Antoni Surowiecki
| Data i miejsce urodzenia |
7 czerwca 1857 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
6 listopada 1944 |
| Zawód, zajęcie |
burmistrz Tarnobrzega, działacz społeczny, adwokat |
| Narodowość |
polska |
Antoni Surowiecki (ur. 7 czerwca 1857 w Budach Głogowskich, zm. 6 listopada 1944 w Tarnobrzegu) – polski działacz społeczny, adwokat i wieloletni burmistrz Tarnobrzega.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Antoni Surowiecki urodził się 7 czerwca 1857 roku w Budach Głogowskich[1], gdzie jego ojciec był zarządcą folwarku. Ukończył gimnazjum im. Stanisława Konarskiego w Rzeszowie. Studiował prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie[2][1].
W 1888 roku osiedlił się w Tarnobrzegu, gdzie założył kancelarię adwokacką[1]. Rozgłos jako adwokat zyskał, reprezentując Wojciecha Wiącka w sprawie przeciw Mojżeszowi Kanarkowi (Kanarek oskarżył Wiącka o wykorzystywanie swoich układów politycznych do odpłatnego wyrabiania koncesji szynkarskich). W sądzie obwodowym w Rzeszowie sprawa została wygrana przez Wiącka i Surowieckiego; wyrok rzeszowskiego sądu został następnie podtrzymany przez Trybunał Najwyższy w Wiedniu[2].
W 1895 roku proponowano Surowieckiemu kandydaturę w uzupełniających wyborach do Sejmu (po śmierci Jana Dzierżysława Tarnowskiego), ale odmówił[2]. W 1896 roku został wybrany członkiem rady powiatowej, w której został przewodniczącym Koła Włościańskiego. Jako radny Antoni Surowiecki zwracał szczególną uwagę na kwestie oświatowe. Z jego inicjatywy w 1899 roku powstała Szkoła Przemysłowa Uzupełniająca w Tarnobrzegu, a w roku 1901 Powiatowe Biuro Pracy[2][1]. Surowiecki był członkiem Stronnictwa Ludowego, a przez pewien czas zasiadał w jego radzie nadzorczej[2].
W latach 1899–1905 roku był komisarycznym burmistrzem Tarnobrzega. Za jego rządów miasto zostało skanalizowane i oświetlone lampami gazowymi. W październiku 1918 wchodził w skład Powiatowego Komitetu Samoobrony[1]. W okresie międzywojennym kilkukrotnie sprawował funkcję burmistrza Tarnobrzega[3]. Był wówczas związany z endecją[1] (przyjaźnił się z Romanem Dmowskim)[4]. We wrześniu 1939 po raz drugi objął funkcję komisarycznego burmistrza Tarnobrzega. W trakcie okupacji niemieckiej rozwinął tajną działalność w Stronnictwie Narodowym i Narodowej Organizacji Wojskowej[1].
Antoni Surowiecki zmarł 6 listopada 1944. Został pochowany na tarnobrzeskim cmentarzu komunalnym[1].
Inicjatywy społeczne[edytuj | edytuj kod]
Surowiecki prowadził wiele działań charytatywnych. Jako adwokat często nieodpłatnie pomagał swoim klientom[2]. Pełnił również funkcję redaktora Głosu Ziemi Sandomierskiej[5]
Był delegatem Krakowskiego Towarzystwa Oświaty Ludowej, założycielem kółek rolniczych i sieci czytelni w powiecie tarnobrzeskim[2]. W 1889 roku założył pierwszą czytelnię w Tarnobrzegu[6], w 1894 kolejną, zwaną Czytelnią Mieszczańską[2].
Utworzył w powiecie Kasę Oszczędności i Pożyczek systemu Raiffeisena (sam Surowiecki był członkiem jej zarządu)[2], jedną z pierwszych tego rodzaju z Galicji[4], a następnie pomagał w stworzeniu Spółkowych Kas Oszczędności i Pożyczek. Z inicjatywy w powiecie tarnobrzeskim powstało kilka ochotniczych straży ogniowych. Był on również inicjatorem akcji osuszania bagien. Przyczynił się do założenia Parowej Fabryki Stolarskiej w Tarnobrzegu oraz szkoły przemysłowo-handlowej dla chłopców kupieckich i rzemieślniczych. Dzięki jego staraniom w Tarnobrzegu powstało Stowarzyszenie Chrześcijańskich Kupców[2]. Pomagał w zawiązaniu Spółki Mleczarskiej i Piekarskiej w Machowie oraz Sokoła Włościańskiego w Machowie[7].
Oprócz tego był członkiem komitetu budowy pomnika Bartosza Głowackiego w Tarnobrzegu[8][9], brał udział w zbiórce na dar narodowy dla poety Ferdynanda Kurasia w Dzikowie[2][10]
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
- W Tarnobrzegu znajduje się plac Antoniego Surowieckiego[11], który otrzymał swoją nazwę we wrześniu 1990[1]
- Wojciech Wiącek opisał działalność Antoniego Surowieckiego w swojej książce Z dziejów człowieka zasłużonego[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i Tarnobrzeskie ulice. Tarnobrzeg: Miejska Biblioteka Publiczna im. dr. Michała Marczaka, 2012, s. 55-56. [dostęp 2018-08-18].
- ↑ a b c d e f g h i j k l Wojciech Wiącek: Z działalności człowieka zasłużonego. Tarnobrzeg: F. Cwynar, 1923. [dostęp 2018-08-18].
- ↑ Siarka. Pismo załogi Kopalni i Zakładów Przetwórczych Siarki „Siarkopol” w Tarnobrzegu, 1986, nr 15 [dostęp 2022-08-18]
- ↑ a b Maciej Nowak: Historia Sądu. Sąd Rejonowy w Tarnobrzegu. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-06-24)].
- ↑ Aneta Dawidowicz: Rola prasy w rozwoju Narodowej Demokracji (1893–1939). W: Małgorzata Dajnowicz, Adam Miodowski (red.): Polityka i politycy w prasie XX i XXI wieku. Białystok: Wydawnictwo Humanica, 216, s. 229-240. [dostęp 2022-08-17].
- ↑ Zarys dziejów Miejskiej Biblioteki Publicznej w Tarnobrzegu, Miejska Biblioteka Publiczna im. dr. Michała Marczaka w Tarnobrzegu, 2006 [dostęp 2022-08-18].
- ↑ Siarka. Pismo załogi Kopalni i Zakładów Przetwórczych Siarki „Siarkopol” w Tarnobrzegu, 1990, nr 46 [dostęp 2022-08-18]
- ↑ Bartosz Głowacki w Muzeum Historycznym. Regionalny Portal Informacyjny nadwisla24.pl, 2011-05-26. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-18)].
- ↑ Adam F. Baran: Tarnobrzeg. Szkice z dziejów miasta i jego obywateli. Tarnobrzeg: Wydawnictwo „Attyla”, 2012, s. 214-215. [dostęp 2018-08-18].
- ↑ Uczczenie chłopa-poety. „Nowości Illustrowane”. 37, s. 1-2, 1912-09-14. [dostęp 2022-08-18]. [zarchiwizowane z adresu 2022-05-01].
- ↑ Marcin Radzimowski, W Tarnobrzegu odsłonięto pomnik księdza prałata Michała Józefczyka. Było bardzo uroczyście (zdjęcia) [online], Nowiny, 2 października 2021 [dostęp 2022-08-18] [zarchiwizowane z adresu 2021-12-07].