Budynek Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego w Warszawie
 Budynek od strony placu Trzech Krzyży | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
plac Trzech Krzyży 3/5 |
| Architekt | |
| Właściciel | |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°13′42,7″N 21°01′18,7″E/52,228528 21,021861
| |
Budynek Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego[1] – gmach znajdujący się w Warszawie przy placu Trzech Krzyży 3/5. Od 2020 siedziba Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii.
Gmach został wzniesiony w latach 1947–1949 według projektu architektów Stanisława Bieńkuńskiego i Stanisława Rychłowskiego z przeznaczeniem na siedzibę Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego (PKPG).
Opis[edytuj | edytuj kod]
Projekt został wybrany spośród jedenastu nadesłanych prac w konkursie architektonicznym, rozpisanym przez SARP w końcu roku 1946. W skład zespołu projektowego oprócz autorów nagrodzonej pracy weszli architekci: Barbara Andrzejewska, Jan Dobrowolski, Maria Garncarczyk, Helena Jasieńska i Ryszard Łagutko.
W wersji konkursowej budynek miał bardzo wysoki cokół, parter tworzący podcienia na całej długości elewacji wschodniej oraz trzy piętra. Wysokość została zharmonizowana z wysokością odbudowywanego kościoła św. Aleksandra oraz budynków Nowego Światu i Alej Ujazdowskich. W fazie realizacji dodano jedną kondygnację cofniętą od lica budynku, pozostawiając gzyms główny na dotychczasowej wysokości. Nie doszło do zamierzonego podwyższenia budynku do pięciu pięter z dodaniem socrealistycznej attyki. Miało się to wiązać z zamierzonym wyburzeniem budynku Instytutu Głuchoniemych i otwarciu widokowym placu Trzech Krzyży na wschód w stronę skarpy warszawskiej.
Budynek powstał w miejscu bazaru, który od 1871 roku mieścił się na rogu placu Trzech Krzyży i ul. Wspólnej[2]. Budowę rozpoczęto w kwietniu 1947[3]. Przy budowie zastosowano wielkowymiarowe pustaki z gruzobetonu, co przyspieszyło prace murarskie. Ściany podziemia oblicowano granitem strzegomskim, zaś wyższe kondygnacje piaskowcem. Długą elewację ożywiono wprowadzając na I piętrze podwojone okna oraz loggie co piątą oś okienną. Wejście do budynku według projektu miało prowadzić przez prześwit o pięciu przęsłach w parterze. W późniejszych latach prześwit ten oszklono, tworząc obszerny hall wejściowy.
Kwadratowy dziedziniec południowy przekryto kopułą z zatopionymi w betonie setkami luksferów, tworząc salę zebrań. W późniejszych latach w tej sali działało kino Pod Kopułą[4]. Prostokątny dziedziniec północny pozostał otwarty.
Budynek był pierwszym gmachem rządowym zaprojektowanym i wybudowanym po II wojnie światowej w Warszawie[5]. Od nazwiska szefa PKPG Hilarego Minca nazywano go zwyczajowo „Mincówką”[6][7][8].
W 2016 na fasadzie budynku odsłonięto tablicę upamiętniającą Grażynę Gęsicką[9].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Budynek w 1949 roku -
Prześwit w parterze przed oszkleniem -
Prześwit w parterze po oszkleniu
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Karol Małcużyński, Wacław Wojnacki: Zwiedzamy nową Warszawę. Warszawa: Spółdzielczy Instytut Wydawniczy „Kraj”, 1950, s. 37.
- ↑ Grzegorz Piątek: Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944−1949. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2020, s. 272. ISBN 978-83-280-3725-0.
- ↑ Władysław Bartoszewski, Bogdan Brzeziński, Leszek Moczulski: Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 160.
- ↑ Jerzy S. Majewski: Spacerownik. Warszawa w filmie. Warszawa: Wydawnictwo Agora, 2015, s. 193. ISBN 978-83-268-2388-6.
- ↑ Grzegorz Piątek: Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944−1949. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2020, s. 271. ISBN 978-83-280-3725-0.
- ↑ Stanisław Niewiadowski: Warszawa jakiej nie ma. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988, s. 141, 143. ISBN 83-06-01615-7.
- ↑ Danuta Szmit-Zawierucha: Ludzie i pejzaże Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Veda, 2005, s. 41. ISBN 83-85584-90-0.
- ↑ Tadeusz Zieliński. Spacer ze wspomnieniami. „Stolica”, s. 27, kwiecień 2017.
- ↑ Odsłonięcie tablicy upamiętniającej Grażynę Gęsicką. [w:] Polsat [on-line]. polsatnews,pl, 10 kwietnia 2016. [dostęp 2021-12-25].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Bohdan Garliński, Architektura Polska 1950–1951, Państwowe Wydawnictwa Techniczne Warszawa 1953