Szablon:Dobry artykuł/archiwum/2012/10

Aktualnie na stronie głównej

Szarcz – jezioro położone na Pojezierzu Lubuskim w Bruździe Zbąszyńskiej, w województwie lubuskim, na północno-zachodnim krańcu wsi Pszczew. Otoczenie jeziora stanowią głównie tereny rolnicze, lasy znajdują się wyłącznie w pobliżu południowego brzegu, za skarpą linii kolejowej Międzyrzecz-Międzychód. Dno akwenu jest twarde i piaszczyste, ale jednocześnie bardzo zróżnicowane. Najgłębsze miejsca jeziora sąsiadują ze znacznymi wypłyceniami, porośniętymi roślinnością wynurzoną. Nadmiar wód odprowadzany jest niewielkim ciekiem na północ poprzez jeziora Białe, Czarne oraz Lubikowskie, aż do Warty. Jezioro zostało zagospodarowane na potrzeby turystyki i rekreacji. Liczna zabudowa rekreacyjna zlokalizowana jest na krańcu południowo-wschodnim i zachodnim. Jezioro w całości znajduje się na obszarze Pszczewskiego Parku Krajobrazowego oraz na obszarach chronionych w ramach programu Natura 2000. Czytaj więcej…

Inne Dobre Artykuły • Jak pisać w stylu encyklopedycznym?

Archiwum ekspozycji dobrych artykułów

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Dobry Artykuł.

1 października[edytuj kod]

Jesienią 1939 roku w dolinie położonej w pobliżu miasteczka Fordon (obecnie dzielnica Bydgoszczy), okupanci niemieccy przeprowadzili serię zbiorowych egzekucji. W miejscu tym – nazwanym później „Doliną Śmierci” – bojówkarze paramilitarnego Selbstschutzu oraz funkcjonariusze Einsatzgruppen zamordowali od 1200 do 3000 mieszkańców Bydgoszczy i okolicznych miejscowości. Większość ofiar stanowili przedstawiciele polskiej i żydowskiej inteligencji oraz duchowieństwa katolickiego. Po zakończeniu akcji eksterminacyjnej Niemcy starali się zamaskować ślady zbrodni, między innymi poprzez sadzenie drzew i krzewów. Fordońska „Dolina Śmierci” jest największą zbiorową mogiłą na terenie Bydgoszczy, a zarazem stanowi najbardziej znany symbol martyrologii mieszkańców miasta w czasie II wojny światowej. W 1975 roku na wzgórzu nad „Doliną Śmierci” odsłonięto pomnik poświęcony zamordowanym w tym miejscu mieszkańcom Bydgoszczy. Pomnik jest otoczony licznymi tablicami z nazwiskami ofiar.

2 października[edytuj kod]

W 1971 roku na patriarchę moskiewskiego i całej Rusi został wybrany Pimen. Z powodu nieprzychylnej polityki władz radzieckich wobec Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego przez większość lat na urzędzie nie podejmował wyrazistych działań na rzecz poprawy sytuacji Cerkwi. Na ograniczoną skalę bronił Kościoła przed zamykaniem kolejnych parafii i przeprowadził szereg kanonizacji świętych, natomiast w czasie podróży zagranicznych bronił Związku Radzieckiego, zaprzeczając, jakoby dochodziło w nim do prześladowań obywateli. W 1988 roku przewodniczył uroczystościom 1000-lecia chrztu Rusi; wkrótce później doszło do całkowitej zmiany w relacjach państwo-Kościół w ZSRR, co było skutkiem pieriestrojki. Ciężko chory na cukrzycę i raka okrężnicy hierarcha odegrał jedynie symboliczną rolę w zachodzących wówczas w Cerkwi przemianach administracyjnych. Zmarł w 1990 roku i został pochowany w Ławrze Troicko-Siergijewskiej.

3 października[edytuj kod]

Do rodzaju rzęsa z rodziny obrazkowatych należy 13 gatunków drobnych roślin wodnych. Spotykane są one niemal na całym świecie. W Polsce 3 gatunki występują jako rodzime, 2 dalsze zostały introdukowane w końcu XX wieku i na początku XXI wieku. Rzęsy są jednymi z najmniejszych roślin zielnych. Osiągnęły niezwykłą skuteczność rozmnażania wegetatywnego – w sprzyjających warunkach potrafią podwoić swoją liczebność nawet w 48 godzin. Z uwagi na wysoką zawartość białka stanowią istotne źródło pożywienia dla wielu gatunków zwierząt. Rośliny te znalazły wiele zastosowań, przede wszystkim jako rośliny pastewne. Z uwagi na swoje zdolności fitoremediacyjne wykorzystywane są też na całym świecie, w tym w Polsce, do biologicznego oczyszczania ścieków.

