Choroby neurogenetyczne

Choroby neurogenetyczne – jednostki chorobowe, które charakteryzują się udziałem czynników genetycznych w zaburzeniach formowania lub funkcjonowania układu nerwowego.

Choroby neurogenetyczne należą do zaburzeń wywoływanych przez zaburzenia w jednym lub więcej genów kodujących białka neuroektodermy i jej pochodnych. Od lat 80. XX wieku kiedy zidentyfikowano pierwsze geny, wiele z nich okazało się mieć swój udział w chorobach układu nerwowego. Opis zmian genetycznych, a przede wszystkim poznanie większej ich liczby, bardzo skomplikowało klasyfikację genetycznych zaburzeń dziedziczonych – genetycznie heterogenicznych chorób, które cechuje różnorodność fenotypów klinicznych, elektrofizjologicznych i patologicznych. W wyniku poznania nowych mutacji opisano nowe choroby neurogenetyczne. Obecnie uważa się również, że zaburzenia mózgu reprezentują nawet do 60-70% wszystkich zaburzeń genetycznych w klinicznej neurologii dziecięcej.

Typowym przykładem obrazującym złożoność problemu chorób neurogenetycznych jest choroba Charcota-Mariego-Tootha (dziedziczne neuropatie ruchowo-czuciowe) – najczęstsze dziedziczone zaburzenie obwodowego układu nerwowego (występujące 1/1214), charakteryzujące się udziałem ponad 70 genów i bardzo różnorodnym zestawem fenotypów, przez co system klasyfikacji poszczególnych chorób stał się niezwykle skomplikowany, a jego zrozumienie sprawia trudności nawet ekspertom w tej dziedzinie^[1].

Pod względem klinicznym jest to bardzo zróżnicowana grupa chorób o charakterze neurologicznym. Wszystkie choroby mają charakter przewlekły, ale różny czas ujawniania się.

Obecnie uważa się, że rozwój neuronów, funkcjonowanie mózgu i zachowanie są zakodowane na poziomie genów, ale dziedziczenie większości fenotypów neuronalnych jest poligenowe i bardzo złożone. Także środowisko ma ogromny wpływ na mózg i zachowanie poprzez zależne od aktywności modyfikacje synaps i szlaków neuronalnych, a także poprzez epigenetyczne modyfikacje DNA i chromatyny. Zmiany genetyczne i epigenetyczne w neuronach mogą w mocno zaburzyć rozwój, funkcjonowanie i plastyczność mózgu, co może prowadzić do zaburzeń neurologicznych i psychicznych^[2].

Neurologia

Neurologia dzieci i młodzieży

Zaburzenia neurorozwojowe
Choroby neurometaboliczne
Choroby nerwowomięśniowe
Postępujące dziecięce choroby neurodegeneracyjne
Choroby neurologiczne wieku dziecięcego o podłożu poligenowym

Neurologia dorosłych

Postępujące choroby neurodegeneracyjne wieku późnego
Postępujące choroby nerwowomięśniowe
Choroby neurologiczne o podłożu poligenowym

Klasyfikacja ze względu na miejsce ekspresji genu

Typ I – wynik zaburzenia prawidłowej ekspresji genu w neuroektodermie (choroby zwyrodnieniowe, choroby nerwowo-mięśniowe, zaburzenia rozwojowe mózgu)

Typ II – charakter neurologiczny choroby jest powodowany pośrednio przez defekt genu, który nie ulega ekspresji w tkance nerwowej (choroby metaboliczne, fakomatozy; dysplazje kostne z objawami neurologicznymi)^[3]^[4]

Podłoże genetyczne

choroby jednogenowe o dziedziczeniu mendlowskim
zaburzenia chromosomowe

choroby mitochondrialne

choroby poligenowe

choroby wieloczynnikowe

choroby o nieznanej etiologii

Choroby neurogenetyczne

padaczka

niepełnosprawność intelektualna

zaburzenia rozwojowe ośrodkowego układu nerwowego

dystrofie mięśniowe

miopatie metaboliczne

zaniki mięśniowe pochodzenia rdzeniowego

dziedziczne choroby z zaburzeniami ruchowymi (movement disorders)

demencja (otępienie)

zaburzenia zachowania (autyzm, depresja, ADHD)

choroby dysmielinizacyjne

choroby demielinizacyjne

choroby mitochondrialne

Przypisy

↑ J.-M.J.M. Vallat J.-M.J.M. i inni, Classifications of neurogenetic diseases: An increasingly complex problem, „Revue Neurologique”, 172 (6-7), s. 339–349, DOI: 10.1016/j.neurol.2016.04.005 [dostęp 2017-06-28] .
↑ Wei-DongW.D. Yao Wei-DongW.D., Chun-FangCh.F. Wu Chun-FangCh.F., Exploring the Genetic Underpinnings of Brain and Behavioral Disorders, „Journal of Neurogenetics”, 28 (1-2), 2014, s. 1–4, DOI: 10.3109/01677063.2014.908875, ISSN 0167-7063, PMID: 24684502, PMCID: PMC4417620 [dostęp 2017-06-27] .
↑ Jean-MichelJ.M. Vallat Jean-MichelJ.M. i inni, Too many numbers and complexity: time to update the classifications of neurogenetic disorders?, „Journal of Medical Genetics”, 53 (10), 2016, s. 647–650, DOI: 10.1136/jmedgenet-2015-103477, ISSN 0022-2593, PMID: 26518709 [dostęp 2017-06-28] (ang.).
↑ U.U. Müller U.U. i inni, Molecular basis and diagnosis of neurogenetic disorders, „Journal of the Neurological Sciences”, 124 (2), 1994, s. 119–140, ISSN 0022-510X, PMID: 7964863 [dostęp 2017-06-28] .

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[1] J.-M.J.M. Vallat J.-M.J.M. i inni, Classifications of neurogenetic diseases: An increasingly complex problem, „Revue Neurologique”, 172 (6-7), s. 339–349, DOI: 10.1016/j.neurol.2016.04.005 [dostęp 2017-06-28] .

[2] Wei-DongW.D. Yao Wei-DongW.D., Chun-FangCh.F. Wu Chun-FangCh.F., Exploring the Genetic Underpinnings of Brain and Behavioral Disorders, „Journal of Neurogenetics”, 28 (1-2), 2014, s. 1–4, DOI: 10.3109/01677063.2014.908875, ISSN 0167-7063, PMID: 24684502, PMCID: PMC4417620 [dostęp 2017-06-27] .

[3] Jean-MichelJ.M. Vallat Jean-MichelJ.M. i inni, Too many numbers and complexity: time to update the classifications of neurogenetic disorders?, „Journal of Medical Genetics”, 53 (10), 2016, s. 647–650, DOI: 10.1136/jmedgenet-2015-103477, ISSN 0022-2593, PMID: 26518709 [dostęp 2017-06-28] (ang.).

[4] U.U. Müller U.U. i inni, Molecular basis and diagnosis of neurogenetic disorders, „Journal of the Neurological Sciences”, 124 (2), 1994, s. 119–140, ISSN 0022-510X, PMID: 7964863 [dostęp 2017-06-28] .

[1]

[2]

[3]

[4]