Kozica

Kozica
	Rupicapra
	Blainville, 1816
	; Przedstawiciel rodzaju – kozica północna (R. rupicapra)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	Cetartiodactyla
Podrząd	przeżuwacze
Infrarząd	Pecora
Rodzina	wołowate
Podrodzina	antylopy
Plemię	koziorożce
Rodzaj	kozica
	Typ nomenklatoryczny
	Capra rupicapra Linnaeus, 1758
Synonimy
	Rupicapra Frisch, 1775; Capella Keyserling & Blasius, 1840; Cemas Gloger, 1841;
	Rupicapra Frisch, 1775; Capella Keyserling & Blasius, 1840; Cemas Gloger, 1841;
Gatunki
	6 gatunków – zobacz opis w tekście
	6 gatunków – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Kozica^[7] (Rupicapra) – rodzaj ssaka z podrodziny antylop (Antilopinae) w obrębie rodziny wołowatych (Bovidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji (Hiszpania, Andora, Francja, Niemcy, Polska, Słowacja, Austria, Liechtenstein, Szwajcaria, Włochy, Słowenia, Chorwacja, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Albania, Grecja, Macedonia Północna, Bułgaria, Serbia, Rumunia, Rosja, Gruzja, Azerbejdżan i Turcja)^[8]^[9]^[10].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 90–135 cm, długość ogona 3–10 cm, wysokość w kłębie 70–90 cm; długość rogów 14–30 cm; masa ciała 20–60 kg^[9].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Rupicapra: łac. rupes, rupis „skała”; capra „koza”^[11].
Capella: łac. capella „samica kozy”, od caper, capri „samiec kozy”; przyrostek zdrabniający ella^[12]. Gatunek typowy: Capra rupicapra Linnaeus, 1758; młodszy homonim Capella Frenzel, 1801 (Aves).
Cemas: gr. κεμας kemas „młody jeleń”^[13]. Gatunek typowy: Capra rupicapra Linnaeus, 1758; młodszy homonim Cemas Oken, 1816 (Bovidae).

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Klasyfikacja taksonomiczna w obrębie Rupicapra jest niepewna. Przodkowie kozic prawdopodobnie pochodzili z Azji i rozprzestrzenili się na terenie Europy w środkowym plejstocenie przed zlodowacenie środkowopolskich. Pokrywy lodowe podczas maksimów lodowcowych w Alpach i Pirenejach izolowały populacje kozic, co skutkowało różnicowaniem genetycznym, ale podczas oscylacji klimatycznych dochodziło do kurczenia się, ekspansji oraz hybrydyzacji populacji^[8]. Do rodzaju należą następujące gatunki^[8]^[7]:

Rupicapra pyrenaica Bonaparte, 1845 – kozica południowa
Rupicapra ornata Neumann, 1899 – kozica apenińska
Rupicapra parva Cabrera, 1911 – kozica kantabryjska
Rupicapra rupicapra (Linnaeus, 1758) – kozica północna
Rupicapra carpatica Couturier, 1938 – kozica karpacka
Rupicapra asiatica Lydekker, 1908 – kozica anatolijska

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Nazwa nieważna, stłumiona przez ICZN^[3].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Rupicapra, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ H.M.D. de Blainville. Sur plusieurs espèces d’animaux mammifères, de l’ordre des ruminans. „Bulletin de la Société philomathique de Paris”. Année 1816, s. 75, 1816. (fr.).
↑ Anonim. Frisch (J. L.), 1775 „Das Natur-System der vierfussigen Thiere” declared not available for nomenclatorial purposes. „The Bulletin of zoological nomenclature”. 4, s. 548–549, 1950. (ang.).
↑ J.L. Frisch: Das Natur-System der vierfüßigen Thiere in. Tabellen, darinnen alle Ordnungen, Geschlechte und Arten, nicht nur mit bestimmenden. Glogau: Christian Friedrich Günther, 1775, s. 2. (niem.).
↑ A. Keyserling & J.H. Blasius: Die wirbelthiere Europa’s. Braunschweig: F. Vieweg und sohn, 1840, s. 9. (niem.).
↑ C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Für gebildete Leser aller Stände, besonders für die reifere Jugend und ihre Lehrer. Breslau: A. Schulz, 1842, s. 153. (niem.).
↑ ^a ^b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 183. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 366. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b C. Groves, D. Leslie, B. Huffman, R. Valdez, K. Habibi, P. Weinberg, J. Burton, P. Jarman & W. Robichaud: Family Bovidae (Hollow-horned Ruminants). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 741–743. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Rupicapra. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-02]. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 613.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 157.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 167.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[4] Nazwa nieważna, stłumiona przez ICZN^[3].

[itis-1] Rupicapra, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[Blainville-2] H.M.D. de Blainville. Sur plusieurs espèces d’animaux mammifères, de l’ordre des ruminans. „Bulletin de la Société philomathique de Paris”. Année 1816, s. 75, 1816. (fr.).

[ICZN-3] Anonim. Frisch (J. L.), 1775 „Das Natur-System der vierfussigen Thiere” declared not available for nomenclatorial purposes. „The Bulletin of zoological nomenclature”. 4, s. 548–549, 1950. (ang.).

[Frisch-5] J.L. Frisch: Das Natur-System der vierfüßigen Thiere in. Tabellen, darinnen alle Ordnungen, Geschlechte und Arten, nicht nur mit bestimmenden. Glogau: Christian Friedrich Günther, 1775, s. 2. (niem.).

[Keyserling&Blasius-6] A. Keyserling & J.H. Blasius: Die wirbelthiere Europa’s. Braunschweig: F. Vieweg und sohn, 1840, s. 9. (niem.).

[Gloger-7] C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Für gebildete Leser aller Stände, besonders für die reifere Jugend und ihre Lehrer. Breslau: A. Schulz, 1842, s. 153. (niem.).

[Cichocki&inni-8] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 183. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-9] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 366. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Groves&inni-10] C. Groves, D. Leslie, B. Huffman, R. Valdez, K. Habibi, P. Weinberg, J. Burton, P. Jarman & W. Robichaud: Family Bovidae (Hollow-horned Ruminants). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 741–743. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).

[Wilson&Reeder-11] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Rupicapra. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-02]. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792360_613]-12] Palmer 1904 ↓, s. 613.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655313_157]-13] Palmer 1904 ↓, s. 157.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655323_167]-14] Palmer 1904 ↓, s. 167.

[1]

[2]

[a]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[3]