Anna Neumanowa
| |
| Imię i nazwisko urodzenia |
Anna Szawłowska |
|---|---|
| Data urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| |
Anna z Szawłowskich Neumanowa, pseud. „Kalina”, „Lechita”, krypt. A.N. (ur. 26 lipca 1854, zm. 22 listopada 1918 w Wiedniu) – polska poetka i eseistka.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Pochodziła z rodziny ziemiańskiej zamieszkałej na Podolu galicyjskim. Otrzymała staranne wykształcenie. W młodości przebywała na wsi i we Lwowie. Tam zetknęła się z literatami bywającymi w domu jej rodziców, wśród których znaleźli się Maria Bartusówna, Władysław Bełza, Stanisław Grudziński, Władysław Szancer. Pod ich wpływem sama bardzo wcześnie zaczęła pisać wiersze. Występując pod pseudonimem „Kalina”, publikowała w latach 70. w pismach lwowskich i poznańskich[1].
Wyszła za mąż za Teodora Neumanna i kilka lat spędziła w Warszawie, gdzie jej mąż był wicekonsulem austriackim. Tam poznała m.in. Jadwigę Łuszczewską (Deotymę), Marię Konopnicką i Henryka Sienkiewicza. Następnie towarzyszyła mężowi, który w latach 1879–1893 był kolejno konsulem w Bułgarii (Widyń), Rumunii (Turnu Severin), w Egipcie (Kair) i Grecji (Patras). Dzięki temu dobrze poznała te kraje, uzupełniając własne obserwacje odpowiednią lekturą[1].
Swoje wrażenia i spostrzeżenia z pobytu na placówkach dyplomatycznych wykorzystała w licznych artykułach, ogłaszanych od 1883 w prasie lwowskiej, a następnie warszawskiej[1], w poznańskiej „Warcie”[2] i w petersburskim „Kraju”. Ponadto opublikowała: Zza Dunaju nad Nil, wspomnienia z podróży po Egipcie (1886), Obrazy z życia na Wschodzie (Rumunia, Bułgaria, Egipt, Grecja, Baśnie i legendy wschodnie) (1899). Poruszała w tych utworach przede wszystkim tematykę obyczajową, ale także ostro oceniała rolę Anglików w Egipcie. Inspiracje egipskie i greckiej pojawiły się także w tomiku Poezje (1901). Przeważająca jednak w tym tomie jest tematyka patriotyczna i osobista[1].
Podczas pobytu w Kairze, wygłaszała w języku francuskim odczyty dotyczące Polski oraz Litwy[1], zwłaszcza zaś polskiej i litewskiej historii oraz geografii[3]. Za jeden z nich otrzymała dyplom członka korespondenta od kairskiej Société Khédivale de Géographie, odczyt ten został wydrukowany w biuletynie tegoż towarzystwa[1]. Kairski dom Neumanowej był ważnym ośrodkiem zarówno dla egipskiej Polonii, jak i coraz liczniejszych polskojęzycznych turystów[3]. W 1891 jej gościem był Henryk Sienkiewicz[1].
Po powrocie do kraju zamieszkała we Lwowie, gdzie prowadziła intensywną działalność społeczną. Była zastępczynią przewodniczącej Czytelni dla Kobiet. Należała do lwowskiego Komitetu Kobiet, zawiązanego w 1901 dla niesienia pomocy rodzicom ofiar procesu wrzesińskiego[1], jak również jedną z redaktorek, obok Stefanii Wechslerowej, Antoniny Machczyńskiej i Maryli Wolskiej, protestu wydrukowanego w „Dzienniku Poznańskim”[4]. Była jedną z głównych organizatorek uroczystości jubileuszu Marii Konopnickiej we Lwowie w 1902. Na tę okoliczność napisała wiersz Pieśń hołdu, do którego muzykę skomponował Stanisław Niewiadomski[1]. Po przeniesieniu się ze Lwowa do Warszawy nadal prowadziła działalność literacką, patriotyczną i dobroczynną[3].
Publikowała w prasie artykuły, wiersze i utwory beletrystyczne. Napisała sztukę Chrzest w ogniu (1910), a w 1911 wydała wybór wierszy pod tytułem Tobie ojczyzno!. W czasie I wojny światowej drukowała liryki patriotyczne[1].
Pod koniec życia przeniosła się do Wiednia[1]. Publikowała wiersze w „Wiedeńskim Kurierze Polskim”[5]. Zmarła w stolicy nowo utworzonej Republice Niemieckiej Austrii 22 listopada 1918 i tam też została pochowana[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l Rościsław Skręt: Anna Neumanowa (Neumann). Internetowy Polski Słownik Biograficzny. [dostęp 2021-03-23].
- ↑ Jan Data: Problematyka literacka czasopism poznańskich w latach 1869–1896. Gdańsk: Uniwersytet Gdański, 1984, s. 124.
- ↑ a b c Leszek Zinkow. Polski napis na piramidzie. „Meander”. 52, s. 171, 1997. ISSN 0025-6285.
- ↑ Maria Chudecka: W spełnieniu „najświętszego obowiązku narodowego”. Historia działań społecznych Stefanii Wechslerowej w lwowskich towarzystwach i szkołach. W: Tadeusz Skoczek (red.): Niepodległość z kobiecą twarzą. Różne przejawy aktywności kobiet w drodze do niepodległości (od upadku powstania styczniowego do 1920 roku). Warszawa: Wydawnictwo Muzeum Niepodległości, 2019, s. 227. ISBN 978-83-65439-76-5.
- ↑ Maria Jolanta Olszewska: „Polska być musi”, czyli I wojna światowa w lirycznym zapisie polskich poetek (na wybranych przykładach). Szkic do problemu. W: Tadeusz Skoczek (red.): Niepodległość z kobiecą twarzą. Różne przejawy aktywności kobiet w drodze do niepodległości (od upadku powstania styczniowego do 1920 roku). Warszawa: Wydawnictwo Muzeum Niepodległości, 2019, s. 44. ISBN 978-83-65439-76-5.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Dzieła Anny Neumanowej w bibliotece Polona