Arthur de Gobineau
Data i miejsce urodzenia |
14 lipca 1816 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
13 października 1882 |
Narodowość | |
Język | |
Dziedzina sztuki |
Joseph Arthur, hrabia de Gobineau (ur. 14 lipca 1816 w Ville-d’Avray, zm. 13 października 1882 w Turynie) – francuski dyplomata, pisarz i filozof; uchodzi za twórcę doktryny rasizmu.
Poglądy rasowe
[edytuj | edytuj kod]Twórca „chemii” ras i „teologii moralnej”. O wszystkim decyduje czystość rasowa – im czystsza rasa i więcej ludzi o pożądanych cechach, tym wartościowsza cywilizacja w danym państwie. Rozwój społeczeństwa zależy od czystości rasy i zdolności wrodzonych. Swoje poglądy na temat przyczyn rozwoju i zahamowań różnych narodów wysnuł podczas podróży z racji pełnionej funkcji dyplomaty. Odrzucił czynniki geograficzne jako kształtujące ludzi a skupił się na zagadnieniu antropologiczno-rasowym.
Podzielił hierarchicznie rasy:
- rasa biała – inaczej rasa aryjska; miała się charakteryzować cechami biologicznymi takimi jak: niebieskie oczy, włosy blond i wysoki wzrost. Psychicznie cechować miały tę rasę: wysoka inteligencja, mała zmysłowość, zdolność dobrej organizacji otoczenia (urodzeni władcy), jak też swojego wnętrza, energiczność, wiara w honor, poczucie bezinteresowności, męstwo, wojowniczość, zmysł ładu i harmonii, ambiwalentność oraz racjonalizm;
- rasa żółta – jako rasa męska fizycznie prezentowała się jako ludzie średniego wzrostu o ciemnych włosach i oczach. Psychika wiąże się z wytrwałością, praktycznym podejściem, utylitaryzmem, pozbawieniem skłonności do fantazji i idealizmu oraz średnim poziomem inteligencji. Gobineau określił ją więc jako rasę kupców;
- rasa czarna – określona rasą kobiecą z uwagi na uczuciowość, dużą pobudliwość, zmysłowość, poświęcenie uwagi estetyce, fantazję, uzdolnienia artystyczne. Jako władcy nie mieliby się sprawdzać z powodu słabej woli oraz niezdolności do samodzielnej organizacji własnego życia i otoczenia.
Indie (gdzie rasa aryjska zabezpieczona była systemem kastowym, chroniącym przed wymieszaniem i degeneracją) i Chiny zachowały czystość rasową, stąd niezmienność kultury tamtych cywilizacji. W epoce starożytnej w Europie dziełem Aryjczyków miały być cywilizacje rzymska i grecka, przy czym ta ostatnia zatraciła talent polityczny w wyniku stopniowego mieszania z rasą czarną. Podobny los miał spotkać inne starożytne cywilizacje, które w wyniku mieszania się zatracały zasadnicze cechy rasy aryjskiej. Z mieszaniny tejże rasy (Germanie) w Europie z niższymi rasami tubylczymi powstała burżuazja. W mieszaniu się ras upatrywał stopniowy upadek cywilizacji łacińskiej. Ludy Europy Środkowo-Wschodniej uważał za ludy aryjskie, z tym, że twierdził, że są bardziej wymieszane niż np. ludy skandynawskie i dlatego są mniej aryjskie.
Przejawem zatracania aryjskości w opinii Gobineau była demokracja, pozwalająca sprawować władzę także przez ludzi do tego nieprzygotowanych. Sprawiało to, że uzdolnienia organizatorskie w tym zakresie traciły stopniowo na znaczeniu.
Za głównych przedstawicieli najszlachetniejszej według niego rasy aryjskiej uważał nie Niemców, ale Skandynawów. W jego ojczyźnie zaś aryjskość najlepiej mieli reprezentować francuscy arystokraci pochodzenia ario-germańskiego.
Dzieła
[edytuj | edytuj kod]- (1853-1855) – Szkice o nierówności ras ludzkich – wydany w czterech tomach, zawiera zasadnicze poglądy rasowe Gobineau;
- (1877) – Odrodzenie (La Renaissance) – powieść.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Andrzej Sylwestrzak , Historia doktryn politycznych i prawnych, Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, 2002, ISBN 83-7334-008-4, OCLC 749541448 .
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Arthur de Gobineau – dzieła w bibliotece Polona
- ISNI: 0000000108548714
- VIAF: 7390794
- LCCN: n50033816
- GND: 118695568
- NDL: 00522014
- LIBRIS: ljx003d44s1kxdb
- BnF: 11905198w
- SUDOC: 026894645
- SBN: CFIV035693
- NLA: 36065441
- NKC: jn19990002729
- BNE: XX1123150
- NTA: 069265097
- BIBSYS: 90651515
- CiNii: DA01403975
- Open Library: OL131632A
- PLWABN: 9810635823605606
- NUKAT: n99016292
- J9U: 987007261705305171
- PTBNP: 33397
- CANTIC: a11108770
- LNB: 000120615
- NSK: 000051024
- CONOR: 48330083
- BNC: 000070337
- ΕΒΕ: 81400
- BLBNB: 000217879
- LIH: LNB:V*114627;=BH
- PWN: 3906273
- Britannica: biography/Joseph-Arthur-comte-de-Gobineau, biography/Arthur-de-Gobineau
- Treccani: joseph-arthur-conte-di-gobineau
- Universalis: joseph-arthur-de-gobineau
- NE.se: joseph-arthur-de-gobineau
- SNL: Joseph_Arthur_de_Gobineau
- VLE: joseph-arthur-de-gobineau
- Catalana: 0030294
- DSDE: Joseph-Arthur_de_Gobineau
- Hrvatska enciklopedija: 22455