4 października[edytuj kod]

Pierwszym zwycięzcą wyścigu Pasmem Gór Świętokrzyskich, który odbył się w 1951 roku, został Józef Kapiak. W roku następnym zwycięstwo odniósł rozpoczynający karierę Stanisław Królak. Trzy lata później Królak ponownie wygrał wyścig. W czerwcu 1956 roku po raz kolejny wystąpił w zawodach, lecz tym razem przegrał walkę o zwycięstwo na finiszu z Marianem Więckowskim. W latach 1959–1962 w wyścigu startowali głównie zawodnicy z regionu, reprezentujący barwy SHL Kielce. W 1963 roku wyścig ponownie nabrał charakteru ogólnopolskiego, a w kolejnych latach zdobył coraz większą renomę. Zawody rozgrywane w Górach Świętokrzyskich stały się jednym z najważniejszych sprawdzianów formy dla reprezentantów kraju przed występami w zawodach międzynarodowych. Dotychczas impreza odbyła się 35 razy. Startowało w niej kilka pokoleń kolarzy, m.in. Ryszard Szurkowski, Stanisław Szozda, Tadeusz Mytnik, Czesław Lang i Zbigniew Piątek. W 2002 roku, z inicjatywy prezesa Świętokrzyskiego Związku Kolarskiego Mariana Formy, wyścig został reaktywowany. W 35. edycji wyścigu wygrał Wojciech Pawlak.

5 października[edytuj kod]

W związku z przygotowaniami Stanów Zjednoczonych do II wojny światowej, amerykański Departament Wojny ogłosił w lipcu 1940 roku przetarg na lekki samochód wojskowy do celów rozpoznawczych o napędzie na cztery koła. Wartość przetargu wynosiła 175 000 dolarów. Firma Bantam ukończyła prototyp Bantam BRC dokładnie na czas. Wyprodukowano stosunkowo niewielką liczbę 2642 egzemplarzy. Podstawową wersją modelu był BRC-40. Samochód stał się pierwowzorem Jeepa. Był używany w armii amerykańskiej i brytyjskiej, a także w ramach programu lend-lease przez armię radziecką, począwszy od walk pod Moskwą jesienią 1941 roku. W styczniu 1941 roku władze radzieckie zleciły konstruktorom fabryki GAZ skonstruowanie własnego samochodu na wzór Bantama i tak powstała konstrukcja GAZ-64. W związku z wyborem Willysa MB jako standardowego samochodu terenowego, firma Bantam nie otrzymała dalszych zamówień na samochody od armii amerykańskiej.

6 października[edytuj kod]

W muzyce rockowej John Cale jest m.in. kojarzony jako jeden z założycieli zespołu The Velvet Underground, jednak udzielał się w różnych gatunkach i tradycjach muzycznych w ciągu swojej 40-letniej kariery, w tym w muzyce poważnej (koncertem na chór chłopięcy i orkiestrę symfoniczną na otwarcie parlamentu walijskiego), kompozycjami do baletu, filmu, koncertowaniem na fortepianie, muzyce awangardowej, ambient, punk rocku, rocku alternatywnym i nawet muzyce pop. Według rysu biograficznego, opracowanego przez BBC, jego wpływ na muzykę nowoczesną jest „bezsprzeczny”, jednak, pomimo długoletniego uznania krytyków, medialność w głównych nurtach kultury masowej raczej nie była mu dana. W 1970 roku, obok kariery producenta muzycznego, Cale rozpoczął nagrywanie płyt jako artysta solowy. Cztery jego solowe płyty, nagrane po odejściu z The Velvet Underground, są konwencjonalnie melodyjne. W roku 1999 ukazała się autobiografia Johna Cale'a pt. What's Welsh for Zen?, zaś w marcu 2007 roku jego składanka koncertowa z 23 piosenkami pt. Circus Live została wydana w Europie.

7 października[edytuj kod]

W marcu 1909 roku do służby w Royal Navy wszedł krążownik liniowy HMS Invincible. Należał on do serii trzech okrętów typu Invincible, pierwszych na świecie jednostek tej klasy. W chwili wybuchu I wojny światowej bazował w Wielkiej Brytanii. Wziął udział w pierwszej bitwie koło Helgolandu 28 sierpnia 1914 roku. W listopadzie, wraz z bliźniaczym Inflexible, został wysłany na południowy Atlantyk na poszukiwanie okrętów Eskadry Wschodnioazjatyckiej admirała Maximiliana von Spee. 31 maja 1916 roku uczestniczył w bitwie jutlandzkiej – największym starciu flot w I wojnie światowej. W trakcie pojedynku artyleryjskiego z niemieckimi odpowiednikami został celnie trafiony w jedną z wież artyleryjskich na śródokręciu, co spowodowało eksplozję ładunków w komorach amunicyjnych i błyskawiczne zniszczenie jednostki. Z 1032 osób, obecnych na pokładzie okrętu podczas bitwy, uratowano jedynie sześć.

