Jeleniak (ssaki)

Jeleniak
	Blastocerus
	J.A. Wagner, 1844
	; Przedstawiciel rodzaju – samiec jeleniaka bagiennego (B. dichotomus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	parzystokopytne
Podrząd	przeżuwacze
Infrarząd	Pecora
Rodzina	jeleniowate
Podrodzina	sarny
Plemię	Odocoileini
Rodzaj	jeleniak
	Typ nomenklatoryczny
	Cervus paludosus Desmarest, 1822 (= Cervus dichotomus Illiger, 1815)
Synonimy
	Blastoceri: Sundevall, 1846; Blastocerus J.E. Gray, 1850; Blastoceros: Fitzinger, 1860; Blastocerus J.E. Gray, 1872; Blastoceros: Knottnerus-Meyer, 1907; Blastoros: Knottnerus-Meyer, 1907; Bezoarticus Marelli, 1932; Edocerus Ávila-Pires, 1957; Edoceros: Tamayo H. & Frassinetti C., 1980;
	Blastoceri: Sundevall, 1846; Blastocerus J.E. Gray, 1850; Blastoceros: Fitzinger, 1860; Blastocerus J.E. Gray, 1872; Blastoceros: Knottnerus-Meyer, 1907; Blastoros: Knottnerus-Meyer, 1907; Bezoarticus Marelli, 1932; Edocerus Ávila-Pires, 1957; Edoceros: Tamayo H. & Frassinetti C., 1980;
Gatunki
	6 gatunków (w tym 5 wymarłych) – zobacz opis w tekście
	6 gatunków (w tym 5 wymarłych) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jeleniak^[10] (Blastocerus) – rodzaj ssaków z podrodziny saren (Capreolinae) w obrębie rodziny jeleniowatych (Cervidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje jeden żyjący współcześnie gatunek występujący w Ameryce Południowej^[11]^[12]^[13].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 165–180 cm, długość ogona 13–15 cm, wysokość w kłębie 100–130 cm; masa ciała 70–130 kg^[12]^[14].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1844 roku paleontolog i zoolog Johann Andreas Wagner w suplemencie do publikacji autorstwa niemieckiego przyrodnika Johanna Christiana Daniela von Schrebera dotyczącej ssaków^[1]. Wagner wymienił trzy gatunki – Cervus paludosus Desmarest, 1822 (= Cervus dichotomus lliger, 1815), Cervus macrotis Say, 1823 (= Cervus hemionus Rafinesque, 1817) i Cervus campestris Wied-Neuwied, 1826 (= Cervus bezoarticus Linnaeus, 1758) – nie wskazując gatunku typowego; w ramach późniejszego oznaczenia w 2000 roku angielski zoolog Peter Grubb na typ nomenklatoryczny wyznaczył Cervus paludosus Desmarest, 1822 (= Cervus dichotomus lliger, 1815)^[15].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Blastocerus (Blastoceri, Blastoceros, Blastoros): gr. βλαστος blastos ‘kiełek, pęd’; κερας keras, κερατος keratos ‘róg’^[16].
Bezoarticus: hiszp. bezoar ‘dzika koza’; łac. przyrostek -icus ‘podobny’^[17]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Cervus paludosus Desmarest, 1822 (= Cervus dichotomus Illiger, 1815).
Edocerus (Edoceros): gr. ηδω ēdō ‘jeść’^[18]; κερας keras, κερατος keratos ‘róg’^[19]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Cervus dichotomus Illiger, 1815.

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należy jeden występujący współcześnie gatunek^[20]^[14]^[13]^[10]:

Blastocerus dichotomus (Illiger, 1815) – jeleniak bagienny

Opisano również kilka gatunków wymarłych^[21]:

Blastocerus avius (Ameghino, 1888)^[22] (Ameryka Południowa).
Blastocerus extraneus Simpson, 1928^[23] (Ameryka Północna; plejstocen).
Blastocerus percultus (Ameghino, 1902)^[24] (Ameryka Południowa; plejstocen).
Blastocerus tuberculatus (P. Gervais & Ameghino, 1880)^[25] (Ameryka Południowa).
Blastocerus vulneratus (Ameghino, 1889)^[26] (Ameryka Południowa; plejstocen).

