Aminek egipski

Aminek egipski
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	selerowce
Rodzina	selerowate
Rodzaj	Visnaga
Gatunek	aminek egipski
	Nazwa systematyczna
	Visnaga daucoides Gaertn.; Fruct. Sem. Pl. 1: 92 (1788)
Synonimy
	Ammi dilatatum St.-Lag.; Ammi visnaga (L.) Lam.; Ammi visnaga var. longibracteatum Zohary; Apium visnaga (L.) Crantz; Carum visnaga (L.) Koso-Pol.; Daucus laevis Salisb.; Daucus visnaga L.; Selinum visnaga (L.) E.H.L.Krause; Sium visnaga (L.) Stokes; Visnaga vera Raf.;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Aminek egipski, kela egipska, aminek zębodłubka (Visnaga daucoides Gaertn.) – gatunek rośliny zielnej. Rośnie dziko w Azji Zachodniej, Afryce Północnej, na Maderze, Wyspach Kanaryjskich oraz w Europie Południowej^[4]. W Polsce gatunek uprawiany i przejściowo dziczejący (efemerofit)^[5]. Łacińska nazwa Ammi pochodzi od greckiego ammos – piasek, prawdopodobnie ze względu na małe wymagania siedliskowe lub małe nasiona. Z wyglądu podobna do kopru włoskiego. Aminek egipski to roślina jednoroczna lub dwuletnia^[6].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Roślina silnie rozgałęziona, w naturze do 50 cm wys., w uprawie do 120. Łodyga dęta, tylko w węzłach pełna. Dołem słabo bruzdkowana.
Korzeń: Palowy, biały, słabo rozgałęziony.
Liście: O pochwiastej nasadzie są delikatne, dwu-, trzykrotnie dzielne.
Kwiaty: Zebrane w baldach złożony z pokrywami i pokrywkami. Kwiaty małe, o nieprzyjemnym zapachu, obupłciowe, z pięcioma białymi płatkami. Pręcików od 2 do 5, z dwukomorowymi, różowymi pylnikami. Słupek o dwóch szyjkach, tworzy się z dwóch zrośniętych owocolistków zrośniętych z dnem kwiatowym. Dwie szyjki słupka osadzone są na poduszeczce, która jednocześnie jest miodnikiem. Kwiaty zebrane są w kwiatostany baldachy o średnicy do 22 cm.
Owoc: Rozłupnia rozpadająca się na dwie rozłupki, jajowate, wydłużone, z pięcioma żeberkami. MTN wynosi 0,5 do 0,85g.

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Roślina lecznicza stosowana pomocniczo, jako lek rozkurczający, w leczeniu choroby wieńcowej, kamicy nerkowej i astmy oskrzelowej. Surowcem zielarskim jest owoc aminka egipskiego – Ammi visnagae fructus. Kleina z aminka egipskiego powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych jelit, co skutkuje działaniem rozkurczowym mięśni gładkich, jelit, macicy oraz oskrzeli. Jej podanie przeciwdziała atakom astmy^[6].
Twarde i aromatyczne szypuły kwiatostanów używane są do wytwarzania wykałaczek^{[potrzebny przypis]}.

Uprawa[edytuj | edytuj kod]

Roślina ciepłolubna, o długim okresie wegetacji, wynoszącym od 160 do 210 dni. Uprawiany był już w starożytnym Egipcie. Próby aklimatyzacji w Polsce zakończyły się fiaskiem, ze względu na wczesne przymrozki.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).
↑ ^a ^b Visnaga daucoides Gaertn.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-04-17].
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-05].
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 31, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b AleksanderA. Ożarowski AleksanderA., WacławW. Jaroniewski WacławW., Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, Warszawa: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, 1987 .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).

[powo-3] Visnaga daucoides Gaertn.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-04-17].

[grin-4] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-05].

[checklist-5] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 31, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[:0-6] AleksanderA. Ożarowski AleksanderA., WacławW. Jaroniewski WacławW., Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, Warszawa: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, 1987 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]