Szablon:Dobry artykuł/archiwum/2018/03

Aktualnie na stronie głównej

Szarcz – jezioro położone na Pojezierzu Lubuskim w Bruździe Zbąszyńskiej, w województwie lubuskim, na północno-zachodnim krańcu wsi Pszczew. Otoczenie jeziora stanowią głównie tereny rolnicze, lasy znajdują się wyłącznie w pobliżu południowego brzegu, za skarpą linii kolejowej Międzyrzecz-Międzychód. Dno akwenu jest twarde i piaszczyste, ale jednocześnie bardzo zróżnicowane. Najgłębsze miejsca jeziora sąsiadują ze znacznymi wypłyceniami, porośniętymi roślinnością wynurzoną. Nadmiar wód odprowadzany jest niewielkim ciekiem na północ poprzez jeziora Białe, Czarne oraz Lubikowskie, aż do Warty. Jezioro zostało zagospodarowane na potrzeby turystyki i rekreacji. Liczna zabudowa rekreacyjna zlokalizowana jest na krańcu południowo-wschodnim i zachodnim. Jezioro w całości znajduje się na obszarze Pszczewskiego Parku Krajobrazowego oraz na obszarach chronionych w ramach programu Natura 2000. Czytaj więcej…

Inne Dobre Artykuły • Jak pisać w stylu encyklopedycznym?

---

Archiwum ekspozycji dobrych artykułów

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Dobry Artykuł.

2008: wrzesień • październik • listopad • grudzień
2009: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2010: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2011: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2012: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2013: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2014: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2015: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2016: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2017: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2018: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2019: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2020: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2021: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2022: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2023: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień

---

1 marca

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Łodzi – świątynia znajdująca się na placu Kościelnym w Łodzi. Jest siedzibą parafii WNMP, najstarszej i przez prawie pięćset lat jedynej wspólnoty katolickiej w Łodzi. Kościół został wybudowany w latach 1887–1897 na miejscu drewnianego kościoła pod tym samym wezwaniem, który został przeniesiony na plac pocmentarny przy ulicy Ogrodowej 22. Inicjatorem pomysłu budowy nowego kościoła parafialnego był administrator parafii – ks. Jan Siemiec. Główną przesłanką ku temu była niewystarczająca pojemność dotychczas istniejącego kościoła w stosunku do liczby wiernych w parafii. Projektantem świątyni w stylu wiślano-bałtyckim był Konstanty Wojciechowski, a blisko połowę kosztów jej wzniesienia i wyposażenia pokryli zajmujący wysokie pozycje w XIX-wiecznym przemyśle włókienniczym łódzcy fabrykanci różnych wyznań. W krypcie kościoła spoczywa trumna ze szczątkami Służebnicy Bożej Stanisławy Leszczyńskiej, zaś na terenie przykościelnym zachował się kamienny nagrobek Macieja Wyszyńskiego z 1822 roku, będący jedynym śladem istnienia w tym miejscu cmentarza staromiejskiego i najstarszym łódzkim kamiennym pomnikiem nagrobnym.

2 marca

Hawajka cienkodzioba – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny łuszczakowatych. Występował endemicznie na wyspie Hawaiʻi. Dla Europejczyków gatunek został odkryty w 1779 roku podczas trzeciej podróży Jamesa Cooka; naukowo opisał go Johann Friedrich Gmelin w 1788 roku. Długość ciała wynosiła około 17 cm. Hawajki cienkodziobe wyróżniały się długim, zagiętym dziobem. Ich upierzenie było głównie oliwkowe; występowała niewielka różnica między upierzeniem samców i samic. Hawajki cienkodziobe zamieszkiwały lasy wyspy Hawaiʻi. Żywiły się bezkręgowcami i nektarem. Znany jest tylko jeden opis gniazda; znajdowało się w nim jedno młode, drugie przebywało obok. Pod koniec lat 90. XIX wieku hawajki cienkodziobe były jeszcze pospolite na wyspie. W 1902 roku Henry Henshaw odnotował, że miejscami ich liczebność zaczęła spadać. Moment rozpoczęcia i przebieg wymierania zostały słabo udokumentowane. Ostatnie osobniki odłowiono w 1903 roku, wtedy też miała miejsce ostatnia pewna obserwacja. Niepotwierdzone doniesienia pochodzą z 1937 i 1940 roku.

