Bańdzioch
Bańdzioch (niem. Wans, słow. Bachor, węg. Bendő[1]) – kocioł lodowcowy na północnych, opadających do Morskiego Oka ścianach Mięguszowieckich Szczytów. Jest największym wśród kilku kotłów w Dolinie Rybiego Potoku. Dawniej nazywany był Mięguszowieckim Kotłem, Wielkim Mięguszowieckim Kotłem lub Mięguszowieckim Bańdziochem[2]. Nazwy te jednak nie przyjęła się ani w środowisku taternickim, ani turystycznym i obecnie praktycznie używana jest tylko nazwa Bańdzioch[3]. W gwarze podhalańskiej i w polskiej gwarze spiskiej słowo bańdzioch oznacza brzuch, zaś w Tatrach nazwą tą określano kotły lodowcowe[2].
Bańdzioch ma ogromną rozpiętość pionową – od 1700 do 2100 m n.p.m. Znajduje się poniżej pionowych ścian wszystkich trzech Mięguszowieckich Szczytów. Jego prawe (patrząc od dołu) ograniczenie tworzy Mięguszowiecki Filar, lewe Siodło za Kazalnicą, Kazalnica, opadająca z niej grzęda, niżej przechodząca w wał zakończony Bulą pod Bańdziochem. Z najniższej części Bańdziocha na Szeroki Piarg nad Morskim Okiem opada ogromne żlebisko zwane Maszynką do Mięsa. Odwadnia ono całą depresję pod Mięguszowieckimi Szczytami, nim też schodzą lawiny śnieżne i kamienne[3].
Bańdzioch jest dobrze widoczny znad Morskiego Oka. Najwyższe piętro kotła, podchodzące pod Mięguszowiecką Przełęcz pod Chłopkiem (2307 m), to Wyżni Bańdzioch[4]. W linii spadku przełęczy znajduje się płat „wiecznego” śniegu o cechach lodowczyka – tzw. Lodowczyk Mięguszowiecki lub Mięguszowiecki Śnieżnik, zauważony już w 1910 r. przez Mariusza Zaruskiego. Obecnie płat powoli topnieje[3]. Roślinność w obrębie Bańdziocha jest uboga, ale w niektórych miejscach znajdują się stanowiska ziołorośli takich jak miłosna górska i omieg górski. Rosną też tutaj warzucha tatrzańska i ukwap karpacki – rzadkie rośliny wysokogórskie, w Polsce występujące tylko w Tatrach i to na nielicznych stanowiskach[5]. Często można tu dostrzec kozice[6].
Bańdzioch odwadniany jest przez dwa niewielkie cieki wodne. Lewy z nich to Potoczek spływający wzdłuż zachodnich podnóży Kazalnicy Mięguszowieckiej. Drugi ciek odwadnia południowo-zachodni kraniec Bańdziocha. Obydwa, zwykle ubogie w wodę cieki wpadają dwoma wodospadami do głębokiego kociołka nad progiem Maszynki do Mięsa[3].
Dolną częścią Bańdziocha prowadzi znakowany szlak turystyczny na Przełęcz pod Chłopkiem. Znajduje się przy nim wielki głaz – Koleba pod Chłopkiem[3].
Turystyka i taternictwo
[edytuj | edytuj kod]
Czarny Staw – Bańdzioch – Siodło za Kazalnicą – Galeryjka – Przełęcz pod Chłopkiem. Czas przejścia: 2:30 h, ↓ 2 h[4].
Do Bańdziocha można też dojść dwiema drogami wspinaczkowymi (tylko dla taterników). W. Cywiński ostrzega: miejsce bardzo lawiniaste, W warunkach złych należy go unikać jak diabeł święconej wody:
- Z Wielkiego Piargu przez Maszynę do Mięsa; 0 w skali tatrzańskiej, deniwelacja ok. 170 m, czas przejścia 30 min,
- Przez lodospad (zimą); kąt nachylenia 80–90 stopni[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Tatry Wysokie. Czterojęzyczny słownik nazw geograficznych [online] [dostęp 2020-05-27] [zarchiwizowane z adresu 2006-09-24].
- ↑ a b Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ a b c d e f Władysław Cywiński, Mięguszowieckie Szczyty, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2003, ISBN 83-7104-031-8.
- ↑ a b Tatry. Zakopane i okolice. Mapa w skali 1:27 000, Warszawa: ExpressMap Polska, 2005, ISBN 83-88112-35-X.
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirek, Czerwona księga Karpat Polskich, Warszawa: Instytut Botaniki PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ Józef Nyka, Tatry Polskie. Przewodnik, wyd. 13, Latchorzew: Wydawnictwo Trawers, 2003, ISBN 83-915859-1-3.