Agawowczyk plamisty

Agawowczyk plamisty
	Thaumasius taczanowskii
	P.L. Sclater, 1879
	; Ilustracja autorstwa Johna Goulda z A Monograph of the Trochilidae, or Family of Humming-birds
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	krótkonogie
Rodzina	kolibrowate
Podrodzina	kolibry
Plemię	Trochilini
Rodzaj	Thaumasius
Gatunek	agawowczyk plamisty
Synonimy
	Agyrtria taczanowskii – Salvin, 1892; Thaumasius taczanowskii fractus Bangs & Noble, 1918; Leucippus taczanowskii (P.L. Sclater, 1879);
	Agyrtria taczanowskii – Salvin, 1892; Thaumasius taczanowskii fractus Bangs & Noble, 1918; Leucippus taczanowskii (P.L. Sclater, 1879);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Agawowczyk plamisty^[7], klejnocik Taczanowskiego^[8] (Thaumasius taczanowskii) – gatunek ptaka z podrodziny kolibrów (Trochilinae) w rodzinie kolibrowatych (Trochilidae). Gatunek słabo poznany, występujący w zachodniej części Ameryki Południowej. Według IUCN nie jest zagrożony wyginięciem.

Zasięg występowania

Agawowczyk plamisty występuje endemicznie na zachodnich zboczach centralnych Andów w północnym i środkowym Peru^[4]^[9].

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1879 roku angielski ornitolog Philip Lutley Sclater, nadając mu nazwę Thaumasius taczanowskii^[1]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu Sclater wskazał Guajungo w Cajamarce w Peru^[1]. Holotyp został schwytany przez Jana Sztolcmana i Konstantego Jelskiego i dostarczony Władysławowi Taczanowskiemu, który to z kolei przesłał go do zbadania Sclaterowi^[1].

Umieszczany w rodzaju Thaumasius^[7]^[9], Leucippus lub wraz z L. chlorocercus i czasem Taphrospilus hypostictus w rodzaju Talaphorus^[4]. Proponowany podgatunek fractus z północnej Huancabamba w Peru opisany w 1918 roku^[3], uważany jest za wątpliwy^[4]. Gatunek monotypowy^[9].

Etymologia

Nazwa rodzajowa: gr. θαυμασιος thaumasios „cudowny, osobliwy”, od θαυμα thauma, θαυματος thaumatos „cud, dziwo”^[10]. Epitet gatunkowy jest eponimem honorującym Władysława Taczanowskiego (1819−1890), polskiego zoologa i kolekcjonera, kustosza Gabinetu Zoologicznego Szkoły Głównej Warszawskiej^[11].

Morfologia

Długość ciała 11,5–12,5 cm; masa ciała samców 7,7 g, samic 6,9 g^[4]. U samców dziób jest długi, lekko zakrzywiony i prawie czarny. Ciemię brązowe; górne części ciała szaro złoto-zielone do brązowo-zielonego. Pokrywy nadogonowe brązowe, ozdobne frędzle szare; spód ciała brunatno-szary, z błyszczącymi złoto-zielonymi plamami na brodzie, szyi i bokach. Pokrywy podogonowe jasnobrązowe w centralnym punkcie, białawe na krawędziach; wewnętrzne sterówki w całości szaro-zielone do brązowo-zielonego, zewnętrzne sterówki bardziej szarawe z brązowymi łatami na końcu. Samica jest bardzo podobna do samca^[4]. Młode ptaki nie zostały opisane^[4].

Ekologia

Agawowczyk plamisty zamieszkuje lasy suche i pustynne zarośla z kaktusowatymi (Cactaceae) oraz plantacje^[4]. Regularnie występuje na wysokościach pomiędzy 350 a 1000 m n.p.m., sporadycznie do 3000 m n.p.m.^[4] Żywią się nektarem różnych roślin rodzimych i wprowadzonych takich jak agawa czy banan (Musa). Owady są łowione w powietrzu^[4]. Pieśń jest miękka i wibrująca, zaczynająca się od 1–4 krótkich nut wprowadzających „tip...tip...chlee-chlu-chluw-chlee-chlu-chluw”^[a], podobna do pieśni agawowczyka płowego (T. baeri), ale bardziej melodyjna i o nieco melancholijnym tonie^[4]. Nie ma żadnych informacji na temat lęgów^[4].