8 października[edytuj kod]

We wrześniu 2004 roku firma Activision wydała dodatek do gry Call of Duty. W Call of Duty: United Offensive gracz obejmuje kontrolę nad amerykańskim kapralem Scottem Rileyem, brytyjskim kapralem Jamesem Doyle’em i rosyjskim szeregowym Jurijem Pietrenką. Akcja gry jest rozłożona na trzy kampanie i toczy się podczas operacji „Husky” na Sycylii, bitwy na Łuku Kurskim i ofensywy w Ardenach. W porównaniu do wersji podstawowej dodatek do gry wyróżnia się możliwością kierowania pojazdami, ulepszoną oprawą graficzną i rozbudowanym trybem gry wieloosobowej. Call of Duty: United Offensive została pozytywnie przyjęta przez recenzentów, osiągając według agregatora Game Rankings średnią wynoszącą około 87% maksymalnych ocen. Chwalono tryb gry wieloosobowej i poprawioną oprawę wizualną, natomiast krytyce była poddawana chaotyczna kampania jednoosobowa.

9 października[edytuj kod]

16 czerwca 2002 roku podczas memoriału Kusocińskiego, oszczepnik ustanowił wynikiem 78,90 rekord Polski juniorów, a miesiąc później w stolicy Jamajki Kingston najpierw wygrał eliminacje (z wynikiem 73,84), a następnie rzutem na odległość 74,16 zapewnił sobie tytuł mistrza świata juniorów. Dzięki temu sukcesowi Igor Janik został pierwszym polskim oszczepnikiem, który zdobył złoto juniorskiego czempionatu globu oraz drugim po Dariuszu Trafasie Polakiem, który wywalczył medal tych zawodów w rzucie oszczepem. Dwukrotny uczestnik igrzysk olimpijskich – 2008 w Pekinie oraz w 2012 w Londynie, gdzie odpadał w eliminacjach. Dwukrotny reprezentant Polski podczas mistrzostw świata. Trzy razy stawał na podium uniwersjady. Uczestnik meczów międzypaństwowych i zawodów pucharu Europy, drużynowego czempionatu Starego Kontynentu oraz zimowego pucharu w rzutach lekkoatletycznych. Członek grupy lekkoatletycznej Silesiathletics. Jego rekord życiowy wynosi 84,76 m (ustanowiony 19 września 2008 w Ustce).

10 października[edytuj kod]

Obszerne połacie lasów o charakterze naturalnym, charakteryzujące się zróżnicowaniem gatunkowym w zależności od siedliska, tworzą drzewostany w Puszczy Białowieskiej. Ingerencja człowieka i zapotrzebowanie na pewne gatunki ze strony gospodarki leśnej wpływały na zmianę proporcji nasycenia pewnymi gatunkami. W Puszczy Białowieskiej zachowały się ostatnie na Nizinie Środkowoeuropejskiej fragmenty lasów o charakterze pierwotnym. Dominują tu lasy liściaste oraz mieszane. Rozmiarami oraz wiekiem wyróżnia się dąb szypułkowy, najwyższym drzewem jest świerk. Gatunkiem zagrożonym jest jodła pospolita. Obserwuje się zjawisko ustępowania sosny zwyczajnej z siedlisk terenu Białowieskiego Parku Narodowego na rzecz gatunków liściastych. Drzewostany jednogatunkowe występują głównie w borach i są wynikiem nasadzeń w okresie międzywojennym i powojennym. W 2003 roku powstał rezerwat Lasy Naturalne Puszczy Białowieskiej, położony na terenie nadleśnictw: Białowieża, Hajnówka i Browsk, którego celem jest zachowanie lasów naturalnych.

11 października[edytuj kod]

W 1673 roku został przywieziony z Cypru i odtąd jest przechowywany we Francuskiej Bibliotece Narodowej w Paryżu. Kodeks Cypryjski był badany przez wielu paleografów i krytyków tekstów pochodzących od końca XVII wieku do połowy XX wieku. Rękopis ten został napisany na pergaminie. Paleograficznie może być datowany na IX–XI wiek, obecnie większość badaczy opowiada się za IX wiekiem. Tekst pisany jest w sposób ciągły i dzielony jedynie punktami stychometrycznymi. Tekst rękopisu dzielony jest według krótkich sekcji Ammoniusza, ale nie posiada odniesień do kanonów Euzebiusza. Pierwotnie nie zawierał podziału na dłuższe rozdziały, ale ich tytuły zostały umieszczone w górnym marginesie. Kodeks Cypryjski reprezentuje tekst większości rękopisów Nowego Testamentu (tzw. tekst bizantyński), w jego wczesnym stadium, a ponieważ jest kompletny, bez żadnych luk w tekście - jest ważnym świadkiem tekstu większości.