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Blastocerus Wagner, 1844 (nie jako mianownik w liczbie pojedynczej).
↑ Nieuzasadniona poprawka Blastocerus J.A. Wagner, 1844.
↑ ^a ^b Niepoprawna późniejsza pisownia Blastocerus Wagner, 1844.
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Edocerus Ávila-Pires, 1957.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b J.A. Wagner: Supplementband. W: J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 4: Die Nager (zweiter Abschnitt), Bahnlücker, Einhufer, Dickhäuter und Wiederkäuer. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1844, s. 366. (niem.).
↑ C.J. Sundevall. Methodisk öfversigt af Idislande djuren, Linnés Pecora. „Kungliga Svenska vetenskapsakademiens handlingar”. För år 1844, s. 182, 1844. (szw. • łac.).
↑ J.E. Gray: Gleanings from the menagerie and aviary at Knowsley Hall. Hoofed Quadrupeds. Cz. 2. Knowsley: Printed for private distribution, 1850, s. 68. (ang.).
↑ L.J.F.J. Fitzinger: Wissenschaftlich-populäre Naturgeschichte der Säugethiere in ihren sämmtlichen Hauptformen. Nebst einer Einleitung in die Naturgeschichte überhaupt und in die Lehre von den Thieren insbesondere. Cz. 4. Vienna: Aus der Kaiserlich-Königliche Hof- und Staatsdruckerei, 1860, s. 176. (niem.).
↑ J.E. Gray: Catalogue of ruminant Mammalia (Pecora, Linnæus) in the British Museum. London: British Museum, 1872, s. 87. (ang.).
↑ ^a ^b T. Knottnerus-Meyer. Über das Tränenbein der Huftiere. Vergleichend-anatomischer Beitrag zur Systematik der rezenten Ungulata. „Archiv für Naturgeschichte”. 73 (1), s. 19, 1907. (niem.).
↑ C.A. Marelli. Los vertebrados exhibidos en los zoológicos del Plata. „Memorias del Jardín Zoológico de La Plata”. 4, s. 57, 1932. (hiszp.).
↑ F.D. de Ávila-Pires. Um novo gênero para o „cervo” ou „veado do pantanal”. „Boletim do Museu Nacional”. 153, s. 5, 1957. (hiszp.).
↑ M. Tamayo H. & D. Frassinetti C.. Catalogos de los mamiferos fosiles y vivientes de Chile. „Boletín del Museo Nacional de Historia Natural de Chile”. 37, s. 386, 1980. (hiszp.).
↑ ^a ^b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 171. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Blastocerus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-10-14]. (ang.).
↑ ^a ^b S. Mattioli: Family Cervidae (Deer). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 436. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 316. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 594. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ P. Grubb. Valid and invalid nomenclature of living and fossil deer, Cervidae. „Acta Theriologica”. 45 (3), s. 296, 2000. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 138, 1904. (ang.).
↑ J.K. Braun & M.A. Mares. The mammals of Argentina: an etymology. „Mastozoología Neotropical”. 2 (2), s. 190, 1995. (ang.).
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 88.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 51.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-11-28]. (ang.).
↑ J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., ''Blastocerus'', Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-11-28] (ang.).
↑ F. Ameghino: Rápidas diagnosis de algunos mamíferos fósiles nuevos de la República Argentina. Buenos Aires: Pablo E. Coni é hijos, 1888, s. 16. (hiszp.).
↑ G.G. Simpson. Pleistocene mammals from a cave in Citrus County, Florida. „American Museum novitates”. 328, s. 14, 1928. (ang.).
↑ F. Ameghino. Notas sobre algunos mamíferos fósiles nuevos o poco conocidos del valle de Tarija. „Anales del Museo Nacional de Buenos Aires”. Serie III. 1 (2), s. 251, 1902. (hiszp.).
↑ H.F.P. Gervais & F. Ameghino: Los mamiferos fosiles de la America Meridional / Les mammifères fossiles de l’Amérique du Sud. Paris; Buenos Aires: F. Savy; Igon Hermanos, 1880, s. 124. (hiszp. • fr.).
↑ F. Ameghino. Contribución al conocimiento de los mamiferos fósiles de la República Argentina. „Acta de la Academia Nacional de Ciencias Exactas”. 6, s. 606, 1889. (hiszp.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).

[2] Niepoprawna późniejsza pisownia Blastocerus Wagner, 1844 (nie jako mianownik w liczbie pojedynczej).

[5] Nieuzasadniona poprawka Blastocerus J.A. Wagner, 1844.

[blast-8] Niepoprawna późniejsza pisownia Blastocerus Wagner, 1844.

[12] Niepoprawna późniejsza pisownia Edocerus Ávila-Pires, 1957.

