Przejdź do zawartości

Anatahan

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Anatahan
Ilustracja
Widok wyspy od wschodu
Państwo

 Stany Zjednoczone

Terytorium nieinkorporowane

 Mariany Północne

Akwen

Ocean Spokojny

Archipelag

Mariany

Powierzchnia

33,9 km²

Położenie na mapie Marianów Północnych
Mapa konturowa Marianów Północnych, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Anatahan”
Ziemia16°21′N 145°39′E/16,350000 145,650000
Multimedia w Wikimedia Commons

Anatahan – wulkaniczna wyspa na Oceanie Spokojnym w archipelagu Marianów. Jest częścią okręgu administracyjnego Northern Islands Marianów Północnych. Wyspa Anatahan przez pewien okres była zamieszkana, jednak od lat dziewięćdziesiątych XX wieku pozostaje opuszczona z powodu wzrostu zagrożenia erupcjami wulkanicznymi. Do pierwszego historycznie odnotowanego wybuchu stratowulkanu doszło w roku 2003, a jego skutkiem było utworzenie nowego krateru wewnątrz wschodniej kaldery. Anatahan położona jest 60 km (32 Mm) na północny zachód od Farallon de Medinilla i 120 km (65 Mm) na północ od Saipanu.

Geografia

[edytuj | edytuj kod]

Anatahan ma kształt wydłużonej elipsy o długości około 9 km i szerokości 4 km. Powierzchnia całkowita wynosi 33,9 km²[1]. Wyspa jest wierzchołkiem stratowulkanu, który wznosi się 790 m nad poziom morza, a ponad 2300 m nad dnem oceanu[2].

Dzisiejszy szczyt wulkanu to kaldera o szerokości 2,3 km; dzieli się na część wschodnią i zachodnią, przy czym część wschodnia jest niższa o około 250 m od zachodniej. Roślinność porastająca jęzory lawy wskazuje, że Anatahan jest wyspą dość młodą, powstałą w epoce holocenu. W kwietniu 1990 roku, po serii wstrząsów i aktywizacji fumaroli, co wskazywało na możliwość erupcji wulkanu w najbliższym czasie, mieszkańcy wyspy zostali ewakuowani na Saipan, ale wybuch nie nastąpił. Kolejna seria wstrząsów miała miejsce w maju 1992 roku[3]. Do pierwszej historycznie erupcji doszło natomiast w maju 2003 roku, kiedy to nastąpił potężny wybuch o sile 4 stopni w skali VEI, tworząc nowy krater we wschodniej części kaldery. Słup dymu i pyłu wzniósł się na wysokość 12 km poważnie utrudniając komunikację lotniczą z Saipanem i Guam[4].

Najnowsza erupcja nastąpiła w 2007 i trwała do 2008 roku[5].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Pierwszym Europejczykiem, który ujrzał wyspę w październiku 1543 roku i umieścił ją na mapach, był hiszpański żeglarz Bernardo de la Torre[6], który na pokładzie karaki „San Juan de Letrán” próbował wrócić z Sarangani do Nowej Hiszpanii[7][8]. W tym czasie na wyspie znajdowała się osada Czamorro. W 1695 roku krajowcy zostali siłą przesiedleni na Saipan[a], a trzy lata później na Guam. Hiszpanie założyli plantację palm kokosowych dla pozyskiwania kopry. W samym tylko 1884 roku wywieziono z wyspy około 125 ton tego surowca[9].

Gdy w roku 1899 Hiszpania sprzedała Mariany Północne Cesarstwu Niemieckiemu Anatahan administracyjnie stała się częścią protektoratu Nowa Gwinea Niemiecka. Raport z roku 1901 donosił, że wyspa była niezamieszkana, i że została wynajęta prywatnej, niemiecko-japońskiej spółce, Pagan Society, która zamierzała produkować koprę na większą skalę. Jednakże przez wyspę przeszły w latach 1905 i 1907 potężne tajfuny, które zniszczyły plantację i doprowadziły spółkę do bankructwa. Niemniej koprę produkowano nadal, choć na znacznie mniejszą skalę[9].

