Bergerac (region winiarski)
 Winnica pod Saint-Michel-de-Montaigne na zachodnim skraju apelacji Bergerac | |
| Nazwa urzędowa |
Bergerac |
|---|---|
| Kategoria |
AOC |
| Rok klasyfikacji |
11 września 1936(dts)[1] |
| Państwo | |
| Makroregion winiarski | |
| Okoliczne regiony | |
| Położenie |
90 gmin w departamencie Dordogne[1][2] |
| Klimat |
przejściowy |
| Powierzchnia uprawiana | |
| Struktura winnic |
1150 winogrodników i 150 handlarzy[3] |
| Dominujące odmiany |
sauvignon blanc, muscadelle (b.), cabernet sauvignon (cz.), cabernet franc (cz.) |
| Rodzaje win |
czerwone, białe, różowe |
| Produkcja roczna |
570 000 hl[3] |
| Liczba krzewów/ha |
min. 4000[1] |
| Średnia wydajność/ha |
maks. 67 hl/ha[1] |
Bergerac – wino i region winiarski w okolicach miasta Bergerac w południowo-zachodniej Francji, w departamencie Dordogne. Stanowi naturalne przedłużenie Bordeaux w górę rzeki Dordogne, ale zaliczany już jest do winnic Południowego Zachodu (Sud-Ouest)[2]. Znajduje to odzwierciedlenie w doborze odmian winorośli i charakterze win. Rocznie produkuje się ok. 360 000 hl win czerwonych (ok. 60%), 23 000 hl różowych i 250 000 hl białych (ok. 40%). Ważną rolę odgrywają słodkie wina z opóźnionych zbiorów (vendanges tardives).
Klimat i gleby[edytuj | edytuj kod]
Region Bergerac znajduje się w strefie wpływów atlantyckich[2]. Klimat cechuje się łagodnymi zimami. Największe opady przypadają na wczesną wiosnę i późną jesień. Lata są przeważnie gorące i suche. Stabilna pogoda panuje nawet do listopada. W dolinie rzeki Dordogne zalega często mgła, sprzyjająca powstawaniu szlachetnej pleśni.
Na prawym brzegu Dordogne, na północ od miasta Bergerac, gleby są zbudowane ze skał osadowych na warstwach kredowego wapienia. Ubogie i przepuszczalne gleby dobrze nadają się pod uprawę czerwonych szczepów winorośli. Najlepsze stanowiska znajdują się w Pécharmant[2]. Bardziej w dół rzeki, blisko granicy z departamentem Żyrondy, podłoże ze skał wapiennych przykryła warstwa czerwonej gliny naniesionej wskutek wietrzenia. Poza doliną rzeki, w regionie Montravel częściej spotyka się molasę, na której rosną winogrona o białej skórce, choć od 2001 apelacją objęto również czerwone wina[2]. Na lewym brzegu rzeki gleby są bardziej zróżnicowane, z warstwami wapienia, molasy i margla, na których rosną m.in. wina apelacji Monbazillac.
Szczepy winorośli i apelacje[edytuj | edytuj kod]
Lista odmian przypomina listę z Bordeaux[4][5]. Wina czerwone tłoczy się przeważnie z odmian merlot, cabernet sauvignon i cabernet franc, rzadko ze szczepów malbec, fer servadou i mérille[1][5][6]. Wytrawne wina białe powstają z winogron sauvignon blanc, a słodsze z sémillon lub muscadelle[5]. Przepisy dopuszczają także szczepy ugni blanc, chenin blanc, ondenc i sauvignon gris[1][6].
Apelacje regionalne[edytuj | edytuj kod]
| Apelacja | Powierzchnia upraw | Produkcja wina |
|---|---|---|
| Bergerac i Bergerac rosé |
6900 ha | 365 000 hl |
| Bergerac sec | 3400 ha | 185 000 hl |
| w tym | ||
| Côtes de Bergerac | białe i czerwone | |
| Côtes de Bergerac moelleux | słodkie białe |
Wina z regionu noszą nazwy dwóch równoległych apelacji: Bergerac AOC/AOP albo Côtes de Bergerac AOC/AOP. Obie obejmują wina czerwone i białe. Wbrew nazwie różnica między nimi nie dotyczy położenia winnic, z których są pozyskiwane (fr. Côtes oznacza zbocza, wzgórza), ale wymagań jakościowych co do zbiorów i dojrzałości winogron. Dopuszczalna wydajność z hektara wynosi w przypadku apelacji Bergerac 60 hl (wina czerwone) i 67 hl (wina białe)[1]. Minimalny poziom cukru w moszczu musi odpowiadać 10,5% alkoholu[1]. Wymagania dla apelacji Côtes de Bergerac są wyższe: wydajność upraw jest ograniczona do 50 hl/ha, a poziom cukru musi odpowiadać 11% alkoholu (wino czerwone) albo 11,5% (białe). Wina słodkie są wytwarzane (wśród tych dwóch) wyłącznie w ramach apelacji Côtes de Bergerac, z oznaczeniem moelleux (słodkie).
