Chołmogory

Chołmogory

Холмогоры

Sobór i pałac biskupi w Chołmogorach, XIX wiek
Herb
Państwo	Rosja
Obwód	archangielski
Rejon	chołmogorski
Populacja (2002) • liczba ludności	4592
Nr kierunkowy	81830
Kod pocztowy	164530
Położenie na mapie obwodu archangielskiego Chołmogory
Położenie na mapie Rosji Chołmogory
64°13′30″N 41°39′00″E

Chołmogory (ros. Холмого́ры) – miejscowość w północnej Rosji administracyjne centrum Rejonu Chołmogorskiego w obwodzie archangielskim. Jest położona na lewym brzegu rzeki Dwiny, 75 km na południowy wschód od Archangielska i 90 km na północ od monasteru Antoniewo-Sijskiego. Nazwa pochodzi od fińskiego Kalmomäki co oznacza "wzgórze cmentarne".

Z prawnego punktu widzenia Chołmogory stanowią wieś, mimo znacznej liczby ludności (4592 osób w roku 2002).

Obszar ten był pierwotnie zamieszkiwany przez ludy fińskie zwane Jemami (Jäämit) i karelskie. Pierwszymi Słowianami, jacy pojawili się w Kalmomäki byli Pomorcy z Wołogdy po roku 1220. Na początku XIV wieku osada (której nazwę wymawiano wówczas Kołmogory) była ważną faktorią handlową dla kupców z Nowogrodu Wielkiego na dalekiej północy. Jej znaczenie gwałtownie wzrosło po roku 1554, gdy Kompania Moskiewska z Londynu utworzyło tu swój punkt handlu skórami przed przeniesieniem do nowo powstałego Archangielska. Szwedzi oblegali rzekomo drewniany fort w dobie Wielkiej Smuty w roku 1613, ale musieli odstąpić. Ta opowieść, stworzona w czasach radzieckich, jest przypuszczalnie nieprawdziwa. W źródłach szwedzkich nie ma najmniejszej wzmianki o takiej kampanii wojsk szwedzkich. W XVII i XVIII wieku osada była też miejscem zsyłki, szczególnie znanym jako miejsce odosobnienia byłej regentki Anny Leopoldowny, jej męża Antoniego Ulricha, księcia Brunszwiku-Wolfenbüttel i ich dzieci.

W roku 1682 konsekrowano tu największy w regionie prawosławny sobór; został on zamknięty w 1920 i od tego czasu stopniowo popadał w ruinę.

W roku 1920 władza sowiecka utworzyła w Chołmogorach obóz, który istniał do roku 1922. Obóz na terenie byłego klasztoru był miejscem kaźni dla "białych" oficerów i żołnierzy, dla marynarzy z Kronsztadu i dla tysięcy osób cywilnych. Ocenia się że liczba rozstrzelanych wynosiła ponad 10 tysięcy. Liczba wszystkich ofiar nie jest znana.

Jedna z pobliskich wiosek – Łomonosowo (dawn. Denisówka) jest miejscem urodzenia wielkiego rosyjskiego naukowca Michaiła Łomonosowa. Miejscowi rzemieślnicy - jak np. Fiedot Szubin najpopularniejszy rosyjski rzeźbiarz XVIII wieku - dochodzili do znaczenia i sławy.

Literatura

• Niekrasz Lech Z.: Czerwone i brunatne. Wydawnictwo Marpress, Gdańsk 1991, str. 71

Linki zewnętrzne

• Figury szachowe z kłów morsów z Chołmogór
• Chołmogory, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 624 .