Przejdź do zawartości

Chomikomyszka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Chomikomyszka
Chaetodipus
Merriam, 1889[1]
Ilustracja
Chomikomyszka arizońska (Ch. baileyi)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Podrząd

Supramyomorpha

Infrarząd

bobrokształtne

Rodzina

karłomyszowate

Podrodzina

szczuroskoczniki

Rodzaj

chomikomyszka

Typ nomenklatoryczny

Perognathus spinatus Merriam, 1889

Synonimy
Gatunki

21 gatunków – zobacz opis w tekście

Chomikomyszka[3] (Chaetodipus) – rodzaj ssaków z podrodziny szczuroskoczników (Perognathinae) w obrębie rodziny karłomyszowatych (Heteromyidae).

Rozmieszczenie geograficzne

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Stanach Zjednoczonych i Meksyku[4][5][6].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 67–115 mm, długość ogona 77–143 mm, długość ucha 7–13 mm, długość tylnej stopy 21–27 mm; masa ciała 11–47 g[6][7].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1889 roku amerykański zoolog Clinton Hart Merriam w artykule poświęconym wstępnej rewizji północnoamerykańskich karłomyszowatych, wraz z opisami nowych gatunków i podgatunków oraz kluczem do znanych form, opublikowanym na łamach North American Fauna[1]. Na gatunek typowy Merriam wyznaczył (oryginalne oznaczenie) chomikomyszkę kolczastą (P. spinatus).

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]
  • Chaetodipus (rodz. męski): gr. χαιτη khaitē ‘długie włosy’; rodzaj Dipus Zimmermann, 1780[8].
  • Burtognathus (rodz. męski): William Henry Burt (1903–1987), amerykański zoolog; gr. γναθος gnathos ‘żuchwa’[9]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Perognathus hispidus S.F. Baird, 1858.

Podział systematyczny

[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące gatunki[10][7][4]:

Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[3] Podgatunki[6][4][7] Rozmieszczenie geograficzne[6][4][7] Podstawowe wymiary[6][7][a] Status
IUCN[11]
Chaetodipus hispidus (S.F. Baird, 1858) chomikomyszka kłująca 3 podgatunki środkowe Stany Zjednoczone (Wielkie Równiny na południe od południowej Dakoty Północnej) na południe do środkowego Meksyku DC: 9,8–11,5 cm
DO: 9–11,3 cm
MC: 30–47 g
 LC 
Chaetodipus formosus (Merriam, 1889) chomikomyszka ogoniasta 7 podgatunków południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (Kalifornia, Nevada, Utah i Arizona) i północno-zachodni Meksyk (wschodnia Kalifornia Dolna) DC: 7,9–8,6 cm
DO: 8,6–12,5 cm
MC: 17–25 g
 LC 
Chaetodipus baileyi (Merriam, 1889) chomikomyszka arizońska 2 podgatunki południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (południowa Arizona i południowo-zachodni Nowy Meksyk) i północno-zachodni Meksyk (Sonora, północna Sinaloa i wyspa Tiburón) DC: 8,5–9,9 cm
DO: 10,3–12,4 cm
MC: 24–28 g
 LC 
Chaetodipus rudinoris (D.G. Elliot, 1903) chomikomyszka półwyspowa 5 podgatunków południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (południowo-wschodnia Kalifornia) i północno-zachodni Meksyk (Półwysep Kalifornijski, wyspy Monserrate, Coronado, Pata i Mitlán) DC: 8,5–9,9 cm
DO: 10,3–12,4 cm
MC: 24–28 g
 LC 
Chaetodipus spinatus (Merriam, 1889) chomikomyszka kolczasta 18 podgatunków południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (południowo-wschodnia Kalifornia i południowa Nevada) i północno-zachodni Meksyk (Półwysep Kalifornijski oraz pobliskie wyspy) DC: 7,5–9,5 cm
DO: 8,9–12,8 cm
MC: 13–18 g
 LC 
Chaetodipus californicus (Merriam, 1889) chomikomyszka kalifornijska 8 podgatunków zachodnie Stany Zjednoczone (środkowa i południowa Kalifornia) i północno-zachodni Meksyk (północna Kalifornia Dolna) DC: 8,6–9,2 cm
DO: 10,3–14,3 cm
MC: 18–29 g
 LC 
Chaetodipus fallax (Merriam, 1889) chomikomyszka zaroślowa 6 podgatunków południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (południowo-zachodnia Kalifornia) i północno-zachodni Meksyk (zachodnie wybrzeże Kalifornii Dolnej oraz wyspa Cedros) DC: 8,2–8,7 cm
DO: 8,8–11,8 cm
MC: brak danych
 LC 
Chaetodipus arenarius (Merriam, 1894) chomikomyszka mała 9 podgatunków Meksyk (Półwysep Kalifornijski wraz z wyspą Magdalena) DC: 6,7–7 cm
DO: 8,5–8,6 cm
MC: około 11 g
 LC 
Chaetodipus ammophilus (Osgood, 1907) chomikomyszka zwinna gatunek monotypowy Meksyk (południowa Kalifornia Dolna Południowa z wyspą Santa Margarita) DC: około 7,2 cm
DO: około 9,1 cm
MC: około 14 g
 NT 
Chaetodipus siccus (Osgood, 1907) gatunek monotypowy Meksyk (południowo-wschodnia Kalifornia Dolna Południowa (kotlina Los Planes i wyspa Jacques Cousteau) DC: około 7,2 cm
DO: około 9,1 cm
MC: około 14 g
 LC 
Chaetodipus penicillatus (Woodhouse, 1852) chomikomyszka pędzelkowata 6 podgatunków Stany Zjednoczone (od południowej Nevady i południowo-zachodniego Utah) na południe do Meksyku (północno-wschodnia Kalifornia Dolna, Sonora i wyspa Tiburón) DC: 7,9–8,7 cm
DO: 8,3–12,9 cm
MC: 15–19 g
 LC 
Chaetodipus eremicus (Mearns, 1898) chomikomyszka pustynna 2 podgatunki południowe Stany Zjednoczone (od południowego Nowego Meksyku i południowo-zachodniego Teksasu) na południe do północnego Meksyku (do północnego San Luis Potosí) DC: 7–8,1 cm
DO: 7,7–9,8 cm
MC: 13–19 g
 LC 
Chaetodipus pernix (J.A. Allen, 1898) chomikomyszka opuncjowa gatunek monotypowy północno-zachodni Meksyk (środkowa i południowa Sinaloa i północny Nayarit) DC: około 7,5 cm
DO: około 8,3 cm
MC: około 17 g
 LC 
Chaetodipus rostratus (Osgood, 1900) gatunek monotypowy północno-zachodni Meksyk (południowa Sonora i północna Sinaloa) DC: około 7,5 cm
DO: około 8,3 cm
MC: około 17 g
 NE 
Chaetodipus intermedius (Merriam, 1889) chomikomyszka skalna 8 podgatunków południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (od południowego Utah i Nowego Meksyku) na południe do Meksyku (północna Sonora, północna Chihuahua i wyspa Turners) DC: 7,3–7,6 cm
DO: 8,4–11,2 cm
MC: 11–20 g
 LC 
Chaetodipus durangae Neiswenter, D.J. Hafner, Light,
Cepeda, Kinzer, L.F. Alexander & Riddle, 2019
gatunek monotypowy Meksyk (Chihuahua (górne dorzecze rzek PresidioRío San Pedro Mezquital) i Durango (rzeka Nazas)) DC: około 20 cm
DO: około 11,6 cm
MC: brak danych
 NE 
Chaetodipus collis (Blair, 1938) 2 podgatunki południowe Stany Zjednoczone (skrajnie południowo-zachodni Nowy Meksyk i zachodni Teksas) i północny Meksyk (Bolsón de Mapimí) DC: 7,8–8,1 cm
DO: 8,8–11,5 cm
MC: 14–18 g
 NE 
Chaetodipus nelsoni (Merriam, 1894) chomikomyszka kamienista gatunek monotypowy Meksyk (skaliste i piaszczyste gleby od południowej Coahuili na południe do Jalisco) DC: 7,8–8,1 cm
DO: 8,8–11,5 cm
MC: 14–18 g
 LC 
Chaetodipus lineatus Dalquest, 1951 chomikomyszka prążkowana gatunek monotypowy Meksyk (równiny pustynne w południowo-wschodnim Zacatecas i południowo-zachodnim San Luis Potosí) DC: około 7,4 cm
DO: około 9,2 cm
MC: około 17 g
 DD 
Chaetodipus goldmani (Osgood, 1900) chomikomyszka piaskowa gatunek monotypowy Meksyk (pustynia Sonora w południowej Sonorze, zachodnim Chihuahua i północnym Sinaloa) DC: około 8,3 cm
DO: około 10,7 cm
MC: 19–23 g
 NT 
Chaetodipus artus (Osgood, 1900) chomikomyszka wąskogłowa gatunek monotypowy Meksyk (wybrzeża Oceanu Spokojnego (południowa Sonora i południowo-zachodnia Chihuahua do północno-zachodniego Durango, Sinaloi i północnego Nayarit) DC: 8,6–9,2 cm
DO: 9,5–9,9 cm
MC: 13–27 g
 LC 

Kategorie IUCN:  LC gatunek najmniejszej troski,  NT gatunek bliski zagrożenia,  DD gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia;  NE gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

  1. DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b C.H. Merriam. Preliminary Revision of the North American Pocket Mice (genera Perognathus et Cricetodipus auct.), with descriptions ot new species and subspecies, and a Key to the known forms. „North American Fauna”. 1, s. 5, 1889. (ang.). 
  2. D.F. Hoffmeister: Mammals of Arizona. Tucson: University of Arizona Press, 1986, s. 247. ISBN 0-8165-0873-9. (ang.).
  3. a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 219, 220. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  4. a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 296–300. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  5. D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Chaetodipus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-08].
  6. a b c d e D. Hafner: Family Heteromyidae (Pocket Mice, Kangaroo Mice and Kangaroo Rats). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher Jr. & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 211–219. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
  7. a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 194–196. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  8. T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 177, 1904. (ang.). 
  9. D.F. Williams, H.H. Genoways & J.K. Braun: Taxonomy and systematics. Taxonomic History of the Family Heteromyidae. W: H.H. Genoways & J.H. Brown (redaktorzy): Biology of the Heteromyidae. Provo, Utah: American Society of Mammalogists, 1993, s. 124, seria: Special publication (American Society of Mammalogists); nr 10. ISBN 0-935868-66-6. (ang.).
  10. N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-08-18]. (ang.).
  11. Taxonomy: Chaetodipus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-08-18]. (ang.).