12 października[edytuj kod]

Brał udział w walkach prowadzonych przez swojego ojca z cesarzem bizantyńskim Bazylim II. Po klęsce Bułgarów pod Bełasicą w sierpniu 1014 roku i śmierci ojca w niespełna dwa miesiące później, Gabriel Radomir został obrany carem Bułgarii przy poparciu dowódców, a wbrew roszczeniom swego kuzyna Iwana Władysława, wynikającym z prawa starszeństwa. Wiosną następnego roku udało mu się przejściowo opanować Wodenę, jednak cesarz szybko ją odzyskał i zaatakował twierdzę Moglenę, broniącą dostępu do stolicy państwa Ochrydy. Gabriel Radomir próbował odwrócić uwagę wojsk bizantyńskich organizując wyprawę pod Konstantynopol, jednak nie był w stanie przeszkodzić upadkowi twierdzy. Po zdobyciu przez Bizantyńczyków Mogleny, został zamordowany przez Iwana Władysława w sierpniu 1015 roku, podczas polowania w lasach w pobliżu miasteczka Petrisk. Grecki kronikarz Jan Skylitzes napisał o nim: Wzrostem i siłą dorównywał swemu ojcu, ale rozumem i duchem znacznie mu ustępował.

13 października[edytuj kod]

Po zakończeniu sezonu tytuł mistrza świata kierowców Rajdowych Mistrzostw Świata jest przyznawany przez FIA temu kierowcy, który uzyskał najwięcej punktów w ciągu całego sezonu. Lista mistrzów świata kierowców Rajdowych Mistrzostw Świata stanowi chronologiczne zestawienie zwycięzców Rajdowych Mistrzostwa Świata w sezonach 1977–2011 wraz z liczbą zwycięstw, miejsc na podium i punktów zdobytych podczas danego sezonu, przewagą punktową nad drugim zawodnikiem w klasyfikacji generalnej i wiekiem kierowcy podczas ostatniego dnia wyścigu zaliczanego do mistrzostw. Po raz pierwszy klasyfikację dla kierowców wprowadzono w 1977 roku. Wygrał ją włoski kierowca Sandro Munari. Po raz pierwszy tytuł mistrza świata kierowców przyznano w 1979 roku. Tytuł zdobył szwedzki kierowca Björn Waldegård. Aktualnym mistrzem świata jest Sébastien Loeb. Ogółem osiemnastu kierowców zdobyło ten tytuł. Najmłodszym zdobywcą był Colin McRae, który tryumfował w wieku 27 lat. Najstarszym tryumfatorem był Hannu Mikkola, który zwyciężył w wieku 41 lat. Najwięcej mistrzów świata pochodzi z Finlandii (7 kierowców).

14 października[edytuj kod]

Popularność zdobył filmami inicjującymi tzw. polską szkołę filmową: Kanałem oraz Popiołem i diamentem, w których dokonywał rozrachunku z czasami II wojny światowej. Andrzej Wajda był także autorem ekranizacji dzieł literackich, takich jak: Popioły, Brzezina, Wesele, Ziemia obiecana, Panny z Wilka i Pan Tadeusz. Współtworzył kino moralnego niepokoju, w ramach którego powstały osadzone w tematyce społecznej i demaskujące patologie systemu komunistycznego w Polsce obrazy: Człowiek z marmuru i jego kontynuacja Człowiek z żelaza, nagrodzona Złotą Palmą w Cannes. Do współczesnego dorobku reżyserskiego należą: martyrologiczny film Katyń oraz eksperymentalny Tatarak. Jego twórczość charakteryzuje się nawiązywaniem do polskiego symbolizmu i romantyzmu, a także rozrachunkiem z mitami występującymi w świadomości narodowej Polaków. Za swoje zasługi w rozwoju kinematografii był wielokrotnie nagradzany, między innymi za całokształt twórczości otrzymał w 2000 roku Nagrodę Akademii Filmowej – Oscara.

15 października[edytuj kod]

Jej siostrą była królowa Polski Rycheza. Od 1039 roku Teofano była opatką klasztoru w Essen i Gerresheim. Ufundowała wiele dzieł sztuki i wspierała rozwój osady klasztornej (późniejszego miasta Essen). Na jej prośbę i dzięki poparciu jej brata Hermana opactwo otrzymało prawo organizowania jarmarku, z którego dochód przypadał klasztorowi. Z tym jarmarkiem zapewne jest związane wybudowanie kaplicy św. Gertrudy, na której miejscu znajduje się obecnie Marktkirche. Jarmark i kaplica były ważnymi etapami przekształcania się osady klasztornej w miasto Essen. Ofiarowała opactwu wartościowe dzieła sztuki: Ewangeliarz Teofano, Relikwiarz Gwoździa i Relikwiarz Krzyża Świętego. Jest to krzyż łaciński o rdzeniu z drewna cedrowego. Na krzyżu znajduje się kryształ górski ozdobiony złotą blachą i czerwonym aksamitem. Pod nim widoczne są dwie drzazgi, którym przypisuje się pochodzenie z krzyża Chrystusa. Ufundowała także tzw. młodszy krzyż Matyldy. Jej testament kończył się napomnieniem świadków, by utrzymywali więź modlitewną ze zmarłymi.

