Łomnicki Staw
49°11′19″N 20°13′56″E/49,188611 20,232222 Łomnicki Staw i stacja kolejki – widok z wyciągu na Łomnicką Przełęcz | |
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Region | |
| Wysokość lustra |
1751 m n.p.m. |
| Morfometria | |
| Powierzchnia |
1,23 ha |
| Wymiary • max długość • max szerokość |
|
| Głębokość • maksymalna |
|
| Hydrologia | |
| Rzeki zasilające |
Łomnicki Potok |
| Rzeki wypływające |
Łomnicki Potok |
Położenie na mapie Tatr  | |
Położenie na mapie Karpat  | |
| 49°11′19″N 20°13′56″E/49,188611 20,232222
| |
.jpg)
Łomnicki Staw (błędnie Kamienny Staw, słow. Skalnaté pleso, dawniej Lomnické pleso, niem. Steinbachsee, węg. Kőpataki-tó) – jezioro polodowcowe (słow. pleso) w słowackich Tatrach Wysokich, położone w Dolinie Łomnickiej, pod południowymi stokami Łomnicy.
Opis i historia[edytuj | edytuj kod]
Łomnicki Staw położony jest na wysokości 1751 m n.p.m. (według innych źródeł 1754[1]), zajmuje powierzchnię 1,23 ha (212 metrów długości i 85 metrów szerokości), a maksymalna głębokość wynosi 2 metry (według innych źródeł nawet 4,2 metra[2]. Wskutek czynników klimatycznych, a także działalności człowieka (prowadzonej w pobliżu budowy), zaczął wysychać. W latach 30. i 50. XX wieku przeprowadzono próby przeciwdziałania temu (uszczelnianie), nie przyniosły jednak one na razie rezultatu. Woda pojawia się w stawie okresowo – szczególnie wiosną i po obfitych opadach. Wody dostarcza także potok Łomnica (Skalnatý potok), ale on również często wysycha. Wahania poziomu wody i wielkości stawu są zatem częste, a podane dane na temat wielkości stawu mogą być jedynie orientacyjne. Dla przykładu, w 2021, staw wysechł zupełnie 2 listopada[3].
Dawniej w okolicach Łomnickiego Stawu licznie występowały kozice i świstaki; Georg Buchholtz młodszy nazywał go zatem „Kozim Stawem”, a Bronisław Rajchman pisał w 1879, że w żadnej innej dolinie w Tatrach nie ma tylu świstaków, jak tutaj[4].
Obok jeziora powstały stacje kolejki: górna stacja kolejki linowej na Łomnicę z Tatrzańskiej Łomnicy na szczyt Łomnicy (wybudowana w latach 1936–1940) oraz wyciągu krzesełkowego na Łomnicką Przełęcz (2190 m n.p.m.). Ruch turystyczny obsługuje bufet, restauracja i hotel „Encián”. W pobliżu, na wysokości 1751 m n.p.m., funkcjonuje całoroczne Schronisko Łomnickie (Skalnatá chata). Pierwszy murowany obiekt powstał w miejscu schronu turystycznego w 1914 r. Obecny wygląd schroniska znacznie różni się od pierwotnego wyglądu. W schronisku dla turystów są tylko 4 miejsca noclegowe.
Powyżej jeziora, na zboczu Huncowskiego Szczytu (1783 m), działa obserwatorium nad Łomnickim Stawem, założone w 1943. W okolicach stawu istnieją dwie naturalne koleby, które dawały schronienie pierwszym turystom[4].
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Nazwa Łomnickiego Stawu pochodzi od przepływającego przez niego Łomnickiego Potoku, zwanego dawniej po prostu Łomnicą (od niego też wzięły się nazwy szczytu Łomnicy, Doliny Łomnickiej i miejscowości Wielka Łomnica i innych). Sam potok wziął swą nazwę od dawnego słowa „łomy”, oznaczającego bloki kamienne zrzucane z łoskotem przez rwącą wodę. Nazwy Kamienny Potok, Kamienny Staw oraz słowackie Skalnaté pleso, Skalnatý potok są dosłownymi tłumaczeniami spiskoniemieckiej nazwy Steinbach – a ta z kolei według Witolda Henryka Paryskiego jest kalką wczesnych nazw słowiańskich. Słowacki znawca Tatr Ivan Bohuš uważał zaś, że Steinbach to zniekształcone słowo Steinbock, oznaczające kozicę. Dawni przewodnicy, m.in. Maciej Sieczka nazywali jeziorko Czerwonym Stawem (od barwy kamieni na jego dnie)[4].
Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]
– zielony od nieczynnej stacji kolejki przy hotelu „Praha” w Tatrzańskiej Łomnicy do Łomnickiego Stawu. Czas przejścia: 2:30 h, ↓ 1:45 h
– niebieski od pośredniej stacji kolejki Start w dolnej części doliny do Doliny Huncowskiej, prowadzący przez Huncowską Ubocz, Rakuską Polanę i Niżnią Rakuską Przełęcz, a dalej z powrotem do Doliny Łomnickiej nad Łomnicki Staw.
- Czas przejścia od stacji Start na Rakuską Polanę: 1:30 h, ↓ 1 h
- Czas przejścia z polany nad Łomnicki Staw: 1:30 h, ↓ 1 h
– znakowana czerwono Magistrala Tatrzańska, prowadząca od Schroniska Zamkovskiego w Dolinie Małej Zimnej Wody nad Łomnicki Staw, a stąd dalej przez Rakuski Przechód do Doliny Zielonej Kieżmarskiej.
- Czas przejścia od schroniska Zamkovskiego nad Łomnicki Staw: 1 h, ↓ 45 min
- Czas przejścia znad stawu do schroniska nad Zielonym Stawem: 2:05 h, z powrotem 2:55 h[5]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Lákajú nás tatranské plesá (sk)
- ↑ Krásy našej vlasti – Skalnaté pleso. telecom.gov.sk. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-11)]. (sk)
- ↑ Tatry. Wysokogórskie jezioro polodowcowe zupełnie wyschło. "To jeden z symboli Tatr Wysokich"
- ↑ a b c Józef Nyka: Tatry słowackie. Przewodnik. Wyd. VI. Latchorzew: Trawers, 2008. ISBN 978-83-60078-05-1.
- ↑ Tomasz Nodzyński, Marta Cobel-Tokarska: Tatry Wysokie i Bielskie: polskie i słowackie. Warszawa: ExpressMap, 2007. ISBN 978-83-60120-88-0.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Grzegorz Barczyk, Ryszard Jakubowski (red.), Adam Piechowski, Grażyna Żurawska: Bedeker tatrzański. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000. ISBN 83-01-13184-5.
- Wielka encyklopedia tatrzańska, hasło „Łomnicki Staw”. [dostęp 2012-09-06].