Arnota właściwa
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
| ||
 Morfologia | ||
| Systematyka[1] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Klad | rośliny naczyniowe | |
| Klad | rośliny nasienne | |
| Klasa | okrytonasienne | |
| Klad | różowe | |
| Rząd | ślazowce | |
| Rodzina | arnotowate | |
| Rodzaj | arnota | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Bixa orellana L. Sp. pl. 1:512. 1753 | ||
| Synonimy | ||
|
Orellana americana var. leiocarpa Kuntze[2] | ||
Arnota właściwa, achiote, achote, drzewko orleańskie (Bixa orellana L.) – gatunek niewielkiego drzewa z rodziny arnotowatych (Bixaceae). Rośnie od północnej części Ameryki Południowej przez Amerykę Środkową po północny Meksyk[2].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Drzewo o wysokości do 10 m. Kora barwy ciemnoszaropopielatej.
- Liście
- Gęste listowie o jasnozielonych, jajowatego kształtu, całobrzegich liściach.
- Kwiaty
- Zebrane w baldachogrona na szczycie pędów. Kwiaty złożone z 5-działkowego, różowego kielicha, 5-płatkowej, również różowej korony, pojedynczego słupka i licznych pręcików.
- Owoc
- W postaci kolczastych, czerwonopomarańczonych, spłaszczonych torebek, z których każda zawiera do 50 nasion. Torebki są szczeciniasto owłosione. Z jednego drzewa średniej wielkości można uzyskać nawet do 270 kg nasion. Każde z nich pokryte jest czerwonawą osnówką, stanowiącą cenne źródło pomarańczowożółtego barwnika – biksyny.
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
- Stosowana głównie ze względu na barwnik zawarty w miąższu otaczającym nasiona. Barwnik biksyna (annato – oznaczenie – E160b) jest wykorzystywany powszechnie w przemyśle spożywczym do barwienia produktów żywnościowych jak: margaryna, popcorn, żółte sery itp. Indianie Ameryki Południowej stosują barwnik do malowania ciała. Annato ma bardzo wysoką zawartość witaminy A (ok. 3,2 g na 100 g) i zawiera dużo selenu, magnezu i wapnia.
- Na obszarach swojego występowania jest też stosowana na żywopłoty i uprawiana jako roślina ozdobna.
- Służy jako składnik Achiote- indiańskiego mazidła odstraszającego moskity[3]. Mazidło powstaje w wyniku roztarcia nasionek arnoty właściwej i wymieszaniu ich z tłuszczem zwierzęcym (np. łojem tapira). Jest to czerwony barwnik i nosi różne nazwy lokalne; achiote, onoto, uruku. To z jego powodu pierwsi biali, którzy odkrywali Amerykę Południową nazywali lokalnych tubylców „czerwonoskórzy”
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Stevens P.F: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-02-10].
- ↑ a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-09-15].
- ↑ Wojciech Cejrowski: Rio Anaconda. Polska: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2006, s. 12.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
- Jens Rohwer: Atlas roślin tropikalnych. Warszawa: Horyzont, 2002. ISBN 83-7311-378-9.