Brama Krakowska w Warszawie
Brama Krakowska, Wieża Dworzan (także Brama Przedmieścia, Brama Czerska, Brama Bernardynów) – brama, która znajdowała się w murach miejskich Warszawy, przy Zamku Królewskim na obecnym placu Zamkowym. Rozebrana w 1818 roku.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwotnie w miejscu późniejszej Bramy Krakowskiej wzniesiono tzw. Wieżę Dworzan z bramą przy wylocie ulicy Bernardyńskiej, obecnej południowej pierzei placu Zamkowego. Bliżej w kierunku zamku i Wieży Grodzkiej znajdowała się starsza, kwadratowa wieża, tzw. Wieża Księcia Janusza Starszego. Wieża Dworzan stała od strony wjazdu od Ujazdowa i Czerska, wcześniejszych siedzib książąt mazowieckich, stąd znana jest także pod nazwą Brama Czerska.
Wieża Dworzan zbudowana została w czasie pierwszej fazy budowy murów miejskich przed rokiem 1339 (odcinek od dzisiejszego placu Zamkowego do Wąskiego Dunaju). W pierwszej ćwierci XV wieku wzniesiono na odcinku tej wieży drugi ciąg murów, w tym czasie powstał też murowany gotycki most na przedbramiu, jedyny zachowany fragment dawnej bramy (zrekonstruowany w latach 80. XX wieku).
W latach 1643–1644 wzniesiono przy niej Kolumnę Zygmunta. Brama ta odegrała pewną militarną rolę w czasie potopu szwedzkiego w trakcie kolejnych szturmów miasta. W trakcie drugiej okupacji, do której doszło po bitwie trzydniowej, została wysadzona przez Szwedów.
W 1694 brama została przebudowana w stylu barokowym (m.in. podwyższono ją o jedno piętro) i stopniowo zrosła się z sąsiednimi kamienicami[1]. Zasypano także fosę i most gotycki. Plac przed bramą nosił nazwę Czerskie Przedmieście, a od XV wieku Bernardyńskie Przedmieście, gdy powstał kościół św. Anny wraz z klasztorem bernardynów. Od XVI wieku plac ten znany jest jako Krakowskie Przedmieście.
Brama została rozebrana w roku 1818.
Na fundamenty Bramy Krakowskiej z zasypaną fosą i mostkiem gotyckim napotkano w trakcie budowy Trasy W-Z[2]. Później zrekonstruowano na poziomie ulic przebieg średniowiecznych murów obronnych. Zarys bramy został uwidoczniony na bruku, podobnie jak i muru pomiędzy zamkiem a bramą (bez wieży przy zamku i baszty w zewnętrznej linii murów).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jan Stanisław Bystroń: Warszawa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977, s. 66.
- ↑ Henryk Janczewski: Całe życie z Warszawą. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1986, s. 168. ISBN 83-06-01409-X.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Włodzimierz Pela: Mury obronne Starej Warszawy. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2008. ISBN 978-83-88477-76-8.
- Agata Wójcik. Gdzie mieszkała papuga księcia Janusza?. „Z otchłani wieków. Zamki na Mazowszu”. Rocznik 57 /Nr 3-4 / 2002, s. 55-59, 2002. Warszawa. ISSN 0044-1481.
- Kwiryna Handke. Od przedmieścia do Przedmieścia. „Stolica”. Nr 6, czerwiec 2008, s. 4-7, 2008. Warszawa. ISSN 0039-1689.