3 marca

Bitwa koło przylądka Sarycz – starcie morskie podczas I wojny światowej 18 listopada 1914 roku pomiędzy rosyjską Flotą Czarnomorską a niemieckim krążownikiem liniowym SMS Goeben, na Morzu Czarnym u wybrzeży Krymu. Działania wojenne na tym akwenie zostały rozpoczęte ostrzałem rosyjskich baz przez tureckie okręty bez wypowiedzenia wojny 29 października 1914 roku. Między innymi Goeben ostrzelał główną bazę Floty Czarnomorskiej w Sewastopolu, przy czym otrzymał trzy niegroźne trafienia z dział baterii nadbrzeżnych. Rosyjskie siły główne wyszły następnie z portu i przeprowadziły rajd na południowo-zachodnią część Morza Czarnego, lecz nie zdołały odnaleźć przeciwnika. 18 listopada przed południem zespół rosyjski znajdował się już w pobliżu brzegów Krymu. Mimo, że było koło południa, nad morzem zalegała mgła, ograniczająca widoczność do 3-4 mil morskich. Kilkunastominutowa bitwa, toczona przy złej widoczności, zakończyła się uszkodzeniami okrętów po obu stronach, po czym oba zespoły się rozeszły.

4 marca

James Cagney – amerykański aktor filmowy, teatralny, artysta wodewilowy oraz tancerz. American Film Institute umieścił go na 8. miejscu na liście największych aktorów wszech czasów. Należał do grona najbardziej cenionych aktorów pierwszych lat filmu dźwiękowego oraz „Złotej Ery Hollywood”. Cagney zadebiutował na deskach teatru w 1919 roku występując w rewii Every Sailor. Rok później po raz pierwszy zagrał na Broadwayu w sztuce Pitter Patter. W 1930 roku zadebiutował w filmie Sinners’ Holiday w reżyserii Johna G. Adolfiego. Po otrzymaniu pozytywnych recenzji za występy sceniczne i filmowe, podpisał kontrakt z wytwórnią Warner Bros. W latach 30. i 40. zasłynął z ról gangsterów i rzezimieszków, walnie przyczyniając się do rozwoju gatunku filmu gangsterskiego. Potrafił psychologicznie uwiarygodnić zachowanie granych przez siebie – niezbyt sympatycznych, nierzadko psychopatycznych – bohaterów. W 1942 roku został laureatem Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego za rolę George’a M. Cohana w biograficznym musicalu Yankee Doodle Dandy. Łącznie w przekroju swojej kariery filmowej nominowany był do tej nagrody trzykrotnie.

5 marca

Hobbit, czyli tam i z powrotem – powieść fantasy dla dzieci autorstwa J.R.R. Tolkiena. Została wydana 21 września 1937 roku. Opowiada o wyprawie podjętej przez krasnoludów tworzących kompanię Thorina oraz towarzyszącego im hobbita nazwiskiem Bilbo Baggins do zajmowanej przez smoka Smauga Samotnej Góry w celu odzyskania zagarniętych skarbów i dawnej siedziby krasnoludów. Po drodze, w jaskini Golluma, Bilbo Baggins znajduje pierścień, który daje mu moc bycia niewidzialnym. Po wydaniu powieść szybko zyskała uznanie czytelników. Wydawca poprosił autora o kontynuację zdarzeń, która ostatecznie ukazała się jako Władca Pierścieni. Zarówno Hobbit, jak i Władca Pierścieni powstały pod wpływem staroskandynawskich legend, którymi zajmował się Tolkien. Inspiracją podczas prac nad książką były między innymi islandzka Edda starsza, postać boga Radogosta, baśń o Królewnie Śnieżce czy historia narodu żydowskiego.

6 marca

Pomnik Ofiar Obozu Zagłady w Treblince – założenie przestrzenno-pomnikowe na terenie byłego niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady Treblinka II, upamiętniające ok. 800 tys. Żydów z Polski oraz innych państw Europy, których zgładzono w tym miejscu w latach 1942–1943. Pomnik został zaprojektowany przez rzeźbiarza Franciszka Duszeńkę i architekta Adama Haupta. Z powodu braku funduszy oraz opóźnień w przygotowaniu założeń projektowych i dokumentacji prawnej jego realizacja zajęła blisko dziewięć lat. Uroczyste odsłonięcie nastąpiło 10 maja 1964 roku. Uznawany jest za wybitne dzieło architektury pomnikowej i jedno z najbardziej poruszających upamiętnień Holocaustu w Polsce i na świecie. Od 1964 roku przy pomniku corocznie odbywają się uroczystości poświęcone ofiarom obozu zagłady. Początkowo były organizowane przełomie kwietnia i maja, równolegle do obchodów rocznicy powstania w getcie warszawskim. Obecnie odbywają się 2 sierpnia, w rocznicę buntu więźniów.