Dwie apelacje odpowiadają dwóm różnym stylom wina. Białe i czerwone bergerac jest owocowe i przeznaczone do konsumpcji jako młode. Côtes de Bergerac jest bardziej złożone i lepiej nadaje się do starzenia. W składzie czerwonych win oznaczonych apelacją Bergerac dominuje aksamitny merlot, natomiast w winach côtes de bergerac wyraźniejszy jest wpływ bogatego w taniny szczepu cabernet sauvignon.
Podapelacje lokalne[edytuj | edytuj kod]
| Apelacja | Powierzchnia winnic | Produkcja wina (2002) |
|---|---|---|
| Monbazillac | 2000 ha | 48 000 hl[7] słodkiego wina białego |
| Montravel | 280 ha | 15 000 hl win białych i czerwonych |
| Côtes-de-Montravel | 60 ha | 2000 słodkiego wina białego |
| Haut-Montravel | 40 ha | 1600 hl słodkiego wina białego |
| Pécharmant | 385 ha | 19 000 hl wina czerwonego |
| Rosette | 22 ha | 730 hl słodkiego wina białego |
| Saussignac | 100 ha | 1700 hl słodkiego wina białego |
Lokalnymi apelacjami objęto obszary o wyróżniającym się terroir, pozwalającym na produkcję win o specyficznej charakterystyce. Najważniejszą spośród nich jest licząca 2000 ha winnic apelacja Monbazillac na lewym brzegu Dordogne, jeden z największych we Francji obszarów upraw winogron na wina naturalnie słodkie. Wina monbazillac wytwarza się z tych samych odmian, co słynne sauternes i barsac[8][9], jednak wymagania jakościowe są postawione niżej. Wydajność nie może przekraczać 40 hl/ha, lecz winogrona muszą być porażone szlachetną pleśnią i zbierane ręcznie. Pierwszą winnicę założyli w 1080 mnisi z opactwa św. Marcina na wzgórzu o nazwie Mont Bazailhac[9]. Monbazillac zyskało popularność w latach 80. XX wieku, kiedy ceny sauternes szybowały w górę i konsumenci zaczęli szukać dla nich alternatywy[5].
Znacznie mniejsze są apelacje Saussignac i Rosette. Saussignac stanowi przedłużenie apelacji Monbazillac od zachodniej strony[5] i także jest ośrodkiem produkcji słodkiego, zdolnego do długiego leżakowania (do 15 lat) białego wina[2][9]. Tamtejsze wina czerwone sprzedaje się pod regionalną apelacją Bergerac AOC[9]. Rosette leży na prawym brzegu Dordogne, na północ od miasta Bergerac[5]. Produkuje się tam słodkie wina przede wszystkim ze szczepu sémillon, przeznaczone jednak do spożycia jako młode[5][9].
Wina montravel, z okolic miejscowości Lamothe-Montravel, na zachodzie regionu Bergerac są wytwarzane w ramach trzech apelacji: Montravel, Haut-Montravel i Côtes-de-Montravel. Podobnie jak w Monbazillac, produkowano tutaj tylko słodkie lub botrytyzowane, oleiste i pełne owocowych aromatów wina białe, jednak od 2001 apelacją objęte są również wina czerwone[2][9]. Jako montravel produkuje się także wytrawne, rześkie i aromatyczne wina białe[9]. Wymagania są podobne jak w apelacji Côtes de Bergerac, przy czym w winnicach powinno znaleźć się po przynajmniej 25% odmian sauvignon blanc i sémillon[9]. Wino czerwone musi składać się w minimum połowie z merlota[9].
Jedyną apelacją dedykowaną wyłącznie czerwonemu winu w Bergerac jest Pécharmant, obejmująca sprzyjająco położone tereny na północny wschód od stolicy regionu[2][5]. Obszar apelacji częściowo pokrywa się z ograniczoną do białych win Rosette AOC[9]. Wydajność na poziomie 45 hl/ha zapewnia winu wyrazistą strukturę tanin i bogactwo aromatu. Jest to najbardziej długowieczne wino czerwone w Bergerac[9]. Wino musi być tłoczone z przynajmniej trzech spośród bordoskich odmian cabernet sauvignon, cabernet franc, merlot i malbec[9].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Region winiarski Bergerac tradycyjnie pełnił rolę przejściową między regionem Bordeaux, a położonym w górę rzeki wyżynami. Znaczące niegdyś winnice Périgord zostały spustoszone przez filokserę i nie zostały odtworzone. Historyczne znaczenie regionu Bergerac uchroniło go przed podobnym losem.
