Żylistek
|
||
 Morfologia (Deutzia crenata) |
||
| Systematyka[1] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Klad | rośliny naczyniowe | |
| Klad | rośliny nasienne | |
| Klasa | okrytonasienne | |
| Klad | astrowe | |
| Rząd | dereniowce | |
| Rodzina | hortensjowate | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Deutzia Thunb. Nova Gen. Pl. 19. 24 Nov 1781 |
||
| Typ nomenklatoryczny | ||
| Deutzia scabra Thunb[2] | ||
Żylistek (Deutzia Thunb.) – rodzaj krzewów z rodziny hortensjowatych. Obejmuje od ok. 55[3] do 72[4] gatunków w ogromnej większości występujących naturalnie w Azji wschodniej, kilka rośnie także w Ameryce Środkowej (w Meksyku). Wiele gatunków to wartościowe krzewy ozdobne. W Polsce do najczęściej sadzonych należy żylistek szorstki[3].
Spis treści
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Krzewy wyprostowane osiągające zwykle do ok. 2 m wysokości, ale są też gatunki nie przekraczające 1 m i takie, które sięgają do 5 m wysokości. Niemal wszystkie części tych roślin pokryte są gwiazdkowatymi, przylegającymi do powierzchni włoskami i z tego powodu są szorstkie[3][5].
- Liście
- Ułożone nakrzyżlegle, sezonowe, rzadko zimozielone. Osadzone na krótkich ogonkach mają kształt blaszki od jajowatego do lancetowatego. Na brzegu są drobno piłkowane lub karbowane. Długość liści różni się u różnych gatunków w granicach od ok. 1,5 cm do ponad 10 cm, przy czym zwykle jest zmienna także na tym samym krzewie[3][5].
- Kwiaty
- Obupłciowe, 5-krotne, zebrane w kwiatostany (zwykle złożone wiechy i baldachogrona) wyrastające na krótkich pędach bocznych. Kielich tworzy w dole czarkę na brzegu z 4 trwałymi, trójkątnymi lub lancetowatymi działkami. Korona biała lub kremowa może być płasko rozpostarta lub dzwonkowata. Pręciki wyrastają w dwóch okółkach, mają charakterystycznie oskrzydlone nitki, u góry często opatrzone dodatkowo w dwa ząbki. Zalążnia dolna[5].
- Owoce
- Suche torebki o kształcie zwykle kulistym, pękające na wierzchołku na 4 części. Zawierają liczne, drobne nasiona[3][5].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Neodeutzia (Engl.) Small[6]
- Pozycja i podział według APWeb
Rodzaj należący do podrodziny Hydrangeoideae Burnett, rodziny hortensjowatych w rzędzie bukowców należącego do kladu różowych w obrębie okrytonasiennych[1].
- Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa dereniowe (Cornidae Frohne & U. Jensen ex Reveal), nadrząd Cornanae Thorne ex Reveal, rząd hortensjowce (Hydrangeales Nakai), rodzina hortensjowate (Hydrangeaceae Dumort.), rodzaj żylistek (Deutzia Thunb.)[7].
- Deutzia albida Batalin
- Deutzia aspera Rehder
- Deutzia baroniana Diels
- Deutzia bhutanensis Zaik.
- Deutzia bomiensis S.M.Hwang
- Deutzia breviloba S.M.Hwang
- Deutzia bungoensis Hatus.
- Deutzia calycosa Rehder
- Deutzia cinerascens Rehder
- Deutzia compacta Craib – żylistek zwarty
- Deutzia coriacea Rehder
- Deutzia corymbosa R.Br. ex G.Don – żylistek baldachogroniasty
- Deutzia crassidentata S.M.Hwang
- Deutzia crassifolia Rehder
- Deutzia crenata Siebold & Zucc.