7 marca

LOL <(^^,)> – debiutancki album studyjny szwedzkiego muzyka Basshuntera, wydany 28 sierpnia 2006 roku. Produkcja albumu odbywała się w Basshunter Studio oraz PJ Harmony Studio. Basshunter wyprodukował większość utworów, a pozostałe trzy kompozycje wyprodukował PJ Harmony. Wokale zostały wyprodukowane przez Basshuntera wspólnie z Robertem Uhlmannem w Basshunter Studio i Extensive Studio. Album promowany był singlami Boten Anna, Vi sitter i Ventrilo och spelar DotA, Hallå där oraz Vifta med händerna z gościnnym udziałem Patrika i Lillena. Niektóre późniejsze wersje albumu zawierały utwory Jingle Bells i/lub Now You’re Gone wcześniej wydane jako single. Album znalazł się między innymi na trzecim miejscu duńskiej listy Album Top-40 - osiągnął status złota, czwartym fińskiej Top 40 Albums - osiągnął status platyny sprzedając się w nakładzie 33 365 egzemplarzy oraz na piątym szwedzkiego Top 60 Albums. W 2008 roku album zdobył nagrodę European Border Breakers Award.

8 marca

Edward Bagnall Poulton – brytyjski zoolog, biolog ewolucyjny, jeden z twórców ekologii biochemicznej, który wprowadził do piśmiennictwa dotyczącego doboru naturalnego określenia „aposematyzm” oraz „dobór zależny od częstości”, wyjaśniając zależność fitness m.in. od ubarwienia ostrzegawczego i kamuflażu; zagorzały darwinista, uczeń i przyjaciel Alfreda Wallace’a, „Hope Professor of Zoology” Uniwersytetu Oksfordzkiego, członek Royal Society. Przez kolejne czterdzieści lat zaraził swoim entuzjazmem licznych przyrodników na świecie, którzy pomogli zgromadzić w Oksfordzie bogatą kolekcję okazów (głównie tropikalnych), będącą podstawą dalszych badań ewolucyjnego znaczenia mimikry. Odszedł na emeryturę w 1933 roku z zamiarem opracowania syntezy swojego bogatego dorobku naukowego, co utrudniły przeżycia rodzinne – przeżył śmierć żony oraz czwórki dzieci.

9 marca

Hawajka cienkodzioba – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny łuszczakowatych. Występował endemicznie na wyspie Hawaiʻi. Dla Europejczyków gatunek został odkryty w 1779 roku podczas trzeciej podróży Jamesa Cooka; naukowo opisał go Johann Friedrich Gmelin w 1788 roku. Długość ciała wynosiła około 17 cm. Hawajki cienkodziobe wyróżniały się długim, zagiętym dziobem. Ich upierzenie było głównie oliwkowe; występowała niewielka różnica między upierzeniem samców i samic. Hawajki cienkodziobe zamieszkiwały lasy wyspy Hawaiʻi. Żywiły się bezkręgowcami i nektarem. Znany jest tylko jeden opis gniazda; znajdowało się w nim jedno młode, drugie przebywało obok. Pod koniec lat 90. XIX wieku hawajki cienkodziobe były jeszcze pospolite na wyspie. W 1902 roku Henry Henshaw odnotował, że miejscami ich liczebność zaczęła spadać. Moment rozpoczęcia i przebieg wymierania zostały słabo udokumentowane. Ostatnie osobniki odłowiono w 1903 roku, wtedy też miała miejsce ostatnia pewna obserwacja. Niepotwierdzone doniesienia pochodzą z 1937 i 1940 roku.

10 marca

Juan Carlos I – hiszpański uniwersalny okręt desantowy z ciągłym pokładem lotniczym, znajdujący się w służbie od 2010 roku. Klasyfikowany oryginalnie jako Buque de Proyección Estratégica (okręt projekcji strategicznej). Wodowanie nastąpiło 10 marca 2008 roku. Okręt nosi imię króla Hiszpanii Jana Karola I, a matką chrzestną jednostki została królowa Zofia. Budowa okrętu kosztowała łącznie 462 miliony euro. Juan Carlos I jest największym okrętem w dziejach marynarki hiszpańskiej. Po wycofaniu ze służby lekkiego lotniskowca Principe de Asturias w 2013 roku, przejął także pewne zadania lotniskowca. Dzięki wyposażeniu i możliwościom, jednostka jest predestynowana także do udziału w operacjach humanitarnych. Stanowi jedyny okręt swojego typu w marynarce hiszpańskiej, natomiast na jego bazie zbudowano dwa okręty typu Canberra dla Królewskiej Marynarki Australijskiej, a od 2016 roku budowany jest okręt dla Tureckiej Marynarki Wojennej.

11 marca

Codex Montfortianus – rękopis Nowego Testamentu, pisany minuskułą na papierze w języku greckim, pochodzi z XVI wieku. Kodeks zawiera pełny tekst Nowego Testamentu, na 455 papierowych kartach. Księgi biblijne następują w kolejności odmiennej od tradycyjnej, ponadto rękopis zawiera pozabiblijne dodatki oraz noty marginalne, takie jak Credo Siedmiu Soborów, Życie Dwunastu Apostołów oraz Granice Pięciu Patriarchatów. Wykorzystany został przez Erazma z Rotterdamu oraz Briana Waltona; znany jest ze względu na Commę Johanneum. Erazm podejrzewał, że rękopis został sporządzony tylko po to, aby uwiarygodnić wariant łacińskiej Wulgaty. Nazwa pochodzi od jednego z poprzednich właścicieli - Thomasa Montforta, który sprezentował kodeks arcybiskupowi Armagh. Obecnie przechowywany jest w bibliotece Trinity College w Dublinie.