16 października[edytuj kod]

Według danych ministerstwa finansów rolnictwo w Ghanie wytwarzało w 2010 roku 29,9% PKB. Ghana jest czołowym producentem jamu. Roślina ta jest produkowana zarówno na rynek krajowy, jak i na eksport do państw ościennych. Uprawiane są także: maniok, kukurydza zwyczajna, proso i ryż. Uprawa manioku jest istotna dla wyżywienia mieszkańców, szczególnie biednych, podczas gdy uprawy roślin przemysłowych (trzciny cukrowej, bawełny, kauczukowca, palmy oleistej) i kakaowca stanowią ważne źródło walut obcych. Rafinacja oleju palmowego odbywa się na miejscu, eksportowany jest produkt gotowy; prawie cała produkcja trafia na eksport. W latach 90. uprawy kakaowca zajmowały około 50% gruntów ornych i dawały zatrudnienie dla ok. 20% osób pracujących w całej gospodarce. Produkcja zwierzęca pełni mniejszą rolę niż produkcja roślinna. Największe jest pogłowie bydła zebu. Głównymi problemami, z którymi boryka się rolnictwo w Ghanie są: choroby przenoszone przez muchy tse-tse, które ograniczają liczebność stad, wahania stanu wód i susze oraz tropikalny klimat, który utrudnia przechowanie żywności.

17 października[edytuj kod]

W późnej kredzie na terenach Madagaskaru żył Simosuchus – rodzaj krokodylomorfa z grupy Notosuchia. Osiągał niewielkie rozmiary, nie przekraczając metra długości. Miał krótki, tępo zakończony pysk i wysoką, zaokrągloną czaszkę. Krępy tułów z krótkim ogonem oraz kończyny pokrywał pancerz z osteoderm. Jego zęby przypominały zęby różnych roślinożernych kręgowców, w tym dinozaurów ptasiomiednicznych, co sugeruje, że odżywiał się głównie – jeśli nie wyłącznie – roślinami. Prowadził lądowy tryb życia, poruszał się na lekko ugiętych kończynach. Spekulowano, że mógł kopać nory, jednak brak na to jednoznacznych dowodów. Przypuszczalnie u zwierząt z tego rodzaju występował dymorfizm płciowy – czaszki samic miałyby być krótsze i węższe, ale wyższe od czaszek samców.

18 października[edytuj kod]

Od sierpnia 2012 roku Dwight Howard jest zawodnikiem Los Angeles Lakers. Zaraz po ukończeniu szkoły średniej zgłosił się do draftu NBA. Sześciokrotnie brał udział w meczach gwiazd NBA, tyle samo razy był wybierany do składu najlepszych zawodników NBA, pięciokrotnie do najlepszego składu obrońców, a trzykrotnie przyznawano mu nagrodę dla najlepszego obrońcy ligi. Był też czterokrotnie liderem ligi pod względem zdobywanej liczby zbiórek na mecz, a dwukrotnie pod względem bloków. W 2008 roku zwyciężył w konkursie wsadów NBA. Jest także członkiem kadry narodowej i olimpijskiej Stanów Zjednoczonych. Był członkiem Dream Teamu na Mistrzostwa Świata w Japonii w 2006 roku, Igrzyska Olimpijskie w Pekinie w 2008 roku, oraz na Igrzyska Olimpijskie w Londynie w 2012 roku, jednakże z udziału w nich wyeliminowała go kontuzja. W 2006 roku zdobył z kadrą brązowy medal, a w roku 2008 złoty.

19 października[edytuj kod]

Pierwszym tramwajem wyprodukowanym przez bydgoską PESĘ był 121N należący do rodziny PESA Tramicus. Tramwaje tej rodziny powstały w wersji 3- i 5-członowej oraz zostały przystosowane do poruszania się po liniach normalno- albo wąskotorowych. Tramwaje PESA Tramicus są w pełni niskopodłogowe, przedział pasażerski jest jednoprzestrzenny i bezstopniowy. Liczba miejsc dla pasażerów w wersji pięcioczłonowej wynosi 211, z czego 63 to miejsca siedzące, natomiast w wersji trójczłonowej odpowiednio 122 i 41. W sumie wyprodukowano 33 egzemplarze. Pojazdy te zostały zakupione przez: Elbląg (121N), Warszawę (120N), Łódź i Bydgoszcz (122N). W Elblągu i Bydgoszczy są pierwszymi tramwajami niskopodłogowymi. Następcą Tramicusa w ofercie bydgoskiego producenta jest PESA Swing.

