Cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego w Osadnem

Cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego

Chrám Vzniesenia Isusa Christa v Osadnom

nr rej. 709-141/1
cerkiew-pomnik, świątynia parafialna
Widok ogólny od strony frontowej
Państwo	Słowacja
Kraj	preszowski
Miejscowość	Osadné
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Kościół Prawosławny Czech i Słowacji
Eparchia	preszowska
Wezwanie	Wniebowstąpienia Pańskiego
Wspomnienie liturgiczne	40. dzień po Passze
Historia Data rozpoczęcia budowy 1929 Data zakończenia budowy 1933 Aktualne przeznaczenie czynna świątynia prawosławna
Dane świątyni Styl staroruski Architekt Andrzej (Kolomacký) Świątynia • materiał bud. • cegła Wieża kościelna • liczba wież 1 Liczba ikonostasów 1
Położenie na mapie Słowacji Cerkiew
Położenie na mapie kraju preszowskiego Cerkiew
49°08′27,6″N 22°09′12,2″E
Strona internetowa

Cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego (wcześniejsze wezwanie: św. Michała Archanioła) – zabytkowa prawosławna cerkiew parafialna w Osadnem. Należy do archidekanatu dla powiatów: Humenné i Snina, w eparchii preszowskiej Kościoła Prawosławnego Czech i Słowacji.

Potrzeba budowy cerkwi prawosławnej w Telepovcach (dzisiejsze Osadné) wynikła z konwersji na prawosławie większości greckokatolickich mieszkańców wsi, spowodowanej narastającym w latach 20. XX w. konfliktem z miejscowym proboszczem, żądającym wygórowanych opłat za posługi religijne. Ponieważ władze czechosłowackie sprzeciwiały się budowie cerkwi prawosławnej, mieszkańcy wsi (z inicjatywy duchownego prawosławnego, proboszcza powstałej parafii) postanowili zacząć od wzniesienia pomnika upamiętniającego żołnierzy, którzy zginęli w rejonie Telepovców w czasie I wojny światowej. W tym celu zbierano w okolicznych lasach kości poległych żołnierzy, które następnie oczyszczano i gromadzono w urządzonej krypcie. Władze zgodziły się na wzniesienie nad kryptą mauzoleum, które zostało tak zaprojektowane, żeby mogło pełnić funkcję świątyni parafialnej. Autorem projektu był archimandryta Andrzej (Kolomacký), późniejszy budowniczy soboru św. Aleksandra Newskiego w Preszowie i cerkwi Świętego Ducha w Medzilaborcach.

Murowana budowla w stylu staroruskim została wzniesiona w latach 1929–1930; prace wykończeniowe trwały do 1933. Krypta gromadząca szczątki żołnierzy znalazła się pod cerkiewnym prezbiterium. Część obecnego wyposażenia świątyni (m.in. panikadiło, niektóre utensylia i co najmniej jedna ikona) pochodzi z rozebranej w latach 50. cerkwi w Balnicy. W latach 80. odrestaurowano elewację świątyni oraz wymieniono ławki.

• 
  Elewacja południowa z kryptą
• 
  Ossuarium w krypcie cerkwi
• 
  Wnętrze krypty

Ossuarium

W 2002 rozpoczęto gruntowny remont krypty, będącej ze względu na postępującą wilgoć w bardzo złym stanie technicznym. Prace wspierała finansowo ambasada rosyjska w Bratysławie, która też ufundowała krzyż, ustawiony przed kryptą i poświęcony przez metropolitę ziem czeskich i Słowacji Mikołaja w 2004, na zakończenie remontu.

W trakcie prac restauratorskich wykonano w krypcie nowoczesne ossuarium. Ma ono wymiary 7 × 4,5 m (z czego część widoczna — 4 × 1,5 m) i 7 m głębokości. Gromadzi szczątki około 1600 żołnierzy rosyjskich i austro-węgierskich, poległych w latach 1914–1915 (w tym blisko 600 ekshumowanych w latach 1933–1934 z cmentarzy w Osadnem, Niżnej Jabłonce, Wyżnej Jabłonce i Wielkiej Polanie). Poświęcenia ossuarium dokonano w 2005. Miejsce to jest licznie odwiedzane przez turystów ze Słowacji i z zagranicy.

Bibliografia

• Twoje Bieszczady – Cerkiew prawosławna w Osadnem oraz krypta ze szczątkami żołnierzy z I wojny światowej