12 marca

Świeradów Zdrój – nieczynna ładownia publiczna, a dawniej jedna z dwóch najważniejszych stacji kolejowych Kolejki Izerskiej, położona w Świeradowie-Zdroju, w województwie dolnośląskim, w Polsce. Składa się m.in. z dwóch peronów oraz zabytkowego dworca kolejowego i magazynu. Została oddana do użytku 31 października 1909 roku wraz z uruchomieniem linii kolejowej z Mirska. Połączenia pasażerskie realizowane z dawnej stacji miały charakter regionalny, ale przez stację kursowały przed 1945 rokiem dodatkowo dalekobieżne wagony w relacji między Berlinem a Wrocławiem. Okazjonalnie kursowały tu pociągi specjalne, w tym kolonijne, które dowoziły turystów i kuracjuszy do Świeradowa-Zdroju. Funkcję pasażerską stacja pełniła do 11 lutego 1996 roku, natomiast w 1998 roku została całkowicie zamknięta. Od 2012 roku dawna stacja jest własnością miasta. W grudniu 2017 roku Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego zapowiedział zamiar reaktywacji linii ze Świeradowa do Gryfowa Śląskiego.

13 marca

TNA Knockouts Tag Team Championship – dawny tytuł mistrzowski utworzony przez amerykańską federację wrestlingu Total Nonstop Action Wrestling. Zawodniczki, w TNA nazywane Knockoutkami, rywalizowały o powyższe mistrzostwo w parach. Chociaż tytuł był dedykowany żeńskiej dywizji, pasy miała również drużyna mieszana, damsko-męska. TNA zapowiedziało powstanie TNA Knockouts Tag Team Championship w sierpniu 2009 roku podczas zakulisowego segmentu programu TNA Impact! Pierwsze mistrzynie wyłonił czterotygodniowy turniej eliminacyjny. Jego finał odbył się 20 września 2009 roku na gali No Surrender, gdzie Sarah Stock i Taylor Wilde pokonały duet Velvet Sky i Madison Rayne. W czerwcu 2013 roku Brooke Hogan, menedżerka dywizji kobiet, pozbawiła pasów ODB i Erica Younga, uzasadniając swoją decyzję tym, że Young jako mężczyzna nie mógł legitymować się tym mistrzostwem. Jednakże nieoficjalny powód jego usunięcia wynikał przede wszystkim z braku odpowiedniej liczby zawodniczek. Tydzień później TNA Knockouts Tag Team Championship zostało zlikwidowane i zniknęło z listy aktywnych tytułów umieszczonej na stronie internetowej federacji.

14 marca

USS New Ironsides – okręt pancerny marynarki amerykańskiej z okresu wojny secesyjnej, jedyny okręt swojego typu. Okręt był konstrukcji drewnianej, z opancerzeniem z płyt żelaznych na części kadłuba. Ogólnie koncepcja wzorowana była na pierwszej francuskiej fregacie pancernej Gloire. Główny pas pancerny chronił tylko baterię burtową, rozciągając się na długości około 53,3 m. Według projektu uzbrojenie miało stanowić 16 dział 9-calowych Dahlgrena, lecz jeszcze podczas budowy w kwietniu 1862 roku, bazując na doświadczeniach z bitwy w zatoce Hampton Roads, postanowiono maksymalnie wzmocnić kaliber dział. W efekcie, uzbrojenie stanowiło 14 odprzodowych gładkolufowych dział 11-calowych Dahlgrena i dwa odprzodowe działa gwintowane 150-funtowe Parroa. Wszedł do służby w 1862 roku, uczestniczył aktywnie w działaniach bojowych wojny od 1863 roku, używany głównie do ostrzeliwania brzegów. Wycofany ze służby w 1865 roku, został zniszczony przez pożar w roku następnym.

15 marca

Paraguay – kanonierka rzeczna typu Humaitá używana przez marynarkę wojenną Paragwaju. Zwodowana w 1930 roku brała udział w wojnie o Chaco transportując żołnierzy na front. W drogę powrotną zabierano rannych i jeńców boliwijskich. Przydział załogi na Paraguayu w czasie wojny to 15 oficerów, 18 podoficerów i 209 marynarzy. W czasie pokoju liczba podoficerów i marynarzy była redukowana do odpowiednio 12 i 124. Okręt mógł przewozić dodatkowo 900 wyposażonych żołnierzy, bądź 1200 osób bez ciężkiego wyposażenia. W ciągu 4 miesięcy i 17 dni wykonał dziesięć kursów przewożąc w stronę frontu 10 301 żołnierzy i 160 ton innego ładunku. Po wojnie uczestniczyła w licznych rebeliach, w 1972 roku została wycofana z czynnej służby w Armada Nacional i została skierowana do funkcji reprezentacyjnych i szkoleniowych.

