Amedeo Preziosi

Amedeo Preziosi
Imię i nazwisko	Aloysius Rosarius Amadeus Raymundus Andreas Preziosi
Data i miejsce urodzenia	30 listopada 1816 ; Valletta, Malta
Data i miejsce śmierci	27 września 1882 ; Yeşilköy(inne języki), Imperium Osmańskie
Narodowość	maltańska
Alma Mater	École nationale supérieure des beaux-arts
Dziedzina sztuki	malarstwo
Epoka	neoklasycyzm, orientalizm, romantyzm
	Multimedia w Wikimedia Commons

Amedeo Preziosi, a właściwie Aloysius Rosarius Amadeus Raymundus Andreas Preziosi (ur. 30 listopada 1816 w Valletcie, zm. 27 września 1882 w Yeşilköy(inne języki)) – maltański malarz i podróżnik, znany ze swoich akwareli i grafik przedstawiających Bałkany, Imperium Osmańskie i Rumunię.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Amedeo Preziosi urodził się w 1816 w rodzinie szlacheckiej na Malcie. Jego ojciec, Giovanni Francesco Preziosi, pełnił wysokie funkcje w lokalnej administracji i reprezentował Maltańczyków w negocjacjach podczas traktatu w Amiens w 1802, podczas gdy jego matka, Margareta z domu Reynaud, była francuskiego pochodzenia^[1]. Amedeo, pierwsze dziecko rodziny Preziosi, został ochrzczony w kościele Porto Salvo w Valletcie i otrzymał imiona Aloysius-Rosarius-Amadeus-Raymundus-Andreas^[2]. Jego młodszy brat Leandro Preziosi stał się jednym z pionierów fotografii na Malcie^[3].

Amedeo od najmłodszych lat interesował się sztuką, a jego nauczycielem był Giuseppe Hyzler(inne języki), bardzo ceniony malarz na Malcie^[4]. Ojciec młodego Amedeo chciał, aby ten studiował prawo, i wysłał go na studia prawnicze na Sorbonę. Amedeo zaś bardziej interesował się sztuką i kontynuował studia malarskie w École nationale supérieure des beaux-arts w Paryżu^[4]. Po powrocie do domu Amedeo nie znalazł na Malcie odpowiedniego środowiska dla artysty, zwłaszcza że ojciec nie aprobował obranej przez niego kariery. W związku z tym zdecydował się opuścić wyspę i przenieść się na Bliski Wschód, obszar chwalony przez innych artystów z Paryża. Rok, w którym opuścił Maltę i udał się do Stambułu nie jest znany, ale przyjmuje się, że było to w latach 1840–1842^[4].

Najwcześniejsze rysunki Stambułu wykonane przez młodego artystę datowane są na listopad 1842. Dwa lata później, w 1844, Preziosi otrzymał zamówienie od Roberta Curzona(inne języki), prywatnego sekretarza ambasadora Wielkiej Brytanii w Stambule, lorda Stratforda Canninga(inne języki), na wykonanie albumu zatytułowanego „Costumes of Constantinople”. Album ten obecnie znajduje się w zbiorach British Museum^[5].

W czasach, gdy pocztówka i sztuka fotograficzna były jeszcze w powijakach, Preziosi oferował europejskim turystom odwiedzającym Stambuł rysunki miasta i okolic. W 1858 zdecydował się wydać w drukarni Lemerciera w Paryżu swoje najpopularniejsze dzieła w formie litografii. Album chromolitograficzny zatytułowany „Stamboul, Recollections of Eastern Life”, i ponownie zredagowany w 1861 jako „Stamboul, Souvenir d'Orient”, został narysowany na kamieniu litograficznym przez samego Preziosiego. Drugi wydany album, „Souvenir du Caïre”, zawierał rysunki wykonane podczas podróży do osmańskiego Egiptu^[5].

Preziosi poślubił Greczynkę ze Stambułu, z którą miał czworo dzieci: Mathilde, Giulię, Catherine i Roberto. Mieszkali w Hamalbaşi Sokagi w Pera, a później w spokojnej wiosce San Stefano (dziś Yeşilköy(inne języki)), z dala od rwetesu dużego miasta^[6].

Preziosi biegle władał językami regionu (greckim i tureckim), a także głównymi językami europejskimi (angielskim, francuskim, włoskim) i pracował jako zastępca dragomana ambasady brytyjskiej, a także jako pierwszy dragoman poselstwa greckiego^[6].

Jego pracownia była regularnie odwiedzana przez turystów pragnących wrócić do domu z pamiątką ze Stambułu, a wśród jego gości był w kwietniu 1869 Edward VII z Wielkiej Brytanii, ówczesny książę Walii, który kupił kilka akwareli. W 1866 odwiedził Stambuł nowy książę Rumunii Karol I. Poznał wówczas Preziosiego i zaprosił go do Rumunii, aby wykonał akwarele przedstawiające krajobrazy i ludzi tego kraju^[7].

Preziosi przybył do Rumunii w czerwcu 1868 i zaczął rysować sceny z Bukaresztu, a także innych miejsc w całym kraju, w tym kilka przedstawiających księcia Karola I. Narysowane przez niego szkice zostały później w jego warsztacie w Stambule zamienione w akwarele, które następnie zostały sprzedane księciu Rumunii za cenę od 300 do 1200 franków^[8]. W następnym roku, między 30 maja a 15 lipca, Preziosi ponownie odwiedził Rumunię, a jego rysunki wykonane wówczas ołówkiem, tuszem i akwarelami znajdują się w odnalezionym ostatnio szkicowniku „La Valachie par Preziosi”, który przechowywany jest w Muzeum Miejskim w Bukareszcie^[9].

Niewiele wiadomo o życiu Preziosiego po powrocie do Turcji. Kontynuował swoją twórczość w Stambule, ale w miarę upowszechniania się fotografii jego akwarele nie były już tak dochodowe, ponieważ z jednej fotografii można było wykonać nieograniczoną liczbę tanich kopii^[10].

Preziosi zginął 27 września 1882, przypadkowo postrzelony podczas polowania. Został pochowany na cmentarzu katolickim w Yeşilköy w Stambule.

Dziedzictwo[edytuj | edytuj kod]

Po jego śmierci o jego twórczości zapomniano na dziesięciolecia. W Bukareszcie jego prace zostały ponownie zaprezentowane publiczności w 1934, a w 1985 część jego prac została pokazana na poświęconej mu wystawie w londyńskim Muzeum Wiktorii i Alberta, zaś w 2003 organizatorem wystawy jego prac w Bukareszcie było Muzeum Bukaresztu^[11].