Status, zagrożenia i ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii LC (ang. Least Concern – najmniejszej troski)^[5]. Globalna wielkość populacji nie jest znana, ale gatunek ten jest opisywany jako „dość powszechny”^[5]. Odnotowany w załączniku II konwencji waszyngtońskiej CITES^[12]. Gatunek o ograniczonym zasięgu: obecny w Marañón Valley EBA i Peruvian High Andes EBA^[13]. Występuje w strefie Trujillo-Chiclayo^[4].

Uwagi

↑ Pisownia angielska.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d P.L. Sclater. Thaumasius taczanowskii, sp. nov.. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1879 (1), s. 146, 1879. (ang.).
↑ O. Salvin: Catalogue of the Birds in the British Museum. Cz. 16: Picariae. London: Printed by order of the Trustees, 1892, s. 193. (ang.).
↑ ^a ^b O. Bangs, G.K. Noble. List of Birds Collected on the Harvard Peruvian Expedition of 1916. „The Auk”. 35, s. 451, 1918. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m A.A. Weller, P. Boesman: Spot-throated Hummingbird (Leucippus taczanowskii). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2016. [dostęp 2016-12-27]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d BirdLife International, Leucippus taczanowskii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2016-1 [dostęp 2016-12-27] (ang.).
↑ Leucippus taczanowskii, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2019-10-31] (ang.).
↑ ^a ^b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Trochilini Vigors, 1825 (wersja: 2019-07-28). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2019-10-31].
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Trochilini Vigors, 1825 (wersja: 2017-12-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2018-04-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-25)].
↑ ^a ^b ^c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hummingbirds. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-21]. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names ↓, Thaumasius [dostęp 2019-06-03] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Taczanowskii [dostęp 2019-06-03] .
↑ H.J. Gillett, T. Inskipp: Checklist of CITES Species and Annotated CITES Appendices and Reservation. Surrey, UK: CITES Secretariat, UNEP-WCMC, 2005, s. 242. ISBN 2-88323-027-7. (ang.).
↑ J. Ekstrom, S. Butchart: Spot-throated Hummingbird Leucippus taczanowskii. BirdLife International. [dostęp 2016-12-27].

Bibliografia

The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[a-12] Pisownia angielska.

[Sclater-1] P.L. Sclater. Thaumasius taczanowskii, sp. nov.. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1879 (1), s. 146, 1879. (ang.).

[Salvin-2] O. Salvin: Catalogue of the Birds in the British Museum. Cz. 16: Picariae. London: Printed by order of the Trustees, 1892, s. 193. (ang.).

[Bangs&Noble-3] O. Bangs, G.K. Noble. List of Birds Collected on the Harvard Peruvian Expedition of 1916. „The Auk”. 35, s. 451, 1918. (ang.).

[hbwalive-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m A.A. Weller, P. Boesman: Spot-throated Hummingbird (Leucippus taczanowskii). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2016. [dostęp 2016-12-27]. (ang.).

[iucn-5] BirdLife International, Leucippus taczanowskii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2016-1 [dostęp 2016-12-27] (ang.).

[itis-6] Leucippus taczanowskii, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2019-10-31] (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-7] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Trochilini Vigors, 1825 (wersja: 2019-07-28). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2019-10-31].

[Mielczarek&Kuziemkoold-8] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Trochilini Vigors, 1825 (wersja: 2017-12-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2018-04-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-25)].

[ioc-9] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hummingbirds. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-21]. (ang.).

[10] The Key to Scientific Names ↓, Thaumasius [dostęp 2019-06-03] .

[11] The Key to Scientific Names ↓, Taczanowskii [dostęp 2019-06-03] .

[Gillett&Inskipp-13] H.J. Gillett, T. Inskipp: Checklist of CITES Species and Annotated CITES Appendices and Reservation. Surrey, UK: CITES Secretariat, UNEP-WCMC, 2005, s. 242. ISBN 2-88323-027-7. (ang.).

[birdlife-14] J. Ekstrom, S. Butchart: Spot-throated Hummingbird Leucippus taczanowskii. BirdLife International. [dostęp 2016-12-27].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[a]

[12]

[13]