Łososina Dolna
49°45′00″N 20°37′14″E/49,750000 20,620556| wieś | |
 Kościół pw. św. Piotra i Pawła | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2013) |
1514 |
| Strefa numeracyjna |
18 |
| Kod pocztowy |
33-314[2] |
| Tablice rejestracyjne |
KNS |
| SIMC |
0447882 |
Położenie na mapie gminy Łososina Dolna  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu nowosądeckiego  | |
| 49°45′00″N 20°37′14″E/49,750000 20,620556[1]
| |
Łososina Dolna – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim. Jest siedzibą gminy Łososina Dolna.
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Łososina Dolna. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego. W 2013 roku wieś liczyła około 1500 mieszkańców.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Łososina Dolna leży przy ujściu Łososiny do Dunajca, na pograniczu Beskidu Wyspowego i Pogórza Rożnowskiego, przy drodze krajowej nr 75.
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Łososina Dolna to wieś o charakterze rolniczo-sadowniczym. Swoją siedzibę mają tu bank spółdzielczy, zespół szkół oraz liczne placówki handlowe.
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0447899 | Jakubkowice | część wsi |
| 0447971 | Jarostowa | przysiółek |
| 0447907 | Kamyk | część wsi |
| 0447913 | Łączne | część wsi |
| 0447920 | Morsztynówka | część wsi |
| 0447936 | Nowiny | część wsi |
| 0447942 | Sadowa | część wsi |
| 0447959 | Tłoki | część wsi |
| 0447965 | Wiśnicz | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwotna nazwa parafii to Jakubkowice, gdyż Łososina to wieś należąca do tej parafii. Pierwsza wzmianka o niej pojawia się już w 1304 roku. W 1339 roku wieś otrzymała od królowej Jadwigi, wdowy po Władysławie Łokietku, prawa niemieckie. Jednocześnie królowa Jadwiga poleciła zbudować w Jakubkowicach kościół, uposażając go licznymi dobrami. W latach 1470–1474 Jakubkowice stanowią własność klasztoru klarysek starosądeckich.
W 1846 roku Łososinę ogarnęła Rabacja galicyjska, której przywódcą na tym terenie był żołnierz Wojciech Grzyb. Dzięki proboszczowi Franciszkowi Gabryelskiemu nie spalono kościoła, ale dwór w Łososinie i Łącznym nie uniknął rabunku.
W okresie II wojny światowej na terenie gminy Łososina działała placówka partyzantki AK „Dolina”. Wieś aż do 1945 roku była własnością kolejnych rodów szlacheckich. W 1948 roku powstała Ochotnicza straż pożarna, która obecnie jest włączoną do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego i posiada samochody bojowe tj.GBARt 3/16 Volvo FL260,GCBM Man oraz Isuzu[5]
1 stycznia 1970 roku zmieniono nazwę parafii na Łososina Dolna, podczas ujednolicania nazewnictwa państwowego. Tym samym zniknęła wieś o nazwie Jakubkowice, na terenie której znajdował się tylko kościół, plebania i szkoła. W tutejszym kościele parafialnym jest zabytkowy pochodzący z XV w. obraz Matki Bożej Pocieszenia, przy którym znajdują się liczne wota. W latach 70. XX w. planowano na terenie Łososiny budowę zbiornika wodnego, a tym samym zalanie miejscowości. Jednak zaniechano tych planów. W 1997 roku przez dolinę Łososiny przeszła fala powodziowa, niszcząc wiele dróg i domów.
Na terenie Łososiny Dolnej znajduje się lotnisko sportowe Aeroklubu Podhalańskiego, będące kontynuacją przedwojennych tradycji lotniczych, kiedy na terenie góry Jodłowiec utworzono szkołę szybowcową. W 2011 roku rozbił się tu samolot ultralekki, w którym zginęły 2 osoby.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[6].
- Kościół parafialny pw. św. Piotra i św. Pawła – został przeniesiony do Sądeckiego Parku Etnograficznego;
- dwór[7]
Kultura[edytuj | edytuj kod]
We wsi działa zespół pieśni i tańca „Jakubkowianie” oraz orkiestra parafialno–gminna.
Corocznie w maju na lotnisku Aeroklubu Podhalańskiego organizowane jest Święto Kwitnących Sadów. Jest to festyn ludowy, w trakcie którego prezentowany jest miejscowy dorobek kulturalny, tj. występy orkiestr, zespołów regionalnych, młodzieżowych oraz kół gospodyń wiejskich. W czasie trwania festynu organizowane są także wystawy z zakresu sadownictwa, kwiaciarstwa, uprawy krzewów ozdobnych, działalności twórców ludowych oraz pokazy lotnicze.
Sport[edytuj | edytuj kod]
We wsi działa Klub Sportowy „Łosoś"” (złożony w 1975), występujący w sezonie 2023/2024 w klasie okręgowej, gr. Nowy Sącz I[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 73414
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 698 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ OSP Łososina Dolna – Nowy Sącz 112 [online], nowysacz112.pl [dostęp 2017-12-12] (pol.).
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-12-14].
- ↑ Dwór w Łososinie Dolnej - historia i opis
- ↑ Skarb - Łosoś Łososina Dolna [online], www.90minut.pl [dostęp 2024-02-21].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Siedziba gminy: Łososina Dolna
| Wsie | |
|---|---|
| Integralne części wsi |
|
| Inne (historyczne) |