Winorośl uprawiano w regionie od czasów rzymskich[2]. W 1255 miasto Bergerac poddało się angielskiej koronie i odtąd dostarczało wino na Wyspy Brytyjskie[6][10]. Wysunięta pozycja i strategiczne znaczenie zapewniło mu liczne prawa i przywileje. Bergerac miało prawo poboru cła od wina z leżących powyżej terenów, spławianego rzeką Dordogne. Znacznie ważniejszy okazał się przywilej eksportu własnego wina do Nowego Świata pomimo wcześniej udzielonego regionowi Bordeaux prawa. Przywilej został potwierdzony po wycofaniu się Anglików z kontynentu po wojnie stuletniej (1453) i ponownie w 1520 przez Franciszka I Walezjusza. Dzięki temu region nadal czerpał korzyści z handlu z Anglią. W XVI wieku wojny religijne podzieliły region Périgord. W Bergerac przewagę mieli hugenoci, co zaowocowało zacieśnieniem stosunków z Niderlandami. Po unieważnieniu w 1685 edyktu nantejskiego wielu prześladowanych uciekło właśnie do Niderlandów, przez co pozycja wina bergerac na tamtejszym rynku uległa dalszemu wzmocnieniu[10]. Zbytowi win bergerac sprzyjała także popularność słodkich win białych u Holendrów[2]. Wina czerwone nie odgrywały wówczas większej roli i przeważnie wykorzystywano je jako domieszki do innych win, w tym win bordoskich[2].
Na początku XIX wieku powierzchnia winnic stanowiła dwukrotność powierzchni upraw na początku XXI wieku, jednak średnia wydajność była bardzo niska i wynosiła ok. 9 hl/ha. W latach 1876–1883 filoksera winiec zniszczyła winnice niemal całkowicie. Odtwarzanie upraw rozpoczęto w 1896, kiedy to rozpoczęto nasadzenia na lewym brzegu z wykorzystaniem podkładek odpornych na szkodnika. Tradycyjne obszary upraw ciemnych odmian winorośli na prawym brzegu zostały za to pozostawione odłogiem albo zalesione. Na początku XX wieku, w okresie masowej produkcji tanich win stołowych, roczna produkcja regionu osiągnęła historyczne maksimum 800 000 hektolitrów. Powrotowi do produkcji wina jakościowego sprzyjało nadanie apelacji AOC: Bergerac i Monbazillac w 1936, rok później Montravel, w 1946 Pécharmant i w 1948 Côtes de Montravel. Stosunkowo krótką historią może się poszczycić apelacja Saussignac, nadana w 1982.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h Cahier des charges de l'appellation d’origine contrôlée „bergerac”. legifrance.gouv.fr, 2009-10-09. [dostęp 2013-11-23]. (fr.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l André Dominé i inni, Francja, [w:] André Dominé, Wino, wyd. 2, Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2009, s. 274–276, ISBN 978-83-7626-712-8 (pol.).
- ↑ a b c Histoire et géographie. Les vins de Bergerac. [dostęp 2013-11-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (3 grudnia 2013)]. (fr.).
- ↑ Hugh Johnson, Jancis Robinson: Wielki atlas świata win. Buchmann, 2008, s. 115. ISBN 978-83-7670-164-6. (pol.).
- ↑ a b c d e f g h Stuart Walton, Brian Glover: The Ultimate Encyclopedia of Wine, Beer, Spirits and Liqueurs. Hermes House, 1998, s. 73–74. ISBN 978-1840380859. (ang.).
- ↑ a b c Tom Stevenson: The Sotheby's Wine Encyclopedia. Wyd. 4. Londyn: Dorling Kindersley, 2005, s. 230. ISBN 0-7566-1324-8. (ang.).
- ↑ Jonathan P. Gilbert, Rachel Mills: Wine Regions of France. Londyn: Michelin Apa Publications, 2010, s. 436. ISBN 978-1-906261-81-8. (ang.).
- ↑ Tom Stevenson: The Sotheby's Wine Encyclopedia. Wyd. 4. Londyn: Dorling Kindersley, 2005, s. 101. ISBN 0-7566-1324-8. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l Tom Stevenson: The Sotheby's Wine Encyclopedia. Wyd. 4. Londyn: Dorling Kindersley, 2005, s. 233–234. ISBN 0-7566-1324-8. (ang.).
- ↑ a b L’Histoire du Vignoble de Bergerac. Office de Tourisme Bergerac. [dostęp 2013-12-04]. (fr. • niem. • niderl. • ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jancis Robinson: Das Oxford Weinlexikon. Monachium: Gräfe und Unzer, 2003. ISBN 3-7742-0914-6. (niem.).
- Pierre Galet: Cépages et Vignobles de France. Paryż: Lavoisier, 2004. ISBN 2-7430-0585-8. (fr.).
- Benoît France: Grand Atlas des Vignobles de France. Paryż: Éditions SOLAR, 2002. ISBN 2-263-03242-8. (fr.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Wina z Bergerac. vins-bergerac.fr. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-27)].
- Apelacja, producenci, turystyka