Cheilymenia stercorea
 Owocniki na łajnie krowy | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Cheilymenia stercorea |
| Nazwa systematyczna | |
| Cheilymenia stercorea (Pers.) Boud. Icon. Mycol. (Paris) 2: tab. 384 (1907) | |
Cheilymenia stercorea (Pers.) Boud. – gatunek grzybów z rodziny Pyronemataceae[1].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Chaeilymenia, Pyronemataceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1800 r. Christiaan Hendrik Persoon nadając mu nazwę Peziza stercorea. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę, nadał mu Jean Louis Émile Boudier w 1907 r.[1]
Ma 21 synonimów. Są nimi wszystkie odmiany. Niektóre z pozostałych to:
- Humariella stercorea (Pers.) J. Schröt. 1893
- Lachnea stercorea (Pers.) Gillet 1880
- Scutellinia stercorea (Pers.) Kuntze 1891[2].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Typu apotecjum (miseczka) o średnicy 2–5 mm, siedzące, płytko kielichowate do tarczowatych, mięsiste,. Powierzchnia wewnętrzna (hymenialna) pomarańczowa do pomarańczowożółtej, powierzchnia zewnętrzna pomarańczowa i szorstkowłosa, pokryta żółtobrązowymi włoskami dwóch rodzajów; inne są na brzegu owocnika, inne u jego podstawy[3].
- Cechy mikroskopowe
Włoski brzeżne 150–700 (–1000) × 10–25 µm, proste, igłowate, wierzchołek zwykle spiczasty, grubościenne, septowane, z szeroką podstawą o średnicy ok. 50 µm. Włoski nasadowe gwiaździste, z (2–) 3–5 (–6) rozgałęzieniami, rozgałęzienia 40–160 (–180) × 6–15 µm, kolczaste. Ściana złożona z kulistych, cienkościennych komórek o średnicy do 35 µm, z wewnętrzną warstwą splecionych strzępek. W hymenium nierozgałęzione parafizy o średnicy do 3,5 µm, z pomarańczowym barwnikiem karotenoidowym, wierzchołek maczugowaty o średnicy około 6 µm. Worki 180–240 × 11-14 µm, cylindryczne, ze zwężającą się szypułką, wierzchołek zaokrąglony do ściętego, dość cienkościenny, nie barwiący się jodem. W worku po 8 zarodników. Askospory ułożone mniej więcej skośnie jednoszeregowo, 16–22 (–24) × (8,5–) 9–12 µm, cylindryczno-elipsoidalne, bezbarwne, szkliste, gładkie, dość cienkościenne, z episporą, która może się odłączyć po podgrzaniu w kwasie mlekowym[3].
- Gatunki podobne
Małe, pomarańczowe miseczki z włoskami brzeżnymi tworzy również Cheilymenia fimicola, ale jej włosy są proste, septowane, zwężające się ku końcowi i rozgałęziają się tylko u podstawy. Ponadto u Cheilymenia fimicola wszystkie włoski są takie same. Trzeci gatunek, Cheilymenia theleboloides, spotykany sporadycznie na końskim oborniku, jest bladożółtawy i ma niepozorne, prawie szkliste włosy. Inne podobne gatunki to Cheilymenia granulata i włośniczka tarczowata (Scutellinia scutellata). Ten pierwszy wytwarza pomarańczowe kubki na łajnie, ale brakuje mu włosków brzeżnych i ma chropowatą powierzchnię zewnętrzną. Włośniczka tarczowata tworzy jasnopomarańczowe, kielichowate owocniki z wyraźnymi włoskami brzeżnymi, ale występuje na gnijącym drewnie, a nie na łajnie[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Cheilymenia stercorea występuje w Ameryce Północnej i Południowej, Europie, Azji, Australii i na Nowej Zelandii[5]. W Polsce M.A. Chmiel przytoczyła wiele stanowisk, najstarsze podał Giacomo Bresadola w 1903 r.[6] Grzyb koprofilny występujący pojedynczo lub w grupach na odchodach zwierząt roślinożernych[6].
Grzyb niejadalny ze względu na miejsce występowania[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2022-12-17] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2022-12-17] (ang.).
- ↑ a b Cheilymenia stercorea [online], Fungi of Great Britain and Ireland [dostęp 2022-12-17] (ang.).
- ↑ California Fungi – Cheilymenia fimicola [online], California fungi [dostęp 2022-12-17] (ang.).
- ↑ Występowanie Cheilymenia stercorea (Pers.) Boud. na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2022-12-17] (ang.).
- ↑ a b Maria Alicja Chmiel, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów workowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany PAN, 2006, s. 25, ISBN 978-83-89648-46-4.
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.