20 października[edytuj kod]

Uznał, że jest trzecim Mesjaszem – po Sabbataju Cwi i Baruchji Ruso. Utożsamił się z Jezusem Parakletem – ostatecznym zbawicielem. W 1754 roku Jakub Frank założył w Salonikach własną szkołę religijną. W roku 1755 przyjechali do niego dwaj sabatajczycy z Podola, którym udało się namówić go na rozpoczęcie mesjanistycznej misji w Polsce. Szybko zyskał zwolenników (frankistów) wśród Żydów. Przez ludność żydowską postrzegany był jako Żyd sefardyjski, ponieważ ubierał się zgodnie z południową modą i używał języka ladino. Pod koniec życia próbował wśród wyznawców znaleźć swojego następcę, jednak żaden z kandydatów nie posiadał odpowiedniej charyzmy, by podtrzymać żywotność ruchu. Zmarł 10 grudnia 1791 roku. Pogrzeb „mesjasza” był bardzo wystawny – w uroczystości uczestniczyły setki jego wyznawców. Po jego śmierci frankiści rozproszyli się, a większość przyjęła później katolicyzm.

21 października[edytuj kod]

W lutym 1909 roku został zwodowany pierwszy okręt podwodny typu U-1 z okresu I wojny światowej – SM U-1. Okręt został zaprojektowany dla marynarki Austro-Węgier – Kaiserliche und Königliche Kriegsmarine przez amerykańskiego inżyniera Simona Lake'a. W kwietniu 1911 roku okręt został przyjęty w skład marynarki wojennej i do wybuchu wojny służył jako jednostka szkolna. Na początku I wojny światowej U-1 znajdował się w suchym doku, czekając na nowe akumulatory i wymianę silników na wysokoprężne. Jednostka wróciła do służby jako okręt szkolny i pełniła tę rolę do października 1915 roku. Od listopada wykonywała rejsy zwiadowcze z Triestu i Poli do momentu, gdy na początku 1918 roku uznano ją za przestarzałą. W roku 1920 SM U-1 został przyznany Włochom w ramach reparacji wojennych i ostatecznie złomowany w Poli. Podczas działań wojennych nie odniósł żadnych sukcesów.

22 października[edytuj kod]

22 października 1923 roku urodził się Bert Trautmann. Piłkarz ten w latach 1949–1964 strzegł bramki Manchesteru City w 508 ligowych meczach. Do Anglii trafił podczas wojny, gdzie został schwytany przez British Army. Trautmann odrzucił ofertę repatriacji i po wyjściu z więzienia w roku 1948 osiadł w Lancashire. Jego występy w drużynie z St Helens Town wywołały zainteresowanie u drużyn z The Football League. Decyzja, by zatrudniać byłego żołnierza Państwa Osi, spowodowała niezadowolenie kibiców, jednakże z czasem Bert Trautmann przekonał do siebie kibiców. Bramkarz ten zasłynął swoją postawą w finale Pucharu Anglii w 1956 roku – podczas jednej z interwencji, w 17 minucie meczu, doznał poważnej kontuzji, lecz mimo tego kontynuował grę, a dzięki jego interwencjom drużyna straciła tylko jedną bramkę i zdobyła trofeum. Doznana kontuzja stanowiła przełomowy moment w karierze tego zawodnika, bo chociaż już po kilku miesiącach wrócił na boisko, to jednak nie odzyskał dawnej formy. Jego ostatnim meczem było spotkanie połączonej drużyny Manchesteru City i United przeciwko reprezentacji Anglii. Po zakończeniu kariery zawodniczej został trenerem.

23 października[edytuj kod]

Najwyższym szczytem Białych Karpat jest położona na granicy czesko-słowackiej Wielka Jaworzyna. Ze względu na inny szczyt o tej samej nazwie używana jest również nazwa Veľká Javorina Bielokarpatská (Wielka Jaworzyna Białokarpacka). Masyw Wielkiej Jaworzyny jest objęty ochroną prawną jako „chroniony obszar krajobrazowy” (polskim odpowiednikiem jest park krajobrazowy). Na szczyt prowadzi europejski długodystansowy szlak pieszy E8 oraz lokalne szlaki czeskie i słowackie. Na szczycie znajduje się wieża o wysokości 134,5 m, która jest masztem radiowym, telewizyjnym oraz stacją przekaźnikową telefonii komórkowej. Z górą związane są podania ludowe. Odbywały się tam także patriotyczne spotkania Czechów, Słowaków i Morawian.

