytuj kod]
Oficjalna nazwa katolickiego zakonu obrządku greckiego, żyjącego według reguły zakonnej Bazylego Wielkiego – Bazyliański Zakon Świętego Jozafata – nie jest jego popularnym określeniem. W Polsce rozpowszechniona jest nazwa Zakon Świętego Bazylego Wielkiego bądź po prostu bazylianie, ponieważ jest to jedyny zakon z istniejących wspólnot bazyliańskich, który działa w Europie Środkowo-Wschodniej. Zakon używa skrótu OSBM, wspólnego dla wszystkich katolickich zgromadzeń bazyliańskich. W krajach, gdzie używa się cyrylicy, zakon posługuje się skrótem ЧСВВ.
18 lutego[edytuj kod]
Inicjatywa wybudowania pomnika Josepha von Eichendorffa w Raciborzu wyszła z Towarzystwa Śpiewaczego "Liedertafel", które postanowiło w ten sposób uhonorować 75 rocznicę swego istnienia oraz 50 rocznicę śmierci poety, przypadającą w 1907 r. Pomnik przedstawia poetę siedzącego na dębowym pniu, trzymającego w lewej ręce zamknięty zeszyt, w prawej zaś ołówek. Figura została odlana z brązu. Jest wysoka na 245 cm, ponadto osadzona na cokole z czerwonego granitu. Pomnik łącznie z cokołem mierzy 410 cm, otoczony jest niewielkim metalowym ogrodzeniem.
17 lutego[edytuj kod]
Istnieje niewiele źródeł do badań nad religią Urartu. Naukowcy dysponują ograniczoną liczbą dokumentów, które opisują rytuały i system wierzeń Urartyjczyków. Unikatowym źródłem pisanym jest tekst, ułożony za panowania króla Ispiniego i wyryty na skale w pobliżu Toprakkale. Napis okazał się być spisem wszystkich bóstw urartyjskich. Podczas wykopalisk w Ajanisie, gdzie odkryto twierdzę czasów Rusy II, został znaleziony dokument z opisem rytuału ofiarnego dla bóstwa Chaldiego. Urartyjskie praktyki religijne były zbliżone do asyryjskich i hetyckich. Fakt ten ułatwia badaczom zrozumienie niektórych symboli wierzeń Urartu.
16 lutego[edytuj kod]
Podobnie jak większość teropodów, alioram poruszał się na dwóch kończynach, a jego ostre zęby dowodzą, że żywił się mięsem. Był mniejszy niż tarbozaur i tyranozaur, lecz dokładne oszacowanie jego rozmiarów jest utrudnione, gdyż znane skamieniałości należą prawdopodobnie do osobników młodocianych. Cecha charakterystyczna aliorama to długa i niska czaszka z kilkoma kostnymi grzebieniami na czubku pyska. Alioram miał też więcej zębów niż pozostałe tyranozaury.
15 lutego[edytuj kod]
19 września 1990 roku powstała krajowa domena najwyższego poziomu przypisana do Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Domena .su jest ciągle używana i nadal rejestrowane są w niej nowe strony, mimo formalnego rozpadu ZSRR w grudniu 1991 roku. Przed powstaniem radzieckiej domeny w ZSRR istniało tylko kilka stron internetowych, głównie należących do uczelni wyższych. Początkowo, zanim standardem stało się używanie dwuliterowych domen, Związek Radziecki miał otrzymać domenę .ussr.
14 lutego[edytuj kod]
W czasie służby w US Navy okręt szpitalny Mercy odbył cztery transatlantyckie podróże do Francji, przewożąc do Stanów Zjednoczonych prawie dwa tysiące rannych. Po zakończeniu I wojny światowej bazował w Filadelfii i na krótko w 1924 był odstawiony do rezerwy. Wycofany ze służby w 1934, został wypożyczony Federal Emergency Relief Administration, skreślony z listy w 1938 i zezłomowany w 1939.
13 lutego[edytuj kod]
Od 1947 roku zarząd Bulletin of the Atomic Scientists na Uniwersytecie Chicagowskim prowadzi symboliczny zegar zwany Zegarem Zagłady. Zawsze pokazuje on x minut do północy, gdzie "północ" oznacza zagładę rasy ludzkiej. Pierwotnie "zagłada" oznaczała zagrożenie wojną nuklearną, lecz koncepcja zegara ewoluowała tak, że w początkach XXI wieku zawierała też rodzaje broni nuklearnej, technologie zmieniające klimat i nowe osiągnięcia w naukach biologicznych i nanotechnologii, które mogą spowodować szkody nieodwracalne. Ostatnia zmiana na Zegarze nastąpiła 14 stycznia 2010 roku.
