Adam Franciszek Jaźwiecki

Adam Franciszek Jaźwiecki
Sandor
Data i miejsce urodzenia	23 grudnia 1900 ; Kraków
Data i miejsce śmierci	16 października 1946 ; Świdnica
Narodowość	polska
Alma Mater	Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie
Dziedzina sztuki	malarstwo
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Adam Franciszek Jaźwiecki ps. „Sandor” (ur. 23 grudnia 1900 w Krakowie, zm. 16 października 1946 w Świdnicy) – polski działacz niepodległościowy, malarz, grafik i rysownik, członek Grupy Krakowskiej.

Życiorys

Podczas I wojny światowej walczył w Legionach Polskich, po zakończeniu działań wojennych rozpoczął naukę rysunku i malarstwa w prywatnych szkołach malarstwa i rysunku. Od 1928 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie u Fryderyka Pautscha i Teodora Axentowicza. Z powodu konfliktu związanego z wystawą podyplomową został relegowany z Akademii wraz ze Stanisławem Osostowiczem i Leopoldem Lewickim, ostatecznie uczelnię ukończył w 1933. W okresie międzywojennym malował obrazy batalistyczne, pejzaże i portrety. Zajmował się autolitografią.

Od początku okupacji hitlerowskiej w 1939 został skierowany do pracy w obozie przejściowym na ulicy Wąskiej w Krakowie. Był zaangażowany w pomoc uwięzionym, pomagał organizować ucieczki i produkował kenkarty. Denuncjacja w drugiej połowie 1942 była przyczyną aresztowania i uwięzienia w areszcie na ulicy Montelupich. Transportem w dniu 1 grudnia 1942 został wywieziony do Auschwitz-Birkenau, gdzie pracował w kartoflarni, a następnie w malarni obozowej. Pobyt w Auschwitz zakończył 12 marca 1943, kiedy przeniesiono go do KL Gross-Rosen. Przebywał tam przejściowo i już 22 kwietnia 1943 został przetransportowany do Sachsenhausen. Tam również nie przebywał długo, 22 lipca 1944 z obozu w Oranienburgu przewieziono Adama Jaźwieckiego do Halberstadt, gdzie znajdował się podobóz KL Buchenwald. W pierwszych dniach maja obóz ewakuowano, jeńców wyzwolono w okolicy Zwonitz. Powracając do Krakowa udało mu się zabrać część prac tworzonych obozach, portretował współwięźniów i samego siebie. Zachowała się kolekcja 113 obrazów, które przekazano do muzeum w Oświęcimiu. W 1945 Jaźwiecki nie pozostał w Krakowie, ciężko chory na gruźlicę przeprowadził się do Świdnicy gdzie zmarł.

Spoczywa na cmentarzu Rakowickim.

Ordery i odznaczenia

Krzyż Niepodległości – 13 kwietnia 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[1]^[2]^[3]

Przypisy

↑ M.P. z 1931 r. nr 87, poz. 137.
↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-10-13]..
↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-10-13]..

Bibliografia

ZofiaZ. Baranowicz ZofiaZ., Polska awangarda artystyczna 1918-1939, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1979, ISBN 83-221-0074-4, OCLC 749529098 .

Linki zewnętrzne

Żołnierze Niepodległości : Jaźwiecki Franciszek (Adam Franciszek), ps. „Sandor”. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2022-10-13].
Art and Auschwitz, Franciszek Jaźwiecki. lastexpression.northwestern.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-05)].
Kedyw o/Kraków, wspomnienia Wandy Jaźwieckiej "Rodzina"

[1] M.P. z 1931 r. nr 87, poz. 137.

[2] Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-10-13]..

[3] Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-10-13]..

[1]

[2]

[3]