Będoszka
 Szczyt Bendoszki Wielkiej – widok z Praszywki Wielkiej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie | |
| Pasmo | |
| Wysokość |
1144 m n.p.m. |
| Wybitność |
154 m |
Położenie na mapie gminy Rajcza  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu żywieckiego  | |
 49°25′40,0″N 19°02′39,1″E/49,427778 19,044194
| |
.JPG)
Będoszka[1] lub Bendoszka Wielka (1144 m)[2] – szczyt w Beskidzie Żywiecko-Kisuckim w Grupie Wielkiej Raczy (czasem można się spotkać z wydzieleniem Grupy Bendoszki Wielkiej[3]). Jest jednym z najwyższych szczytów w tej grupie. W państwowym rejestrze nazw geograficznych i na mapie lotniczej Geoportalu szczyt ma nazwę Będoszka[1], jednak według Aleksego Siemionowa prawidłowa nazwa to Bendoszka. Pochodzi ona od nazwiska Bendys. Na mapach PPWK przyjęto jednak pisownię Będoszka[4].
Topografia
[edytuj | edytuj kod]Będoszka nie znajduje się w głównym grzbiecie Wielkiej Raczy, lecz w bocznym, który odgałęzia się od Przegibka (1124 m) i biegnie w północnym kierunku poprzez przełęcz Przegibek, Będoszkę, Praszywkę Małą i Praszywkę Dużą. Głębokimi dolinami po obydwu stronach tego grzbietu spływają dwa źródłowe cieki potoku Rycerka: Potok Majów i potok Z Ciapkowa. W północno-zachodnim kierunku odchodzi od Będoszki krótki grzbiet Pleskierówki[1].
Będoszka znajduje się w granicach miejscowości Rycerka Górna w województwie śląskim, w powiecie żywieckim, w gminie Rajcza[1]. W regionalizacji fizycznogeograficznej Polski według Jerzego Kondrackiego Grupa Wielkiej Raczy zaliczana jest do Beskidu Żywieckiego[5], w nowszej polskiej regionalizacji z 2018 roku do Beskidu Żywiecko-Orawskiego[6].
Opis szczytu
[edytuj | edytuj kod]Nazwa szczytu pochodzi od nazwiska Bendys. Wierzchołek i grzbiety Będoszki pokrywa ogromna hala Pasulówka[1]. Dzięki temu Będoszka jest doskonałym punktem widokowym. Ze szczytu i trawiastych grzbietów Będoszki widać m.in. grupę Małej Fatry oraz pasmo Baraniej Góry w Beskidzie Śląskim[7]. Na szczycie wykonano pomost widokowy i zamontowaną tablicę z opisaną panoramą szczytów, która już nie istnieje, gdyż została zniszczona przez wandali.
Jubileuszowy Krzyż Ziemi Żywieckiej
[edytuj | edytuj kod]Na szczycie znajduje się Jubileuszowy Krzyż Ziemi Żywieckiej postawiony tam we wrześniu 2000 roku z okazji Jubileuszu 2000 ogłoszonego przez Kościół katolicki. Ma wysokość 23,5 metra. Kamień węgielny pod budowę został poświęcony przez Jana Pawła II 15 czerwca 1999 w Krakowie. Krzyż poświęcił biskup Tadeusz Rakoczy 16 września 2000[8]. W kazaniu podczas mszy biskup Rakoczy mówił: ustawiony jest w kierunku pięknej Ziemi Żywieckiej. Swymi ramionami ma symbolizować wspólnotę Żywiecczyzny, a przede wszystkim jedność wiary chrześcijańskiej.
Na podstawie krzyża wmurowane są 4 tablice (pisownia oryginalna):
Od strony zachodniej z napisem:
Na chwałę Boga w Trójcy Jedynego w Roku Wielkiego Jubileuszu 2000 lat Chrześcijaństwa w Milenium Kościoła Krakowskiego w dwudziestym drugim roku pontyfikatu Papieża Jana Pawła II w dziesiątym roku pasterzowania w Diecezji Bielsko-Żywieckiej Biskupa Tadeusza Rakoczego w pięćdziesiątym roku istnienia parafii w Rycerce Górnej z inicjatywy Ks. Edwarda Ćmiela ten Krzyż został wzniesiony jako świadectwo wiary dla przyszłych pokoleń.
Od południowej:
Jubileuszowy Krzyż Ziemi Żywieckiej zaprojektowany przez mgra inż. Jacka Niedzwieckiego i mgra inż. Józefa Pasierbka
wykonany przez Mostostal Zabrze Zakład Montażowo-Produkcyjny Czechowice
poświęcony 16 września 2000 Roku przez Ks. Biskupa Tadeusza Rakoczego
powstał dzięki ofiarności mieszkańców Rycerki Górnej i Przegibka, parafii z dekanatów Żywiecczyzny, przy udziale duchowieństwa, a także władz samorządowych.
Przewodniczącym Komitetu Budowy był Andrzej Harmata.
Od wschodniej:
Obok krzyża Jezusowego stały: Matka Jego i siostra Matki Jego, Maria, żona Kleofasa, i Maria Magdalena. Kiedy więc Jezus ujrzał Matkę i stojącego obok niej ucznia, którego miłował, rzekł do Matki: Niewiasto, oto syn Twój. Następnie rzekł do ucznia: oto Matka twoja. I od tej godziny uczeń wziął ją do siebie.
(J 19, 25-27)
Od strony północnej znajduje się tablica z darczyńcami[8].
Szlaki turystyczne
[edytuj | edytuj kod]
– Sól – Rycerka Dolna – Praszywka Duża – Będoszka – przełęcz Przegibek[9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Geoportal. Mapa lotnicza [online] [dostęp 2025-02-16].
- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna 1: 10 000 [online] [dostęp 2025-02-16].
- ↑ Krzysztof Radwański, Atlas gór Polski. Sudety. Karpaty. Góry Świętokrzyskie, Marcin Szymczak (red.), Warszawa: ExpressMap, 2008, s. 218, ISBN 978-83-7546-020-9.
- ↑ Aleksy Siemionow, Ziemia Wadowicka. Monografia turystyczno-krajoznawcza, Wadowice: Komisja Turystyki Górskiej Oddziału PTTK „Ziemia Wadowicka” w Wadowicach, 1984, s. 387.
- ↑ Jerzy Kondracki, Geografia regionalna Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 318, 330–333, ISBN 83-01-12479-2.
- ↑ Balon J., Jodłowski M., Krąż P., Beskidy Zachodnie (513.4–5), [w:] Richling A. i inni red., Regionalna geografia fizyczna Polski, Poznań 2021, s. 481, 494.
- ↑ Stanisław Figiel, Urszula Janicka-Krzywda, Wojciech W. Wiśniewski Piotr Krzywda, Beskid Żywiecki: przewodnik, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2012, s. 136–138, ISBN 978-83-62460-30-4.
- ↑ a b I Rajd Rodzinny na Bendoszkę [online], Podhalański Serwis Informacyjny Watra, 20 maja 2008 [dostęp 2011-03-08] (pol.).
- ↑ Beskid Śląski i Żywiecki. Mapa 1:50 000, Kraków: Compass, 2011, s. 2, ISBN 978-83-7605-084-3.