16 marca

SMS Cöln – niemiecki krążownik lekki z okresu I wojny światowej, pierwsza jednostka typu Cöln. Został zwodowany w październiku 1916 roku w stoczni Blohm & Voss w Hamburgu. Jego budowę zakończono ponad rok później, w styczniu 1918 roku. Wraz z siostrzanym Dresdenem były ostatnimi dwoma krążownikami lekkimi zbudowanymi dla Kaiserliche Marine. Krążowniki tego typu były powiększoną i ulepszoną wersją typu Königsberg. Okręt był drugim w historii Kaiserliche Marine noszącym tę nazwę, pierwszy Cöln został zatopiony w czasie pierwszej bitwy koło Helgolandu w 1914 roku. Wszedł do służby we flocie niemieckiej dziesięć miesięcy przed zakończeniem I wojny światowej. W rezultacie jego służba była krótka, przez co nie brał udziału w walkach. Okręt został internowany w Scapa Flow i 21 czerwca 1919 roku samozatopiony przez niemiecką załogę wraz z innymi okrętami na rozkaz kontradmirała Ludwiga von Reutera. Podczas gdy wiele jednostek zostało podniesionych z dna, Cöln nigdy nie został wydobyty. Obecnie jest popularnym obiektem wśród nurków.

17 marca

Pancerniki typu Fuji – liczący dwie jednostki typ japońskich okrętów liniowych, przeddrednotów, zbudowanych dla Cesarskiej Marynarki Wojennej Japonii pod koniec XIX wieku. Były to pierwsze pancerniki marynarki japońskiej. Zostały zaprojektowane i zbudowane w Wielkiej Brytanii, jako że japoński przemysł stoczniowy nie był ówcześnie w stanie poradzić sobie z budową tak dużych jednostek. Projekt oparty był o plany okrętów budowanych ówcześnie dla Royal Navy. Okręty uczestniczyły w wojnie rosyjsko-japońskiej, włączając w to ataki na Port Artur w lutym i marcu 1904 roku. W maju, pod Port Artur Yashima wpadła na minę i zatonęła podczas próby holowania do bazy. Fuji walczył w bitwach na Morzu Żółtym oraz pod Cuszimą, w tej ostatniej odnosząc lekkie uszkodzenia. W 1910 roku został przeklasyfikowany na pancernik obrony wybrzeża i przez resztę aktywnej służby pełnił rolę okrętu szkolnego. W 1922 roku został rozbrojony i następnie jako hulk przebudowany na okręt koszarowy z salami wykładowymi. Został zezłomowany w 1948 roku.

18 marca

HMS Inflexible – brytyjski krążownik liniowy z okresu I wojny światowej, należący do typu Invincible. Okręt wszedł do służby w 1908 roku. Aktywnie uczestniczył w działaniach Royal Navy, w 1914 roku biorąc udział w pościgu za niemieckimi krążownikami „Goeben” i „Breslau” na Morzu Śródziemnym a następnie poszukiwaniach niemieckiej Eskadry Wschodnioazjatyckiej na południowym Atlantyku, zakończonym zwycięstwem w bitwie koło Falklandów. Po powrocie na Morze Śródziemne brał udział w bombardowaniu tureckich fortów w Dardanelach i odniósł uszkodzenia po wybuchu miny 18 marca 1915 roku. Po remoncie i powrocie do linii wszedł w skład Grand Fleet i uczestniczył w bitwie jutlandzkiej. Po zakończeniu wojny został przesunięty do rezerwy, a w 1921 roku sprzedany do stoczni złomowej Stanlee Shipbreaking w Dover, która z kolei odsprzedała go dalej do Niemiec, gdzie ostatecznie został rozebrany w następnym roku.

19 marca

ORP Delfin – polski trałowiec bazowy z okresu zimnej wojny, jeden z dziewięciu zbudowanych na radzieckiej licencji trałowców projekyu 254M. Okręt został zwodowany w czerwcu 1958 roku w Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, a do służby w Marynarce Wojennej przyjęto go 8 marca 1959 roku. Intensywnie eksploatowana jednostka, oznaczona znakami burtowymi T-68 i 608, większą część służby spędziła w 12. Dywizjonie Trałowców Bazowych 8. Flotylli Obrony Wybrzeża w Świnoujściu. Latem 1972 roku zadaniem jednostki było sprawdzenie północnego toru wodnego Świnoujścia, z którego korzystały promy pasażerskie. W kolejnych latach służby okręt wielokrotnie uczestniczył w ćwiczeniach zabezpieczania desantu, rejsach szkoleniowych z podchorążymi Wyższej Szkoły Marynarki Wojennej na pokładzie i uciążliwych, wielodniowych rejsach dozorowych. Okręt został skreślony z listy floty po 28-letnim okresie użytkowania w marcu 1987 roku, a następnie złomowany.

