Budynek Królewskiego Instytutu Higieny w Bytomiu
 nr rej. A/336/11 z 27 kwietnia 2011[1]
| |
 Fasada widziana z ulicy Karola Miarki w 2018 roku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. S. Moniuszki 25, ul. J. Rostka 18 |
| Typ budynku |
budynek użyteczności publicznej |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt |
Karl Brugger |
| Kondygnacje |
3 |
| Rozpoczęcie budowy |
1902 |
| Ukończenie budowy |
1905 |
| Ważniejsze przebudowy |
1912 (dobudowanie narożnego gmachu) |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie Bytomia  | |
 50°20′37,5″N 18°55′18,6″E/50,343750 18,921833
| |
Budynek Królewskiego Instytutu Higieny w Bytomiu – budynek użyteczności publicznej[2] wzniesiony w latach 1902–1905, rozbudowany w 1912 roku, w Bytomiu, wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego.
Historia
[edytuj | edytuj kod]
W 1901 roku powołano Stację Higieniczną w Bytomiu (niem. Hygienische Untersuchungsstation), która była oddziałem Instytutu Higieny Uniwersytetu Wrocławskiego[3]. W 1906 roku stacja została przekształcona w Królewski Instytut Higieny[4] (niem. Königliches Hygienisches Institut)[3]. Budynek, który był pierwotnie siedzibą wspomnianej Stacji Higienicznej[5] został wzniesiony w latach 1902–1905[4] według projektu Karla Bruggera[4][5][2]. W 1912 roku rozbudowano gmach instytutu o narożny budynek[5].
Stacja początkowo prowadziła badania bakteriologiczne, badała również wodę i żywność[3]. Po przekształceniu w samodzielny instytut, prowadzono w nim badania eksperymentalne nad chorobami zakaźnymi, a także dokształcano lekarzy oraz prowadzono kursy i wykłady o tematyce bakteriologicznej[3]. Placówka w 1939 roku zatrudniała około 70 osób w oddziałach: chemicznym i higieniczno-bakteriologicznym[6]. W obrębie tych oddziałów utworzono laboratoria specjalistyczne; oddział chemiczny działał w laboratorium badań wody i ścieków oraz w laboratorium badań mleka i określania zawartości tłuszczu w produktach mlecznych[6]. Oddział bakteriologiczny miał odrębne laboratorium badań nad wodą, laboratorium patologiczno-anatomiczne i laboratorium do specjalistycznych badań naukowych[7]. Jednym z dyrektorów placówki był Walter von Lingelsheim, współpracownik noblisty Emila Adolfa von Behringa[5]. We wrześniu 1939 roku większość laboratoriów wraz ze sprzętem badawczym została przeniesiona do Katowic[8]. W 1934 roku powstało mieszkanie dla stróża, a w 1947 roku obiekt przeszedł remont generalny, w wyniku którego utworzono w nim mieszkania[5].
Obecnie w gmachu mieści się bytomska Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna[2][4][1] (zob. Państwowa Inspekcja Sanitarna). 27 kwietnia 2011 roku budynek został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego[1].
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Pierwotny trójkondygnacyjny budynek przy ulicy S. Moniuszki 25[4] został wzniesiony na planie prostokąta, z użytkowym poddaszem[5]. Elewacje wykonano z glazurowanej cegły z imitacjami pilastrów i belkowania[5].
W 1912 roku rozbudowano gmach instytutu i wzniesiono przylegający narożny budynek przy ulicy J. Rostka 18 na planie łuku[5] w stylu secesyjnym[4], z fasadą pokrytą również białą glazurowaną cegłą[5] i udekorowaną ornamentami imitującymi portyk z pilastrami i belkowaniem[5]. Jest to również obiekt trójkondygnacyjny z użytkowym poddaszem[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 23 [dostęp 2018-03-04].
- ↑ a b c O stacji. Powiatowa Stacja Sanitarno–Epidemiologiczna w Bytomiu. [dostęp 2018-03-04].
- ↑ a b c d Lusek 2012 ↓, s. 36.
- ↑ a b c d e f Edward Wieczorek: Bytom i okolice. Przewodnik turystyczny. Bytom: Urząd Miejski w Bytomiu, 2013, s. 67. ISBN 978-83-62234-68-4.
- ↑ a b c d e f g h i j k Moniuszki 25/Rostka 18. „Sanepid”. [w:] Cyfrowa Biblioteka Bytomskiej Architektury [on-line]. Fundacja Brama Cukermana. [dostęp 2018-03-05].
- ↑ a b Lusek 2012 ↓, s. 39.
- ↑ Lusek 2012 ↓, s. 39–40.
- ↑ Lusek 2012 ↓, s. 40.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Joanna Lusek. Opieka sanitarno-epidemiologiczna w Katowicach na przełomie XIX i XX wieku i jej organizatorzy. „Acta Medicorum Polonorum”, 2012. Katedra i Zakład Historii i Filozofii Nauk Medycznych. Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu. ISSN 2083-0343.