24 października[edytuj kod]

We Włodawie przy ulicy Kościelnej znajduje się cerkiew Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. Należy ona do parafii pod tym samym wezwaniem, która z kolei jest częścią dekanatu Chełm diecezji lubelsko-chełmskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Pierwsza prawosławna świątynia we Włodawie funkcjonowała na pewno na początku XVI stulecia. Od 1772 roku parafia włodawska należała do unickiej diecezji chełmskiej. Murowaną cerkiew unicką we Włodawie wzniesiono w latach 1840–1843. Po likwidacji diecezji chełmskiej w 1875 roku parafia włodawska została wcielona do eparchii chełmsko-warszawskiej Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Od tego momentu cerkiew we Włodawie pozostaje w rękach wyznawców prawosławia. Jej współczesny wygląd jest efektem przeprowadzonej w latach 90. XIX wieku gruntownej przebudowy, wtedy nadano świątyni cechy stylu bizantyjsko-rosyjskiego z elementami klasycystycznymi.

25 października[edytuj kod]

Mit o nim przetrwał w kurpiowskich pieśniach ludowych, wpisywał się w hasła „ku pokrzepieniu serc” rozpowszechniane po upadku powstania styczniowego oraz był obecny w pamięci Kurpiów jako symbol ich niezależności i oporu przed rusyfikacją. Stach Konwa stał się uosobieniem mitu wolnego i walecznego Kurpia, przywódcy wywodzącego się z ludu, który walczył z najeźdźcą oraz pańszczyzną. W 1886 roku badacz Kurpiowszczyzny Adam Zakrzewski opublikował historię jego walki ze zwolennikami Augusta III. Według legendy odznaczył się dzielnością podczas III wojny północnej w bitwie ze Szwedami pod Kopańskim Mostem w pobliżu Myszyńca. W wojnie o sukcesję polską walczył po stronie Stanisława Leszczyńskiego. Dowodził oddziałem kurpiowskich strzelców. Jego pomnik postawiono w Łomży z okazji 1000-lecia miasta, natomiast w Lesie Jednaczewskim, 3 kilometry od Łomży, w tzw. Rycerskim Kierzu znajduje się jego pamiątkowy nagrobek. Imieniem Stacha Konwy upamiętniono ulice w Łomży, Ostrołęce, Myszyńcu i Kadzidle.

26 października[edytuj kod]

Wśród żab zielonych żaba jeziorkowa wyróżnia się niewielkimi rozmiarami i preferowaniem mniejszych zbiorników wodnych. Jest ubarwiona zielonkawo, z plamami. Samiec przybiera szatę godową i posiada parzyste worki rezonansowe. Rechocze zwykle w chórze, unosząc się na powierzchni wody. Po ampleksusie samica składa dużą ilość jaj, od 500 do 3000. Kijanki przechodzą przeobrażenie po 3–4 miesiącach. Żaby tego gatunku zachowują aktywność za dnia. Spędzają czas na nasłonecznionych brzegach. Niekiedy na gęsto zarośniętych roślinami brzegach niewielkich zbiorników wodnych można spotkać osobniki w dużym zagęszczeniu. W obliczu niebezpieczeństwa ucieka jednym skokiem do wody. Spożywa różnorodny pokarm: owady, szczególnie muchówki przylatujące nad zbiornik wodny, kręgowce, w tym płazy ogoniaste i złuszczoną skórę. Gatunek ma szeroki zasięg występowania, osiąga wysokość do 1550 m n.p.m. Nie najlepiej radzi sobie w siedliskach przekształconych przez człowieka.

27 października[edytuj kod]

Uznał, że jest trzecim Mesjaszem – po Sabbataju Cwi i Baruchji Ruso. Utożsamił się z Jezusem Parakletem – ostatecznym zbawicielem. W 1754 roku Jakub Frank założył w Salonikach własną szkołę religijną. W roku 1755 przyjechali do niego dwaj sabatajczycy z Podola, którym udało się namówić go na rozpoczęcie mesjanistycznej misji w Polsce. Szybko zyskał zwolenników (frankistów) wśród Żydów. Przez ludność żydowską postrzegany był jako Żyd sefardyjski, ponieważ ubierał się zgodnie z południową modą i używał języka ladino. Pod koniec życia próbował wśród wyznawców znaleźć swojego następcę, jednak żaden z kandydatów nie posiadał odpowiedniej charyzmy, by podtrzymać żywotność ruchu. Zmarł 10 grudnia 1791 roku. Pogrzeb „mesjasza” był bardzo wystawny – w uroczystości uczestniczyły setki jego wyznawców. Po jego śmierci frankiści rozproszyli się, a większość przyjęła później katolicyzm.