- Deutzia cymuligera S.M.Hwang
- Deutzia discolor Hemsl. – żylistek różnobarwny
- Deutzia esquirolii (H.Lév.) Rehder
- Deutzia faberi Rehder
- Deutzia floribunda Nakai
- Deutzia glabrata Kom. – żylistek nagi
- Deutzia glauca W.C.Cheng – żylistek siny
- Deutzia glaucophylla S.M.Hwang
- Deutzia glomeruliflora Franch. – żylistek gęstokwiatowy
- Deutzia gracilis Siebold & Zucc. – żylistek wysmukły
- Deutzia grandiflora Bunge
- Deutzia hatusimae H.Ohba, L.M.Niu & Minamit.
- Deutzia henryi Rehder
- Deutzia heterophylla S.M.Hwang
- Deutzia hookeriana (C.K.Schneid.) Airy Shaw
- Deutzia hypoglauca Rehder
- Deutzia longifolia Franch. – żylistek długolistny
- Deutzia macrantha Hook.f. & Thomson
- Deutzia maximowicziana Makino – żylistek Maksymowicza
- Deutzia mexicana Hemsl.
- Deutzia mollis Duthie – żylistek miękki
- Deutzia monbeigii W.W.Sm. – żylistek Montbeiga
- Deutzia muliensis S.M.Hwang
- Deutzia multiradiata W.T.Wang
- Deutzia nanchuanensis W.T.Wang
- Deutzia naseana Nakai
- Deutzia ningpoensis Rehder – żylistek ningpoński
- Deutzia oaxacana Zaik.
- Deutzia obtusilobata S.M.Hwang
- Deutzia occidentalis Standl.
- Deutzia ogatai Koidz.
- Deutzia ovalis Fedde
- Deutzia paniculata Nakai
- Deutzia parviflora Bunge – żylistek drobnokwiatowy
- Deutzia pilosa Rehder
- Deutzia pringlei C.K.Schneid.
- Deutzia pulchra S.Vidal – żylistek piękny
- Deutzia purpurascens (Franch. ex L.Henry) Rehder – żylistek zaróżowiony
- Deutzia rehderiana C.K.Schneid.
- Deutzia rubens Rehder
- Deutzia scabra Thunb. – żylistek szorstki
- Deutzia schneideriana Rehder – żylistek Schneidera
- Deutzia setchuenensis Franch. – żylistek syczuański
- Deutzia setifera Zaik.
- Deutzia silvestrii Pamp.
- Deutzia squamosa S.M.Hwang
- Deutzia staminea R.Br. ex Wall. – żylistek pręcikowy
- Deutzia subulata Hand.-Mazz.
- Deutzia taibaiensis W.T.Wang ex S.M.Hwang
- Deutzia taiwanensis (Maxim.) C.K.Schneid. – żylistek tajwański
- Deutzia uniflora Shirai
- Deutzia wardiana Zaik.
- Deutzia yaeyamensis Ohwi
- Deutzia yunnanensis S.M.Hwang
- Deutzia zentaroana Nakai
- Deutzia zhongdianensis S.M.Hwang
- żylistek Lemoine`a – Deutzia × lemoinei Lemoine ex Bois.
- żylistek różowy – Deutzia × rosea (Lemoine) Rehder
- żylistek mieszańcowy – Deutzia × hybrida Lem.
- żylistek okazały – Deutzia × magnifica (Lem.) Rehder
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
Cenione z powodu małych wymagań oraz obfitego i długiego kwitnienia. Mają niewielkie wymagania glebowe, odporne są na zanieczyszczenia miejskie i szkodniki owadzie. Więdną jednak w czasie suszy i upałów, a pędy nadziemne mogą także przemarzać podczas surowych zim[3][5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-02-28].
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-28].
- ↑ a b c d e f Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 1058. ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ a b Deutzia. W: The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-05-18].
- ↑ a b c d e f g Włodzimierz Seneta: Drzewa i krzewy liściaste D-H. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996, s. 27-43. ISBN 83-01-12029-0.
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-25].
- ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Deutzia (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-28].
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland : a checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