20 marca

Lawina w Białym Jarze – lawina, która zeszła 20 marca 1968 roku, porywając grupę 24 osób idących dnem Białego Jaru w Karkonoszach. Lawinisko miało długość ponad 600 metrów, ok. 20–80 metrów szerokości, grubość ok. 12 metrów, wysokość czoła ok. 20–25 metrów. Masa śniegu wynosiła 50 tys. ton. Czas przesuwu lawiny wynosił 48 sekund, a prędkość lawiny ocenia się na 100 km/h a nawet wyższą. Lawina spowodowała śmierć 19 osób – w tym 13 Rosjan, 4 obywateli NRD, oraz dwojga Polaków. Akcja ratownicza prowadzona była przez polski GOPR, czeskich ratowników i ochotników; brało w niej udział 1100 osób. Ostatnie ciała ofiar znaleziono dopiero 1 i 5 kwietnia. Przyczyną śmierci większości ofiar były doznane obrażenia, nieliczni zginęli w wyniku uduszenia. Na miejsce katastrofy przybyli przedstawiciele służb dyplomatycznych ZSRR oraz NRD. Sowiecki konsul generalny oskarżył Polaków o celowe wywołanie lawiny.

21 marca

Tramwaje na Malcie – system transportu tramwajowego istniejący na Malcie w latach 1905–1929. System składał się z linii rozpoczynających się w Valletcie i prowadzących do Three Cities, Żebbuġ oraz Birkirkary. Rozstaw szyn na linii wynosił 1000 mm. Początkowo jedynie fragment linii z Valletty do Ħamrun był dwutorowy, natomiast pozostałe odcinki były jednotorowe z mijankami. Z czasem kolejne odcinki były przebudowywane na linię dwutorową. System miał jedną zajezdnię znajdującą się w Marsie, na terenie której znajdowała się hala postojowa oraz elektrownia służąca do zasilania linii. Już od początku działalności tramwaju dochodziło do wielu kolizji i wypadków. I wojna światowa spowodowała problemy w zaopatrzeniu – pojawiły się trudności z zakupem części zapasowych oraz węgla, używanego w elektrowni firmy do produkcji prądu. W latach 20. ze względu na zwiększającą się liczbę samochodów na wyspie linia zaczęła przynosić straty i podjęto decyzję o jej likwidacji. Linię zamknięto 15 grudnia 1929 roku.

22 marca

Glyphis glyphis – gatunek dużej drapieżnej ryby chrzęstoszkieletowej z rodziny żarłaczowatych. Występuje na północy Australii i u południowych wybrzeży Nowej Gwinei. Młode osobniki zamieszkują większe tropikalne rzeki, o błotnistym dnie oraz namorzynowych brzegach. Dorosłe preferują płytkie morskie wody, w pobliżu wybrzeży oraz wysp. Posiada dobrze zbudowane spłaszczone ciało z dużą i stosunkowo szeroką głową, duże płetwy grzbietowe oraz charakterystyczne długie i szerokie płetwy piersiowe. Grzbiet rekina przybiera barwę ciemnoszarą lub jasnoszarą, z charakterystycznymi czarnymi wewnętrznymi fragmentami płetw brzusznych i ciemniejszymi wierzchołkami płetw piersiowych. Spód jest jaśniejszy od grzbietu. Dorosłe osobniki mogą osiągać nawet ponad 3 metry długości. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody, biorąc pod uwagę istniejące zagrożenia oraz małą liczebność w połączeniu z ograniczoną ilością preferowanych siedlisk i małym zasięgiem występowania, określiła G. glyphis jako gatunek zagrożony.

23 marca

Operacja Copperhead – operacja kontrwywiadu brytyjskiego MI5 w czasie II wojny światowej o dyskusyjnej skuteczności. Była częścią szeroko zakrojonej operacji Bodyguard, której zadaniem było ukrycie przed Niemcami rzeczywistego celu alianckiej inwazji na kontynent europejski w czerwcu 1944 roku. „Copperhead” miała wprowadzić w błąd wywiad niemiecki co do miejsca pobytu generała Bernarda Montgomery'ego. Montgomery był uważany przez Niemców za jednego z najlepszych dowódców alianckich, który − jak przewidywali − odegra kluczową rolę w akcji forsowania kanału La Manche. Planiści z MI5 uznali, że pojawienie się Montgomery'ego w przededniu inwazji poza Europą przekona przeciwnika, że atak może nastąpić gdzie indziej. Do odegrania roli generała wybrano podobnego do niego aktora Meyricka E. Cliftona-Jamesa, który spędził kilkanaście godzin na obserwacji sposobu bycia Montgomery'ego. 27 maja 1944 roku James poleciał do Gibraltaru, a następnie do Algieru, pojawiając się tam, gdzie − zdaniem kontrwywiadu aliantów − mogli go wypatrzyć znani agenci niemieccy.