12 lutego[edytuj kod]
Najdalej na zachód wysuniętym punktem Anglii jest przylądek Land's End, położony na południowo-zachodnim krańcu Półwyspu Kornwalijskiego. Przez długi czas uważano, że Land's End, będąc najbardziej na południowy zachód wysuniętym punktem Anglii na stałym lądzie, nie jest jego zachodnim ekstremum, za takie uważano Cape Cornwall. Przylądek zbudowany jest w całości ze skał granitowych i jego budowa nie odbiega od reszty półwyspu Penwith. Pod względem przynależności, Land's End jest częścią wybrzeża Kanału La Manche i zachodnią granicą zatoki Mount's Bay.
11 lutego[edytuj kod]
Organicznym związkiem chemicznym, będącym silnym, selektywnym, wolno oddysocjowującym inhibitorem receptora CCR5 dla chemokin, przeznaczonym do leczenia chorych zakażonych wirusem HIV-1 jest marawirok. Należy on do nowej grupy leków przeciwretrowirusowych i jest skuteczny jedynie w wypadku zakażenia wirusem HIV-1 wykazującym tzw. CCR5-tropizm, czyli takim, który wykorzystuje receptor CCR5 podczas wnikania do komórki. Nie wykazano, by marawirok indukował oporność na inne leki stosowane w leczeniu zakażeń HIV.
10 lutego[edytuj kod]
Podobnie jak inne bakterie z rodziny enterobakterii, Shigella flexneri rozkłada glukozę, nie wytwarza ureazy, siarkowodoru, ani nie rozkłada żelatyny. Wszystkie cukry fermentowane są bez wytwarzania gazu – wyjątkiem jest serotyp 6 wytwarzający gaz przy wykorzystywaniu glukozy, dulcitolu i mannitolu. Drobnoustrój Shigella flexneri wytwarza bakteriocyny, które są aktywne wobec flory fizjologicznej człowieka. W klasyfikacji serologicznej gatunek ten jest zaliczany do podgrupy B rodzaju Shigella. Nazwa gatunkowa pochodzi od Simona Flexnera.
9 lutego[edytuj kod]
Pod względem anatomii zauropelta należy do najlepiej poznanych nodozaurów. Jej szczątki odnaleziono w stanach Wyoming, Montana, a prawdopodobnie także w Utah. Jak i inne nodozaury, zauropeltę pokrywała kostna zbroja łącząca się ze skórą. Charakterystyczny długi ogon tego zauropsyda stanowił aż połowę długości zwierzęcia. Zauropelta, podobnie jak inne dinozaury pancerne, miała szerokie ciało z obszerną miednicą i klatką piersiową. Przednie łapy zwierzęcia nie dorównywały długością tylnym, przez co jego grzbiet przyjmował łukowaty kształt.
8 lutego[edytuj kod]
W języku angielskim występuje zjawisko fonetyczne zwane łączącym R (ang. linking R). Polega na ono wymowie głoski /r/ w kontekstach fonetycznych, w których zazwyczaj nie pojawia się, czyli mające charakter epentezy. Zgodnie z obecnymi zasadami wymowy są to pozycje na granicach wyrazów zakończonych samogłoską, w przypadku gdy następne słowo rozpoczyna się również od samogłoski. Łączące R pojawia się w większości dialektów, w których w sposób naturalny zanika w kontekście postwokalicznym. Zjawisko występuje głównie w tych dialektach, w których /r/ zanika w kontekście spółgłoskowym.
7 lutego[edytuj kod]
Głównym elementem architektury Tuszpy, stolicy Urartu była Skała Wan – rezydencja królów urartyjskich. Miasto położone było na brzegu jeziora Wan, na zachód od współczesnego miasta Wan. Za panowania Rusy II stolica Urartu została przeniesiona do odnowionego miasta-twierdzy Rusahinili, Tuszpa natomiast pozostała jedną z najważniejszych twierdz urartyjskich ze względu na swoje położenie strategiczne. Została zburzona na skutek najazdu Medów na początku VI wieku.
