Arsenał Miejski we Wrocławiu
 nr rej. 1 z 28.11.1947 i 14 z 23.10.1961
| |
 Arsenał Miejski we Wrocławiu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Cieszyńskiego 9 |
| Styl architektoniczny |
gotycki |
| Rozpoczęcie budowy |
1459 |
| Ukończenie budowy |
XVII w. |
| Odbudowano |
2000 odbudowa skrzydła południowego |
| Właściciel | |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
 51°06′46,49″N 17°01′35,53″E/51,112914 17,026536
| |
Arsenał Miejski we Wrocławiu – (znany również jako Arsenał Wrocławski albo Arsenał Mikołajski) gotycki budynek arsenału mieszczący się przy ul. Cieszyńskiego 9, na wrocławskim Starym Mieście.
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Wrocławski arsenał powstał wcześniej niż podobne do niego obiekty w Krakowie, Warszawie, Berlinie czy Wiedniu. Pierwszy budynek kompleksu został wzniesiony w 2. połowie XV; w 1459 roku rada miejska podjęła decyzję o jego wzniesieniu. Budowla ulokowana została w pobliżu Bramy Mikołajskiej, w zachodniej części rozległego placu rozciągającego się pomiędzy północno-zachodnim narożnikiem murów obronnych, ujściem fosy do Odry a północną pierzeją kamienic stojących przy ulicy Świętego Mikołaja[1].
Budynek początkowo służył jako spichlerz do gromadzenia zapasów zboża w razie oblężenia miasta. Od XVI wieku zaczęto przenosić do niego skład broni mieszczący się w piwnicach Ratusza, w budynku Małej Wagi na Rynku i na murach miejskich. Budynek zaczęto nazywać zeughaus (cekhauz) i przechowywano w nim m.in. działa, kule, broń palną ręczną oraz drzewcową.
W obrębie dziedzińca między spichlerzem a XIV-wiecznymi murami wznoszone były stopniowo kolejne obiekty – wozownia, kuźnia i rusznikarnia. Na terenie cekhauzu nie przechowywano prochu – trzymany był w specjalnie wybudowanej do tego celu baszcie.
Obecny wygląd cekhauz uzyskał w latach dwudziestych XVII wieku. Jako ostatni wzniesiono trzyosiowy budynek bramny, który wypełnił przestrzeń pomiędzy skrzydłem wschodnim a spichlerzem. Z tego okresu pochodzi także kamienna, manierystyczna obudowa studni na dziedzińcu.
W okresie dominacji pruskiej, w styczniu 1742 roku, król Fryderyk II ogłosił Wrocław twierdzą i zadecydował o przekształceniu arsenału w magazyny wojskowe. Murki i stalowe ogrodzenie odtwarzają zarys trójskrzydłowego, czterokondygnacyjnego budynku, który przetrwał do bombardowań Wrocławia w 1945 roku. W 1962 odkryto tu romański tympanon św. Jaksy z XII w. z opactwa ołbińskiego, który wcześniej uważano za zaginiony[2].
Po 1945 roku
[edytuj | edytuj kod]Arsenał jest oddziałem Muzeum Miejskiego Wrocławia. W północnym i wschodnim skrzydle znajduje się Muzeum Militariów. W roku 2001 w starym spichlerzu powstała siedziba Muzeum Archeologiczne i Archiwum Budowlane Muzeum Architektury.
W czworobocznej baszcie mieści się siedziba Bractwa Kurkowego Miasta Wrocławia. Arsenał jest również miejscem organizowania wielu imprez kulturalnych, m.in. corocznego festiwalu muzyki kameralnej Wieczory w Arsenale.
Architektura
[edytuj | edytuj kod]
Arsenał ma zarys czworoboku 73 x 55 m z dziedzińcem w środku. Taki układ powstawał stopniowo przez dobudowywanie kolejnych skrzydeł. Najstarsze jest skrzydło południowe wzniesione w 1459 r., północne ukończono rok później, a rozbudowano na przełomie XV/XVI w., zachodnie powstało w 1570 r., a wschodnie w XVII w[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Goliński 1997 ↓, s. 181.
- ↑ Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas: Dolny Śląsk - przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1977 s. 80
- ↑ Bukowski Marcin, 1974: Arsenał wrocławski. Dolnośląskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne. Wrocław, strona 27.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Zygmunt Antkowiak, Wrocław od A do Z, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991 ISBN 83-04-03723-8.
- Teresa Kulak, Wrocław. Przewodnik historyczny. A to Polska właśnie, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1997, ISBN 83-7023-575-1, OCLC 69527056.
- Andrzej Wiącek, Arsenał Wrocławski – miejsce mało uczęszczane, Turysta Dolnośląski 3/2006 [1]
- Marek Burak, Arsenał Wrocławski - przewodnik historyczny, wydanie II poprawione i uzupełnione, Muzeum Miejskie Wrocławia, 2012 ISBN 978-83-89551-76-4.
- Mateusz Goliński: Socjotopografia późnośredniowiecznego Wrocławia. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1997.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Arsenał na starych i współczesnych fotografiach
- Strona oficjalna Muzeum Miejskiego Wrocławia
- Strona oficjalna Muzeum Archeologicznego. muzeum.miejskie.wroclaw.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-21)].
- Strona oficjalna Muzeum Militariów. muzeum.miejskie.wroclaw.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-06-20)].
- Strona oficjalna Archiwum Budowlanego Miasta Wrocławia. ma.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-04)].