Berberys
| ||
 Kwitnące pędy berberysu Thunberga | ||
| Systematyka[1] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Klad | rośliny naczyniowe | |
| Klad | rośliny nasienne | |
| Klasa | okrytonasienne | |
| Rząd | jaskrowce | |
| Rodzina | berberysowate | |
| Rodzaj | berberys | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Berberis L. Sp. Pl. 330. 1 Mai 1753 | ||
| Typ nomenklatoryczny | ||
| Berberis vulgaris L.[2] | ||
Berberys, kwaśnica (Berberis L.) – rodzaj krzewów z rodziny berberysowatych (Berberidaceae Juss.). Należy do niego ok. 450 gatunków, przy czym ich klasyfikacja i relacja względem rodzaju mahonia Mahonia pozostaje od dawna przedmiotem debaty naukowej. Rośliny te występują w Eurazji, Ameryce i Afryce. W Polsce rośnie dziko tylko berberys zwyczajny.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Liście
- Zmodyfikowane liście długopędów to ciernie, w ich kątach wyrastają skupione w wiązki liście i kwiaty. Blaszka liściowa niepodzielona, piłkowana. Liście sezonowe lub zimozielone.
- Kwiaty
- Niewielkie, sześciopłatkowe, jasnożółte, w kwiatostanach.
- Owoce
- Podłużne jagody, zwykle czerwone.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Ujęcie taksonomiczne rodzaju i jego relacja w stosunku do rodzaju mahonia Mahonia pozostaje od początku XIX wieku przedmiotem debaty naukowej[3]. Różni autorzy wyodrębniali oba rodzaje lub łączyli je w jeden (Berberis sensu lato), przy czym zwłaszcza w miarę publikowania kolejnych dowodów molekularnych przewagę zyskiwać zaczął pogląd drugi[4][5], w efekcie w bazach taksonomicznych często rodzaje te są łączone jako Berberis[6][7]. Mimo dowodów na parafiletyczny charakter rodzaju Mahonia wciąż nie ma ustalonego rozwiązania w zakresie taksonomii tych roślin[3]. Tradycyjny podział roślin między tymi dwoma rodzajami opiera się na kryteriach morfologicznych[8], przy czym kluczową cechą diagnostyczną są liście podzielone w rodzaju Mahonia i pojedyncze w rodzaju Berberis[8]. Znaczenie taksonomiczne tego kryterium zostało podważone po analizach różnic we wzorach użyłkowania pojedynczych liści świadczące o bliższych związkach filogenetycznych niektórych roślin z roślinami o liściach złożonych (typowych dla starszych przedstawicieli tej grupy) niż z innymi roślinami o liściach pojedynczych. W efekcie wyodrębnianie rodzaju Berberis w oparciu o to kryterium morfologiczne tworzyło sztuczną grupę obejmującą gatunki o różnym pochodzeniu[4]. W 2017 opublikowana została propozycja, bazująca na analizie molekularnej szerokiej grupy gatunków, z której wynika, że celowe jest wyodrębnienie w grupie Berberis-Mahonia czterech rodzajów obejmujących odpowiednio cztery główne linie rozwojowe zachowujące okrojone (wąsko ujmowane) rodzaje Berberis (≡ Berberis s.str.) i Mahonia oraz Alloberberis (≡ Mahonia sect. Horridae) i Moranothamnus (≡ Berberis claireae)[3].
Niezależnie od problemów z klasyfikacją gatunków tu zaliczanych rodzaj należy do podplemienia Berberidinae (wspólnie z ×Mahoberberis C. K. Schneid., Mahonia Nutt., Ranzania T.Ito) i plemienia Berberideae z podrodziny Berberidoideae w rodzinie berberysowatych (Berberidaceae) zaliczanej do jaskrowców (Ranunculales)[7][1].
- Lista gatunków
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
- Roślina miododajna
- Rośliny ozdobne sadzone w parkach i na skwerach. Wczesną wiosną czerwono ulistnione krzewy odcinają się od świeżej zieleni.
- Owoce zimą stanowią cenne pożywienie dla ptaków.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2009-07-09].
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-22].
- ↑ a b c Yu, Chih-Chieh; Chung, Kuo-Fang. Why Mahonia? Molecular recircumscription of Berberis s.l., with the description of two new genera, Alloberberis and Moranothamnus. „Taxon”. 66, 6, s. 1371-1392, 2017.
- ↑ a b Jorge S. Marroquín, Joseph E. Laferrière. Transfer of Specific and Infraspecific Taxa from Mahonia to Berberis. „Journal of the Arizona-Nevada Academy of Science”. 30, 1, s. 53-55, 1997.
- ↑ Young-Dong Kim, Sung-Hee Kim, Leslie R. Landrum. Taxonomic and phytogeographic implications from ITS phylogeny in Berberis (Berberidaceae). „Journal of Plant Research”. 117, 3, s. 175–182, 2004.
- ↑ Berberis. W: The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2018-07-15].
- ↑ a b Genus: Berberis L.. W: Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2018-07-15].
- ↑ a b Leslie Walter Allam Ahrendt. Berberis and Mahonia A taxonomic revision. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 57, s. 1-480, 1961.