Przejdź do zawartości

Bolesław Karpiński

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bolesław Karpiński
kapitan kapitan
Data i miejsce urodzenia

21 kwietnia 1879
Wadowicach

Data i miejsce śmierci

21 października 1939
Leszno

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Główne wojny i bitwy

wojna polsko-bolszewicka

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (1920–1941)

Bolesław Karpiński (ur. 21 kwietnia 1879 w Wadowicach, zm. 21 października 1939 w Lesznie[1]) – żołnierz Legionów Polskich i Wojska Polskiego, kawaler Krzyża Walecznych[2], pisarz, tłumacz, publicysta, malarz i pedagog.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 21 kwietnia 1879 w Wadowicach, w rodzinie Alfonsa i Barbary z Piszów[3]. Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego. Uczył w gimnazjach w Krakowie, Rzeszowie (1910–1911), Tarnowie (1912–1914), i Piotrkowie. W czasie I wojny światowej służył w 2 pułku Legionów, później prowadził kursy gimnazjalne dla oficerów. Jako kapitan uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej. W 1921 odznaczony Krzyżem Walecznych.

Po opuszczeniu Małopolski przyjechał wraz z rodziną (1 maja 1921 roku) do Leszna. Uczył języka polskiego i łaciny w Państwowym Gimnazjum J.Á. Komenský'ego. Pracował ponadto jako nauczyciel kontraktowy w innych szkołach Leszna: Szkole Rolniczej, Państwowej Szkole Budownictwa i Miejskim Gimnazjum Żeńskim im. Marii Konopnickiej. Uczył języka polskiego w niemieckim Prywatnym Gimnazjum Humanistycznym im. Immanuela Kanta. Miał tytuł profesora szkół średnich.

Integralną częścią jego pracy dydaktyczno-wychowawczej była działalność pozalekcyjna. Był opiekunem organizacji młodzieżowych, pracował z uczniami w kołach zainteresowań. Przy gimnazjum męskim zorganizował teatr szkolny. W teatrze szkolnym wystawił w swym tłumaczeniu tragedię Eurypidesa Alkestis, a później, również we własnym tłumaczeniu, komedię Terencjusza pt. Bracia. To ostatnie przedstawienie pokazano kilkakrotnie w Lesznie oraz w Ostrowie, Rawiczu, Kościanie i Wolsztynie. Przygotowane zostało na Powszechną Wystawę Krajową, która z okazji 10-lecia odzyskania niepodległości odbyła się w 1929 roku w Poznaniu.

Wydał dramat o Zawiszy Czarnym pt. Sulima i zbiór fraszek. Jest autorem kilku przekładów z literatury klasycznej. W 1921 w Głosie Leszczyńskim ukazało się osiem jego wierszy[4].

Działacz kultury w Lesznie, jeden z założycieli Leszczyńskiego Towarzystwa Krzewienia Nauki i Sztuki[5], malarz, rysownik i karykaturzysta, recenzent teatralny, autor prac o sztuce, poeta, publicysta prasy lokalnej[6] i badacz — regionalista. Był autorem zapisków od momentu aresztowania 8 września 1939 do egzekucji.

Przed wybuchem II wojny światowej Bolesław Karpiński został wytypowany jako jeden ze szczególnie niebezpiecznych dla Rzeszy (niem. Sonderfahndungsbuch Polen) przez V kolumnę miejscowych Niemców[7]. Był autorem relacji z przebiegu internowania. Według odpisu niemieckiego wykazu wydanych kar śmierci Bolesław Karpiński w rubryce zawierającej informacje obciążające wpisane ma: Wróg Niemiec, legionista[8]. Rozstrzelany[9] podczas publicznej egzekucji przeprowadzonej w ramach Operacji Tannenberg pod murem więzienia w Lesznie[10][11]. Zginął z okrzykiem: „Jeszcze Polska nie zginęła”.

Pochowany w nieoznakowanej zbiorowej mogile, poza murem cmentarnym na alei do Borowej Karczmy. W każdą rocznicę egzekucji, pod tablicą odsłoniętą 21 października 1945[12] upamiętniającą to wydarzenie odbywa się uroczysty apel poległych. 21 października 1986 odsłonięto też tablicę z nazwiskami ofiar mordu na zbiorowej mogile.

Bolesław był żonaty z Heleną z Albrechtów.

Jest patronem ulicy w Lesznie[13].

