Śruba (złącze)
Śruba – element połączenia śrubowego. W budowie maszyn łączniki te znajdują różnorakie zastosowanie, dlatego też występują w wielu odmianach zawartych w normie PN-91/M-82055[1]. Śruby, pod względem postaci, różnią się między sobą m.in. kształtem łba, zakończenia lub czopa, długością gwintu w stosunku do długości trzpienia, rodzajem gwintu oraz innymi szczegółami.
Podział śrub
[edytuj | edytuj kod]Wyróżnia się różne postacie śrub w zależności od kształtu łba, trzpienia, czy zakończenia. Ze względu na te czynniki śruby można podzielić na te z[1]:
- Łbem
- sześciokątnym
- czworokątnym
- trójkątnym
- grzybkowym
- kulistym
- młoteczkowym
- walcowym
- walcowym soczewkowym
- walcowym radełkowanym
- stożkowym
- stożkowym soczewkowym
- oczkowym
- skrzydełkowym
- z uchem
- bez łba
- Trzpieniem
- równym średnicy gwintu
- zbliżonym do średnicy gwintu
- pasowanym
- Końcem
- płaskim
- soczewkowym
- ściętym
- stożkowym
- wgłębionym
- z czopem
- płaskim
- walcowym
- walcowym z otworem do zawleczki
- soczewkowym
- stożkowym
- Gniazdem
- bez gniazda
- sześciokątnym
- rowkiem do wkrętaka
- wgłębieniem krzyżowym
- innym
- Dodatkowymi elementami
- z noskiem
- wieńcem
- podsadzeniem
- odsadzeniem
- Gwintem
- na całej długości
- na części długości
Przykład
[edytuj | edytuj kod]Wyróżnia się różnorakie postacie śrub (wybór):
- śruba z łbem sześciokątnym, z gwintem na części długości trzpienia (PN-85/M-82101; M5-M48; klasa 5.6, 5.8, 8.8, 10.9, 12.9)
- śruba z łbem sześciokątnym, z gwintem na całej długości trzpienia (PN-85/M-82105; M3-M48; klasa 5.6, 5.8, 8.8, 10.9, 12.9)
- śruba z łbem sześciokątnym, zmniejszonym (PN-85/M-82241; M8-M48)
- śruba z łbem sześciokątnym powiększonym do połączeń sprężanych (PN-83/M-82343; M12-M36; klasa 10.9)
- śruba z łbem sześciokątnym, zmniejszonym z kołnierzem stożkowym (PN-93/M-82247; M5-M16; klasa 8.8, 10.9)
- śruba z łbem czworokątnym (PN-88/M-82121; M6-M39)
- śruba z łbem czworokątnym wieńcowym (PN-87/M-82301; M5-M20)
- śruba z łbem wieńcowym
- śruba z łbem młoteczkowym (PN-75/M-82424; M12-M48; klasa 4.8)
- śruba z łbem młoteczkowym podsadzanym (PN-75/M-82418; M6-M48; klasa 4.8)
- śruba z łbem walcowym, z gniazdem sześciokątnym – imbusowa (PN-87/M-82302; M3-M48; klasa 8.8, 10.9, 12.9)
- śruba oczkowa ((PN-77/M-82425; M5-M39; klasa 4.8, 5.8)
- śruba skrzydełkowa (PN-64/M-82436; M3-M24)
- śruba z łbem grzybkowym z podsadzeniem – zamkowa (PN-87/M-82406; M5-M24; klasa 4.6, 8.8)
- śruba z łbem stożkowym z podsadzeniem – płużna (PN-87/M-82402; M5-M20; klasa 4.6, 8.8, 10.9)
- śruba z uchem (PN-92/M-82472; M6-M72)
- śruba z łbem walcowym do zgrzewania (PN-85/M-82412; M4-M12; klasa 4.8)
- śruba dociskowa – imakowa (PN-87/M-82308; M8-M16)
- śruba z trzpieniem stożkowym
- pręt gwintowany (DIN 975; l=1000, 2000; M3-M39; klasa 4.6, 8.8, 10.9, 12.9)
- śruba dwustronna długość części wkręcanej 1d (PN-90/M-82125; M6-M24; klasa 4.6, 5.8, 8.8, 10.9, 12.9)
- śruba dwustronna długość części wkręcanej 1,25d (PN-90/M-82131; M6-M24; klasa 4.6, 5.8, 8.8, 10.9, 12.9)
- śruba dwustronna długość części wkręcanej 2d (PN-90/M-82137; M6-M24; klasa 4.6, 5.8, 8.8, 10.9, 12.9)
- śruba pasowana długa z łbem sześciokątnym (PN-66/M-82341; M10-M48)
- śruba pasowana krótka z łbem sześciokątnym (PN-66/M-82342; M10-M48)
Klasy właściwości mechanicznych
[edytuj | edytuj kod]Cechy tworzywowe śrub oznaczane są w następujący sposób: Xa.b, gdzie X to klasa dokładności (A – elementy dokładne; B – elementy średnio dokładne; C – elementy zgrubne, tylko z gwintem zwykłym) oraz
- minimalna wytrzymałość na rozciąganie Rm = a × 100 [N/mm2]
- granica plastyczności Re = a × b × 10 [N/mm2]
- Przykład
Klasa wytrzymałości 5.6
- Rm = 5 × 100 = 500 N/mm2 (MPa)
- Re = 5 × 6 × 10 = 300 N/mm2 (MPa) (inaczej, Re to 60% z 500 N/mm2)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]