Gdy wybuchła I wojna światowa, Anatahan znalazła się pod kontrolą Japonii[6], która zarządzała nią jako mandatem Ligi Narodów. W czerwcu 1944 roku na wyspie znalazło schronienie około trzydziestu rozbitków z trzech zatopionych japońskich statków[10][b]. Po zakończeniu II wojny światowej Amerykanie ewakuowali z wyspy 45 krajowców nie wiedząc, że w wysokich trawach kaldery ukrywają się rozbitkowie, którzy nie uwierzyli w zakończenie wojny. Do roku 1950 wyspą władała Kazuko Higa, jedyna wśród rozbitków kobieta, którą prasa nazwała później „królową pszczół”[10]. Objęła ona rządy po śmierci swojego poprzednika i męża, Kikuichiro Higa[6]. Higa żyła z haremem pięciu mężczyzn, ale gdy dwunastu Japończyków poniosło śmierć w niejasnych okolicznościach (niektórzy być może w walce o jej względy), postanowiła wydostać się z wyspy. Skorzystała z okazji, jaką był amerykański okręt i została przewieziona na rodzinną Okinawę. Pozostali rozbitkowie poddali się ostatecznie Amerykanom w czerwcu 1952 roku[11].

Media rozpowszechniły tę historię, przedstawiając wyspę jako miejsce seksu i krwawych porachunków, a w roku 1953 Josef von Sternberg nakręcił film The Saga of Anatahan[12]. W 1954 roku jeden z rozbitków, Michiro Maruyama, napisał książkę Anatahan Island of the Unfortunates, w której podjął próbę odparcia oskarżeń. Japońska pisarka, Natsuo Kirino, opublikowała w 2008 roku książkę pt.: Tōkyō-jima ("Wyspa Tokio"[13]). Jest ona swobodnie oparta na wydarzeniach na Anatahan, którą autorka nazywa właśnie "Wyspą Tokio". Książka doczekała się ekranizacji w roku 2010 pod tytułem Tokyo Island[14].

Po wojnie wyspa znalazła się w zarządzanym przez Stany Zjednoczone terytorium Powiernicze Wyspy Pacyfiku. Od roku 1978 Anatahan, podobnie jak inne Northern Islands, należy do terytorium nieinkorporowanego Marianów Północnych USA[6].

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Być może przyczyną były zarejestrowane wówczas wstrząsy sejsmiczne.
  2. ↑ Dokładna ich liczba jest trudna do ustalenia; różne źródła podają, że było ich od dwudziestu do trzydziestu sześciu.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Anatahan Volcano. [dostęp 2015-05-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-13)].
  2. ↑ Aktywny wulkan na wyspie Anatahan. [dostęp 2015-05-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-16)].
  3. ↑ Anatahan volcano activity. [dostęp 2015-05-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-16)].
  4. ↑ Local earthquakes and strong thermal activity; youngest surge deposits appear no more than a few hundred years old. [w:] Global Volcanism Program [on-line]. Monatsbericht, 04-1990.
  5. ↑ Global Volcanism Program: Anatahan - Monthly Reports.
  6. ↑ a b c d Anatahan - wyspa z niesamowitą historią, „Onet Podróże”, 18 maja 2017 [dostęp 2017-05-24] (pol.).
  7. ↑ Donald D. Brand: The Pacific Basin: A History of its Geographical Explorations. New York: The American Geographical Society, 1967, s. 123.
  8. ↑ Bernhard Welsch. Was Marcus Island Discovered by Bernardo de la Torre in 1543?. „The Journal of Pacific History”. 39 (1), s. 118, 2004. DOI: 10.1080/00223340410001684886. 
  9. ↑ a b Gerd Hardach: König Kopra. Die Marianen unter deutscher Herrschaft 1899–1914. Stuttgart: Steiner, 1990, s. 23n, 32, 46. ISBN 3-515-05762-5.
  10. ↑ a b Woman Stranded with 36 Japanese Tells of Life. „Lodi News–Sentinel”, 1952-11-21. Yokohama. 
  11. ↑ William H. "Bill" Stewart: The Last Surrender Of World War II. [dostęp 2015-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-13)].
  12. ↑ Film w bazie IMDb (ang.)
  13. ↑ Mikołaj Melanowicz: Historia literatury japońskiej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA, 2011, s. 459-460. ISBN 978-83-01-17214-5.
  14. ↑ Mark Schilling. Tokyo-jima (Tokyo Island): Lust, power, death and deception – welcome to paradise. „Japan Times”, 27 sierpnia 2010. 

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Podział administracyjny Marianów Północnych
Okręgi

Flaga Marianów Północnych

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Anatahan&oldid=71504740”