24 marca

Efekt litery z imienia – tendencja do preferowania przez ludzi liter występujących w ich imieniu i nazwisku. Badani poproszeni o ocenę wszystkich liter w alfabecie, wybór preferowanej z podanej pary bądź wyróżnienie niewielkiej grupy preferowanych liter najczęściej stale oceniali najwyżej litery tworzące zapis ich imienia lub nazwiska. Zasadniczo nie byli świadomi wybierania liter występujących w zapisie ich imienia lub nazwiska. Odkryty w 1985 roku przez belgijskiego psychologa Jozefa Nuttina, efekt litery z imienia obserwowano w tuzinach replikowanych badań przeprowadzanych na osobach z ponad 15 państw, używających czterech różnych alfabetów. Utrzymuje się mimo różnego wieku i płci badanych. Ludzie, którzy zmienili nazwisko wiele lat wcześniej, wykazują tendencję do preferencji liter zarówno swych obecnych, jak i pierwotnych nazwisk ponad inne litery. Efekt ten najbardziej wyraźny jest w przypadku inicjałów, ale nawet po ich wykluczeniu pozostałe litery imienia i nazwiska są preferowane ponad litery w nich nie występujące.

25 marca

Reprezentacja Polski w Pucharze Świata w skokach narciarskich 2012/2013 – reprezentacja Polski w Pucharze Świata w skokach narciarskich 2012/2013 zdobyła łącznie 3447 pkt, więcej niż kiedykolwiek wcześniej. Polska zajęła piąte miejsce w Pucharze Narodów. Do grupy pierwszej kadry A, prowadzonej przez głównego szkoleniowca Łukasz Kruczka trafili: Kamil Stoch, Piotr Żyła, Maciej Kot oraz Krzysztof Miętus. Punktowało dziesięciu zawodników, co również jest rekordem. Na początku sezonu zawodnicy osiągali słabe wyniki, a trener Kruczek rozważał dymisję. Później jednak Polacy siedmiokrotnie stawali na podium w konkursach indywidualnych, wygrywając trzy razy - dokonali tego Kamil Stoch oraz Piotr Żyła. Ostatecznie najwyżej sklasyfikowanym polskim zawodnikiem w Pucharze Świata był Stoch, który zajął trzecie miejsce. Dodatkowo Polacy dwa razy stanęli na podium zawodów drużynowych.

26 marca

ORP Delfin – polski trałowiec bazowy z okresu zimnej wojny, jeden z dziewięciu zbudowanych na radzieckiej licencji trałowców projekyu 254M. Okręt został zwodowany w czerwcu 1958 roku w Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, a do służby w Marynarce Wojennej przyjęto go 8 marca 1959 roku. Intensywnie eksploatowana jednostka, oznaczona znakami burtowymi T-68 i 608, większą część służby spędziła w 12. Dywizjonie Trałowców Bazowych 8. Flotylli Obrony Wybrzeża w Świnoujściu. Latem 1972 roku zadaniem jednostki było sprawdzenie północnego toru wodnego Świnoujścia, z którego korzystały promy pasażerskie. W kolejnych latach służby okręt wielokrotnie uczestniczył w ćwiczeniach zabezpieczania desantu, rejsach szkoleniowych z podchorążymi Wyższej Szkoły Marynarki Wojennej na pokładzie i uciążliwych, wielodniowych rejsach dozorowych. Okręt został skreślony z listy floty po 28-letnim okresie użytkowania w marcu 1987 roku, a następnie złomowany.

27 marca

Ogden Lindsley – amerykański psycholog związany z Brown University, Harvard University oraz University of Kansas, uczeń i współpracownik B.F. Skinnera, twórca metody „nauczania precyzyjnego”, opartej na zasadach behawioryzmu. W pierwszym okresie pracy zawodowej prowadził badania warunkowania instrumentalnego gołębi i szczurów w laboratorium B.F. Skinnera, a następnie psów – w Medical School Boston University. Po uzyskaniu doktoratu wrócił do zespołu Skinnera, włączając się do tworzenia podstaw psychoterapii behawioralnej (m.in. prób leczenia schizofrenii). Od lat 60. XX wieku intensywnie zajmował się nauczaniem precyzyjnym, które polega na: jasnym zdefiniowaniu celów uczenia, częstych i regularnych pomiarach osiąganych postępów oraz graficznym dokumentowaniu rezultatów na kartach postępów – wykresach w siatce półlogarytmicznej.