[wag-1] J.A. Wagner: Supplementband. W: J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 4: Die Nager (zweiter Abschnitt), Bahnlücker, Einhufer, Dickhäuter und Wiederkäuer. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1844, s. 366. (niem.).

[sun-3] C.J. Sundevall. Methodisk öfversigt af Idislande djuren, Linnés Pecora. „Kungliga Svenska vetenskapsakademiens handlingar”. För år 1844, s. 182, 1844. (szw. • łac.).

[gray1850-4] J.E. Gray: Gleanings from the menagerie and aviary at Knowsley Hall. Hoofed Quadrupeds. Cz. 2. Knowsley: Printed for private distribution, 1850, s. 68. (ang.).

[fit-6] L.J.F.J. Fitzinger: Wissenschaftlich-populäre Naturgeschichte der Säugethiere in ihren sämmtlichen Hauptformen. Nebst einer Einleitung in die Naturgeschichte überhaupt und in die Lehre von den Thieren insbesondere. Cz. 4. Vienna: Aus der Kaiserlich-Königliche Hof- und Staatsdruckerei, 1860, s. 176. (niem.).

[gray1872-7] J.E. Gray: Catalogue of ruminant Mammalia (Pecora, Linnæus) in the British Museum. London: British Museum, 1872, s. 87. (ang.).

[kno-9] T. Knottnerus-Meyer. Über das Tränenbein der Huftiere. Vergleichend-anatomischer Beitrag zur Systematik der rezenten Ungulata. „Archiv für Naturgeschichte”. 73 (1), s. 19, 1907. (niem.).

[mar-10] C.A. Marelli. Los vertebrados exhibidos en los zoológicos del Plata. „Memorias del Jardín Zoológico de La Plata”. 4, s. 57, 1932. (hiszp.).

[pir-11] F.D. de Ávila-Pires. Um novo gênero para o „cervo” ou „veado do pantanal”. „Boletim do Museu Nacional”. 153, s. 5, 1957. (hiszp.).

[tam&fra-13] M. Tamayo H. & D. Frassinetti C.. Catalogos de los mamiferos fosiles y vivientes de Chile. „Boletín del Museo Nacional de Historia Natural de Chile”. 37, s. 386, 1980. (hiszp.).

[miiz-14] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 171. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[msw-15] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Blastocerus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-10-14]. (ang.).

[hmw-16] S. Mattioli: Family Cervidae (Deer). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 436. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).

[icmw-17] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 316. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[amw-18] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 594. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[gru-19] P. Grubb. Valid and invalid nomenclature of living and fossil deer, Cervidae. „Acta Theriologica”. 45 (3), s. 296, 2000. (ang.).

[pal-20] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 138, 1904. (ang.).

[bra&mar-21] J.K. Braun & M.A. Mares. The mammals of Argentina: an etymology. „Mastozoología Neotropical”. 2 (2), s. 190, 1995. (ang.).

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=128_88]-22] Jaeger 1959 ↓, s. 88.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=91_51]-23] Jaeger 1959 ↓, s. 51.

[mdd-24] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-11-28]. (ang.).

[zij-25] J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., ''Blastocerus'', Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-11-28] (ang.).

[ame1888-26] F. Ameghino: Rápidas diagnosis de algunos mamíferos fósiles nuevos de la República Argentina. Buenos Aires: Pablo E. Coni é hijos, 1888, s. 16. (hiszp.).

[sim-27] G.G. Simpson. Pleistocene mammals from a cave in Citrus County, Florida. „American Museum novitates”. 328, s. 14, 1928. (ang.).

[ame1902-28] F. Ameghino. Notas sobre algunos mamíferos fósiles nuevos o poco conocidos del valle de Tarija. „Anales del Museo Nacional de Buenos Aires”. Serie III. 1 (2), s. 251, 1902. (hiszp.).

[ger&ame-29] H.F.P. Gervais & F. Ameghino: Los mamiferos fosiles de la America Meridional / Les mammifères fossiles de l’Amérique du Sud. Paris; Buenos Aires: F. Savy; Igon Hermanos, 1880, s. 124. (hiszp. • fr.).

[ame1889-30] F. Ameghino. Contribución al conocimiento de los mamiferos fósiles de la República Argentina. „Acta de la Academia Nacional de Ciencias Exactas”. 6, s. 606, 1889. (hiszp.).

[1]

[a]

[2]

[3]

[b]

[4]

[5]

[c]

[6]

[7]

[8]

[d]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]