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Twórczość poetycka i dramatyczna

[edytuj | edytuj kod]

Jest autorem dramatu o Zawiszy Czarnym pt. Sulima, zbioru fraszek, oraz kilku przekładów z literatury klasycznej.

Wydał książeczkę dla dzieci oraz tom poezji zawierający zbiór wierszy wojennych i legionowych. Teatry szkolne i zawodowe wystawiały jego dramaty Julka i Król Jan III, a bardzo wielkim powodzeniem cieszyła się napisana wierszem bajka Czerwony Kapturek., Wiele utworów Bolesława Karpińskiego ukazywało się w prasie leszczyńskiej, a znaczna ich część pozostała jeszcze w rękopisie.

Był także znanym publicystą. Współpracował z Głosem Leszczyńskim, którego przez pewien okres był redaktorem. Jego artykuły ukazywały się w fachowych pismach pedagogicznych, wydawnictwach poświęconych literaturze greckiej i rzymskiej jak również na łamach prasy lokalnej i w wydawnictwach okolicznościowych.

Wydał drukiem fraszki Figle i erotyki sowizdrzalskie, wspomnianą bajkę dla dzieci Czerwony Kapturek oraz zbiór wierszy wojennych i legionowych pt. Rok 1914–1920. Znaczna część wierszy pozostała w rękopisie, niektóre znalazły się w wydawnictwach zbiorowych, m.in.: takich jak Zbiór wierszy nowoczesnych, Poeci Ziemi Leszczyńskiej, Krople wrzącej krwi: Powstanie Wielkopolskie w poezji i pieśni.

Dramat Karpińskiego, napisany w Krakowie w 1909 roku pt. Prolog, poświęcony Zygmuntowi III Wazie, nagrodzono w konkursie Akademickiego Koła Artystycznego Miłośników Dramatu Klasycznego i Koła Slawistów Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Akt zgonu: USC Leszno nr 74 1940
  2. ↑ Biogramy ofiar egzekucji (21.X.1939). [dostęp 2007-09-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-15)].
  3. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. WBH. [dostęp 2021-10-07]..
  4. ↑ Cześć i Sława
  5. ↑ Leszczyńskie Towarzystwo Krzewienia Nauki i Sztuki. [dostęp 2008-02-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-11)].
  6. ↑ Miesięcznik harcerski „Czuwaj". [dostęp 2008-02-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-02-15)].
  7. ↑ Trzy dni terroru. Pierwsze planowe masowe egzekucje w Wielkopolsce.. [dostęp 2007-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-26)].
  8. ↑ Jerzy Zielonka: Egzekucja 21 października 1939 r[oku]. Kościan: Leszno: "Aga" : na zlec. ZML, 1994, s. 20. ISBN 83-82570-91-4.
  9. ↑ Archiwum Głównej Komisji BZH w Polsce sygn.Bd 349 /
  10. ↑ Zbiorowa zbrodnia pod murem więzienia. [dostęp 2011-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-02-10)].
  11. ↑ Archiwum Głównej Komisji BZH w Polsce sygn.489 z/
  12. ↑ Tablica na murze więzienia. [dostęp 2012-01-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-19)].
  13. ↑ Patroni ulic w Lesznie. [dostęp 2008-02-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-07)].
  14. ↑ M.P. z 1932 r. nr 121, poz. 152.
  15. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-07-06].
  16. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-07-06].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Jerzy Zielonka: Egzekucja 21 października 1939 r[oku]. Kościan: Leszno: "Aga" : na zlec. ZML, 1994. ISBN 83-82570-91-4.
  • Kalendarium miasta Leszna. Leszno: Urząd Miasta, 1996. ISBN 83-906806-3-7.
  • K. Radziwończyk, Akcja Tannenberg grup operacyjnych Sipo i SD w Polsce. Jesień 1939, Przegląd Zachodni 1966, nr 5, s. 103
  • Księga pamiątkowa I LO w Lesznie, pod red. Z. Adamczaka i A. Piwonia, Leszno 2005.
  • M. Komolka, Panorama Leszczyńska, 1980, nr 43.
  • Przewodnik po ulicach miasta Leszna, SBP Zarząd Oddziału, Wydawnictwo CICER, Leszno 2006
  • Słownik biograficzny Leszna, pod red. B. Głowinkowskiej i A. Koniora, Leszno 2004.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bolesław_Karpiński&oldid=74208378”