Brodavis
| Brodavis | |
| Martin, Kurochkin & Tokaryk, 2012[1][2] | |
| Okres istnienia: kampan–mastrycht | |
 Artystyczna rekonstrukcja B. mongoliensis | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Rząd | |
| Rodzina |
Brodavidae |
| Rodzaj |
Brodavis |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
B. americanus Martin, Kurochkin & Tokaryk | |
Brodavis – rodzaj wymarłych, prawdopodobnie zdolnych do lotu ptaków z kladu Hesperornithes, jedyny rodzaj rodziny Brodavidae[3][2].
Do rodzaju zaliczono kilka gatunków, mianowicie: B. baileyi, B. americanus, B. mongoliensis oraz B. varneri[1]. Ostatni z wymienionych był prawie dwa razy większy od swoich krewniaków. Został pierwotnie opisany w 2007 roku jako przedstawiciel rodzaju Baptornis, dopiero później wliczono go do nowego rodzaju, kiedy to opisano na podstawie skamieniałości kolejne gatunki (rok 2012)[4]. Mimo to sugeruje się, aby nie wliczano go do tego samego rodzaju, a jedynie do tej samej rodziny, co zostało poparte filogenetycznie[4].
Gatunkiem typowym wyznaczono B. americanus[1]. Nazwa rodzajowa to połączenie Brod (od nazwiska Pierce′a Brodkorba, amerykańskiego ornitologia i paleontologa) oraz łac. avis – „ptak”[4].
B. mongoliensis i B. americanus istniały ok. 70 milionów lat temu, B. baileyi ok. 67–66 mln. lat temu, zaś B. varneri 81,5–80,5[4]. Stąd skamieniałości trzech pierwszych gatunków są datowane na mastrycht, a ostatniego na kampan.
Szczątki B. americanus, B. mongoliensis i B. baileyi są ograniczone do uszkodzonych skoków i trochleae, zaś w przypadku B. varneri zachowane zostały części szkieletu pozaczaszkowego, dokładnie kręgi szyjne i piersiowe, miednica oraz prawie kompletna tylna kończyna[4].
W przeciwieństwie do swoich krewniaków B. varneri zamieszkiwał (jako jedyny) wyłącznie środowiska morskie, podczas gdy B. americanus i B. mongoliensis, odkryte kolejno w formacjach Hell Creek i Nemegt żyły na terenach środowisk słodkowodnych, co jest rzadko spotykaną preferencją habitatu u Hesperornithes[4]. B. baileyi był ptakiem dwuśrodowiskowym, żyjącym w ekosystemach morskich i słodkowodnych[4]. To Larry D. Martin w 1983 roku ogłosił istnienie słodkowodnego przedstawiciela kladu Hesperornithes, bazując na skoku odnalezionym w Wyoming[2].
Dzisiejsze nury (Gaviiformes) i perkozy (Podicipediformes) są przystosowane do nurkowania, ale ich ułożenie stóp sprawia, że ciężko im chodzić na lądzie, bądź nie potrafią wzbić się w powietrze. Hesperornithes prawdopodobnie nie potrafiły wstać, a tym bardziej chodzić, a ich sposób lokomocji mógł być podobny do tego spotykanego u dzisiejszych pingwinów (Sphenisciformes) oraz fok (Phocidae)[2]. Również i Brodavidae były przystosowane do nurkowania – tego samego typu co właśnie nury i perkozy (ang. foot-propelled diving)[2].
Pęknięcie skoku u holotypu B. mongoliensis i trochleae u B. baileyi ujawnia cienkie ściany badanych kości, co może być związane z wtórną zdolnością do lotu u tych gatunków. Zdolność ta była prawdopodobnie cechą wszystkich gatunków Brodavis[4]. Przy czym już Nessov w 1992 roku przypuścił istnienie małych Hesperornithes zdolnych do lotu, występujących na terenie dzisiejszej Azji[2].
Pozycja filogenetyczna rodzaju Brodavis jest niepewna, sytuuje się go pomiędzy wczesnym Enaliornis a Pasquiaornis[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Brodavis, [w:] Fossilworks.org [online] [dostęp 2024-01-01] (ang.).
- ↑ a b c d e f Larry D. Martin, Evgeny N. Kurochkin, Tim T. Tokaryk, A new evolutionary lineage of diving birds from the Late Cretaceous of North America and Asia, „Paleoworld”, 21 (1), 2012, s. 59–63, DOI: 10.1016/j.palwor.2012.02.005 (ang.).
- ↑ Classification of the family Brodavidae, [w:] Fossilworks.org [online] [dostęp 2024-01-01] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i Benito i Olive 2022 ↓, s. 232.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- ORNITHURAE: Hesperornithes, [w:] Juan Benito, Roc Olive, Birds of Mesozoic. An illustrated field guide, Barcelona: Lynx eds., 2022, s. 232, ISBN 978-84-16728-52-7 (ang.).