28 października[edytuj kod]

W lutym 1909 roku został zwodowany pierwszy okręt podwodny typu U-1 z okresu I wojny światowej – SM U-1. Okręt został zaprojektowany dla marynarki Austro-Węgier – Kaiserliche und Königliche Kriegsmarine przez amerykańskiego inżyniera Simona Lake'a. W kwietniu 1911 roku okręt został przyjęty w skład marynarki wojennej i do wybuchu wojny służył jako jednostka szkolna. Na początku I wojny światowej U-1 znajdował się w suchym doku, czekając na nowe akumulatory i wymianę silników na wysokoprężne. Jednostka wróciła do służby jako okręt szkolny i pełniła tę rolę do października 1915 roku. Od listopada wykonywała rejsy zwiadowcze z Triestu i Poli do momentu, gdy na początku 1918 roku uznano ją za przestarzałą. W roku 1920 SM U-1 został przyznany Włochom w ramach reparacji wojennych i ostatecznie złomowany w Poli. Podczas działań wojennych nie odniósł żadnych sukcesów.

29 października[edytuj kod]

22 października 1923 roku urodził się Bert Trautmann. Piłkarz ten w latach 1949–1964 strzegł bramki Manchesteru City w 508 ligowych meczach. Do Anglii trafił podczas wojny, gdzie został schwytany przez British Army. Trautmann odrzucił ofertę repatriacji i po wyjściu z więzienia w roku 1948 osiadł w Lancashire. Jego występy w drużynie z St Helens Town wywołały zainteresowanie u drużyn z The Football League. Decyzja, by zatrudniać byłego żołnierza Państwa Osi, spowodowała niezadowolenie kibiców, jednakże z czasem Bert Trautmann przekonał do siebie kibiców. Bramkarz ten zasłynął swoją postawą w finale Pucharu Anglii w 1956 roku – podczas jednej z interwencji, w 17 minucie meczu, doznał poważnej kontuzji, lecz mimo tego kontynuował grę, a dzięki jego interwencjom drużyna straciła tylko jedną bramkę i zdobyła trofeum. Doznana kontuzja stanowiła przełomowy moment w karierze tego zawodnika, bo chociaż już po kilku miesiącach wrócił na boisko, to jednak nie odzyskał dawnej formy. Jego ostatnim meczem było spotkanie połączonej drużyny Manchesteru City i United przeciwko reprezentacji Anglii. Po zakończeniu kariery zawodniczej został trenerem.

30 października[edytuj kod]

Najwyższym szczytem Białych Karpat jest położona na granicy czesko-słowackiej Wielka Jaworzyna. Ze względu na inny szczyt o tej samej nazwie używana jest również nazwa Veľká Javorina Bielokarpatská (Wielka Jaworzyna Białokarpacka). Masyw Wielkiej Jaworzyny jest objęty ochroną prawną jako „chroniony obszar krajobrazowy” (polskim odpowiednikiem jest park krajobrazowy). Na szczyt prowadzi europejski długodystansowy szlak pieszy E8 oraz lokalne szlaki czeskie i słowackie. Na szczycie znajduje się wieża o wysokości 134,5 m, która jest masztem radiowym, telewizyjnym oraz stacją przekaźnikową telefonii komórkowej. Z górą związane są podania ludowe. Odbywały się tam także patriotyczne spotkania Czechów, Słowaków i Morawian.

31 października[edytuj kod]

Był głównym okrętem swojego typu, mającego w założeniach stanowić pancerniki słabiej opancerzone i uzbrojone, lecz za to szybsze od zwykłych pancerników. Okręt otrzymał imię półlegendarnego XIV-wiecznego mnicha-wojownika Aleksandra Pierieswieta, poległego na Kulikowym Polu. Pierieswiet wciągnięto na listę floty 3 października 1895 roku. Brał udział w działaniach wokół Port Artur podczas wojny rosyjsko-japońskiej. 6 grudnia 1904 roku został trafiony 5 pociskami, a 7 grudnia około 20 pociskami, po czym został samozatopiony na płyciźnie z powodu pożaru. Po zajęciu Port Artur Japończycy podnieśli go i po prowizorycznych naprawach wcielili do swojej floty pod nazwą Sagami. W roku 1916 Japonia odsprzedała Rosji z powrotem dawny Pierieswiet za 7 mln jenów. 4 stycznia 1917 roku o 17:30 Pierieswiet wszedł na dwie miny postawione w grudniu przez niemiecki okręt podwodny U-73 i zatonął o 17:47, ok. 10 mil morskich od Port Saidu. Zginęło 91 marynarzy, uratowano 737 wraz z dowódcą, z czego 9 zmarło. 10 kwietnia 1917 roku skreślono go z listy floty.