Biała Wisełka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Biała Wisełka
Ilustracja
Kaskady Rodła
Kontynent

Europa

Państwo

 Polska

Potok
Długość 7 km
Źródło
Miejsce Barania Góra
Wysokość

ok. 1110 m

Współrzędne

49°36′52″N 19°00′35″E/49,614444 19,009722

Ujście
Recypient Jezioro Czerniańskie
Miejsce

Wisła

Współrzędne

49°36′55″N 18°55′33″E/49,615278 18,925833

Położenie na mapie miasta Wisła
Mapa konturowa miasta Wisła, blisko prawej krawiędzi nieco na dole znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „źródło”, po lewej znajduje się również punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „źródło”, po lewej znajduje się również punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego
Mapa konturowa powiatu cieszyńskiego, blisko prawej krawiędzi na dole znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „ujście”
Multimedia w Wikimedia Commons

Biała Wisełka – potok, jeden ze źródłowych potoków Wisły[1]. Płynie w Beskidzie Śląskim, cała jego zlewnia znajduje się na terenie miasta Wisła w powiecie cieszyńskim, województwie śląskim[2].

Topografia[edytuj | edytuj kod]

Biała Wisełka ma długość ok. 7,0 km, średni spadek 8,2%, powierzchnia zlewni ok. 17 km²[3]. Wypływa w dolince po północnej stronie szczytu Baraniej Góry i spływa w kierunku północno-zachodnim między dwoma grzbietami Baraniej Góry[4]. Na wysokości 785,5 m uchodzi do niej z lewej strony potok Wątrobny (także Wątróbny), a na wysokości 694 m przy Wrotach Kubisza potok Roztoczny. Od tego miejsca Biała Wisełka spływa głęboką i wąską doliną pomiędzy grzbietem Cienkowa na północy a grzbietem Wierchu Wisełka, Wierchu Równiańskiego, Przysłopu i Przyporu na południu. Uchodzi do Jeziora Czerniańskiego w Czarnem[2].

Roztoczny jest jedynym prawym dopływem Białej Wisełki, pozostałe (Wątrobny, Równiański, Potok na Równe, Potok Bobrowski, Potok Czarny i Szyja) są lewobrzeżne[2].

Geologia[edytuj | edytuj kod]

Wąska dolina Białej Wisełki wycięta jest niemal równoleżnikowo, tak głęboko, że potok odsłania na znacznym odcinku skały górnych warstw godulskich znajdujące się pod budującymi masyw Baraniej Góry warstwami istebniańskimi. W środkowym odcinku tworzy szereg wodospadów i progów skalnych, nazwanych Kaskadami Rodła[3]. Duża asymetria zlewni Białej Wisełki jest typowa dla płynących równoleżnikowo potoków Beskidu Śląskiego. Związane to jest z układem warstw skalnych w Beskidzie Śląskim. Południowe stoki opadają zgodnie z układem warstw skały, zwykle są łagodne i przecięte bocznymi dolinkami. Stoki północne powstają na czołach odsłaniających się warstw skalnych, są strome, rzadko rozcięte są bocznymi dolinkami i często mają „schodkowy” profil, co związane jest z różną twardością skał[5].

Nazwa i historia[edytuj | edytuj kod]

Nazwa Białej Wisełki pochodzi prawdopodobnie od jej „białej wody” o wartkim nurcie, silnie spienionej na licznych progach. Inną wersję powstania tej nazwy podał w opisie swej wycieczki na Baranią Górę w 1834 r. Apoloniusz Tomkowicz: Nazwa jej pochodzi od mętnej barwy, którą w czasie słoty przybiera, kiedy Czarna zawsze czyste wody toczy[3].

Jeszcze za czasów Habsburgów poprowadzono doliną Białej Wisełki wygodną drogę jezdną aż do tzw. Barańskiego Mostu u zbiegu potoków Roztocznego i Głębczańskiego. Po wielkich powodziach, które wystąpiły z końcem lat 50. XX w., cały tok Białki od połączenia Wątrobnego i Roztocznego aż do Czarnego uregulowano, budując w korycie liczne sztuczne progi i obmurowując prawy brzeg, którym wiedzie droga[3].

Dolinę Białej Wisełki obejmuje rezerwat przyrody Wisła, powołany m.in. do ochrony lokalnej populacji pstrąga potokowego[5].

  • Jedna z kaskad
    Jedna z kaskad
  • Skalne odsłonięcia lewego brzegu
    Skalne odsłonięcia lewego brzegu
  • Źródło Białej Wisełki
    Źródło Białej Wisełki
  • Ujście
    Ujście

Szlak turystyczny[edytuj | edytuj kod]

Doliną Białej Wisełki prowadzi szlak turystyczny na Baranią Górę. Duża jego część biegnie dobrą drogą wzdłuż koryta potoku i Kaskad Rodła[5].

szlak turystyczny niebieski Wisła-Czarne (parking) – dolina Białej Wisełki – Wrota Kubisza – Barania Góra. Odległość 7,7 km, suma podejść 650 m, czas przejścia 2:25 godz., z powrotem 1:25 godz.[6]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 1. Wody płynące, źródła, wodospady, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 156, ISBN 83-239-9607-5.
  2. ↑ a b c Geoportal. Mapa lotnicza [online] [dostęp 2023-05-30].
  3. ↑ a b c d {{cytuj |autor = Mirosław Barański |tytuł = Pasmo Baraniej Góry. Przewodnik turystyczny |wydawca = Wydawnictwo PTTK „Kraj” |miejsce = Warszawa |data = 1999.
  4. ↑ Geoportal. Mapa topograficzna [online] [dostęp 2022-06-21].
  5. ↑ a b c Mirosław Barański, Beskid Śląski, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2007, s. 23, ISBN 978-83-89188-71-7.
  6. ↑ Beskid Śląski i Żywiecki. Mapa 1:50 000, Kraków: Compass, 2011, ISBN 978-83-7605-084-3.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Biała_Wisełka&oldid=70533247”