28 marca

Historia Wrocławia po 1945 – dzieje Wrocławia od zakończenia II wojny światowej. Powojenną historię miasta można podzielić na cztery zasadnicze okresy: 1945–1948 – zasiedlania i odbudowy, 1948–1981 – kształtowania się tożsamości jako polskiego miasta i jego dynamiczny rozwój, 1981–1989 – zastoju i recesji po wprowadzeniu stanu wojennego, wreszcie okres po upadku komunizmu w 1989 roku. Początek wyznacza zmiana przynależności państwowej. Lata 1945–1948 to okres osadnictwa, wysiedlania Niemców i intensywnej odbudowy miasta ze zniszczeń. W roku 1952 roku zreformowano system zarządzania miastem, oparty na dzielnicach, który przetrwał do roku 1991. Przyłączano nowe obszary; ostateczny kształt terytorialny Wrocław osiągnął w 1973 roku. W latach 60. i 70. rozbudowywano miasto, zwłaszcza pod względem budownictwa mieszkaniowego. W 1983 i w 1997 roku miasto odwiedził papież Jan Paweł II. W 1991 roku zmieniono system zarządzania miastem, rezygnując z dzielnic. Wybrano nowe władze, a pierwszym niekomunistycznym prezydentem został Bogdan Zdrojewski. W 1997 roku Wrocław nawiedziła powódź zwana powodzią tysiąclecia, w wyniku której zalane zostało blisko 40% miasta.

29 marca

Borut Petrič – słoweński pływak reprezentujący Jugosławię, trzykrotny olimpijczyk, pięciokrotny medalista mistrzostw Europy, jednokrotny mistrzostw świata oraz ośmiokrotny igrzysk śródziemnomorskich, a także trener pływacki. Pływanie zaczął trenować w wieku 8 lat, później porzucił je dla piłki wodnej, jednak jako jedenastolatek wrócił do pływania. W 1975 roku był trzeci na 1500 m stylem dowolnym na juniorskich mistrzostwach Europy. Rok później na tej samej imprezie wywalczył złoto na tym samym dystansie, a także został srebrnym medalistą na 400 m stylem dowolnym i 200 m stylem motylkowym. W 1975 roku zajął 5. miejsce na igrzyskach śródziemnomorskich na 1500 m stylem dowolnym z czasem 16:49,36. Na mistrzostwach Europy w 1977 roku zdobył brązowy medal na 1500 m stylem dowolnym z czasem 15:30,74. Rok później w tej samej konkurencji wywalczył srebro na mistrzostwach świata. Na początku XXI wieku założył w rodzinnym mieście klub pływacki Zvezda. Był jego prezesem, a także jednym z trenerów, jednakże w 2009 roku odszedł z klubu.

30 marca

Operacja Copperhead – operacja kontrwywiadu brytyjskiego MI5 w czasie II wojny światowej o dyskusyjnej skuteczności. Była częścią szeroko zakrojonej operacji Bodyguard, której zadaniem było ukrycie przed Niemcami rzeczywistego celu alianckiej inwazji na kontynent europejski w czerwcu 1944 roku. „Copperhead” miała wprowadzić w błąd wywiad niemiecki co do miejsca pobytu generała Bernarda Montgomery'ego. Montgomery był uważany przez Niemców za jednego z najlepszych dowódców alianckich, który − jak przewidywali − odegra kluczową rolę w akcji forsowania kanału La Manche. Planiści z MI5 uznali, że pojawienie się Montgomery'ego w przededniu inwazji poza Europą przekona przeciwnika, że atak może nastąpić gdzie indziej. Do odegrania roli generała wybrano podobnego do niego aktora Meyricka E. Cliftona-Jamesa, który spędził kilkanaście godzin na obserwacji sposobu bycia Montgomery'ego. 27 maja 1944 roku James poleciał do Gibraltaru, a następnie do Algieru, pojawiając się tam, gdzie − zdaniem kontrwywiadu aliantów − mogli go wypatrzyć znani agenci niemieccy.

31 marca

Efekt litery z imienia – tendencja do preferowania przez ludzi liter występujących w ich imieniu i nazwisku. Badani poproszeni o ocenę wszystkich liter w alfabecie, wybór preferowanej z podanej pary bądź wyróżnienie niewielkiej grupy preferowanych liter najczęściej stale oceniali najwyżej litery tworzące zapis ich imienia lub nazwiska. Zasadniczo nie byli świadomi wybierania liter występujących w zapisie ich imienia lub nazwiska. Odkryty w 1985 roku przez belgijskiego psychologa Jozefa Nuttina, efekt litery z imienia obserwowano w tuzinach replikowanych badań przeprowadzanych na osobach z ponad 15 państw, używających czterech różnych alfabetów. Utrzymuje się mimo różnego wieku i płci badanych. Ludzie, którzy zmienili nazwisko wiele lat wcześniej, wykazują tendencję do preferencji liter zarówno swych obecnych, jak i pierwotnych nazwisk ponad inne litery. Efekt ten najbardziej wyraźny jest w przypadku inicjałów, ale nawet po ich wykluczeniu pozostałe litery imienia i nazwiska są preferowane ponad litery w nich nie występujące.