6 lutego[edytuj kod]
Od 1947 roku zarząd Bulletin of the Atomic Scientists na Uniwersytecie Chicagowskim prowadzi symboliczny zegar zwany Zegarem Zagłady. Zawsze pokazuje on x minut do północy, gdzie "północ" oznacza zagładę rasy ludzkiej. Pierwotnie "zagłada" oznaczała zagrożenie wojną nuklearną, lecz koncepcja zegara ewoluowała tak, że w początkach XXI wieku zawierała też rodzaje broni nuklearnej, technologie zmieniające klimat i nowe osiągnięcia w naukach biologicznych i nanotechnologii, które mogą spowodować szkody nieodwracalne. Ostatnia zmiana na Zegarze nastąpiła 14 stycznia 2010 roku.
5 lutego[edytuj kod]
5 lutego 2005 roku w wieku 67 lat na zawał serca zmarł nieoczekiwanie prezydent Togo – Gnassingbé Eyadéma. Zaraz po śmierci prezydenta zamknięte zostały wszystkie granice lądowe i powietrzne kraju. Jednocześnie szef armii, generał Zakari Nandja, poinformował o przekazaniu funkcji p.o. prezydenta ministrowi Faure Gnassingbé. Unia Afrykańska ostro potępiła przejęcie władzy przez Gnassingbé oraz określiła je mianem wojskowego zamachu stanu, a jej przewodniczący Olusẹgun Ọbasanjọ oświadczył, że UA "nie zaakceptuje żadnej niekonstytucyjnej zmiany władzy w Togo"
4 lutego[edytuj kod]
Agencją rządu Stanów Zjednoczonych odpowiedzialną za narodowy program lotów kosmicznych jest National Aeronautics and Space Administration. Oprócz programu lotów kosmicznych agencja jest również odpowiedzialna za długofalowy (zarówno cywilny, jak i wojskowy) program badań przestrzeni kosmicznej. W lutym 2006 r. NASA sama określiła swoje cele, uznając że jej misją jest "utorowanie drogi dla przyszłej eksploracji kosmosu, odkryciom naukowym oraz badaniom z dziedziny aeronautyki"
3 lutego[edytuj kod]
Jedynym europejskim przedstawicielem rodzaju kopytnik i zarazem gatunkiem typowym tego rodzaju jest kopytnik pospolity. Występuje on w żyznych lasach środkowej i południowej Europy oraz na Syberii. W Polsce jest gatunkiem rodzimym, pospolitym na terenie całego obszaru, z wyjątkiem jego północno-zachodniej części. Dawniej roślina lecznicza o dużym znaczeniu i szerokim zastosowaniu. Po odkryciu właściwości toksycznych jej stosowanie lecznicze zostało znacznie ograniczone. Kopytnik pospolity uprawiany jest w parkach i ogrodach jako roślina okrywowa.
2 lutego[edytuj kod]
Film Krzysztofa Kieślowskiego Z punktu widzenia nocnego portiera opiera się na monologu fabrycznego strażnika – Mariana Osucha, opowiadającego o swoim życiu. Powierzoną mu pracę wykonuje rzetelnie, dokładnie sprawdza, co jest wnoszone i wynoszone z zakładu, pilnuje, aby pracownicy regulaminowo przybijali karty pracy, jest drobiazgowym fanatykiem dyscypliny. Film miał w zamierzeniu reżysera pokazać, jak ustrój komunistyczny może ukształtować obywatela na bezwzględną i absolutnie posłuszną jednostkę, ślepo dążącą do wyznaczanych przez ideologię celów.
1 lutego[edytuj kod]
W języku angielskim występuje zjawisko fonetyczne zwane łączącym R (ang. linking R). Polega na ono wymowie głoski /r/ w kontekstach fonetycznych, w których zazwyczaj nie pojawia się, czyli mające charakter epentezy. Zgodnie z obecnymi zasadami wymowy są to pozycje na granicach wyrazów zakończonych samogłoską, w przypadku gdy następne słowo rozpoczyna się również od samogłoski. Łączące R pojawia się w większości dialektów, w których w sposób naturalny zanika w kontekście postwokalicznym. Zjawisko występuje głównie w tych dialektach, w których /r/ zanika w kontekście spółgłoskowym.