Clara Stryowski-Baedeker
| Data urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
lekarka |
Clara Stryowski-Baedeker (ur. w 1857, zm. w 1938 w Essen) – lekarka, reformatorka stroju kobiet, kustoszka kolekcji malarza Wilhelma Stryowskiego.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Wychowywała się w Essen[1]. W kościele św. Trójcy w Gdańsku poślubiła malarza Wilhelma Stryowskiego[2]. Była jego uczennicą[3][4], młodszą o 23 lata[1]. W 1878 zamieszkała z mężem przy ul. Zaroślak 15/16 nad Kanałem Raduni w Gdańsku[5]. Mieli córkę Evę (1881–ok. 1903)[1]. Podaje się też, że Eva żyła w latach 1880–1923 i nosiła nazwiska po mężach: Meyer, potem Bischoff[2][4].
Ukończyła studia medyczne[6] w Niemczech. Medycyną zainteresowała się prawdopodobnie po śmierci córki[1], która nie przeżyła porodu[7]. W 1906 wspólnie z ginekologiem Ludwigiem Gummertem Clara napisała książkę Beiträge zur Reform der Frauenkleidung. Wydano ją w należącym do jej rodziny wydawnictwie Baedeker. Była bowiem krewną lub wnuczką (nie bratanicą, jak się czasem podaje[3]) Karla Baedekera[1]. W książce krytykowała gorsety, które przyczyniały się do deformacji ciała kobiet, problemów z oddychaniem, żołądkiem, wątrobą, układem rozrodczym. Przekonywała o konieczności reformy odzieży dla kobiet. Wygłaszała odczyty o zdrowym trybie życia, popularyzowała uprawianie sportów. Działała na rzecz praw kobiet, popierała działania sufrażystek[6].
W 1913 w związku z częściowym paraliżem męża Wilhelma Stryowskiego po wylewie w 1912 wyjechała z nim do Essen. W 1917 mąż zmarł. Zorganizowała transport ciała do Gdańska i zgodnie z życzeniem męża pochowała go na cmentarzu kościoła Zbawiciela (cmentarzu Salvator), dziś już nieistniejącym. Władze Gdańska przyznały jej dożywotnią rentę za przekazanie kolekcji Stryowskiego Muzeum Miejskiemu[6].
Pełniła funkcję kustoszki zbiorów męża. W 1934 w Pałacu Opatów w Oliwie zorganizowała wystawę poświęconą jego twórczości z okazji setnej rocznicy urodzin męża. Napisała szkic biograficzny poświęcony artyście, jego pracy, życiu rodzinnym i Gdańsku. Zatytułowała go Wilhelm Stryowski zum Geburtstag i wydała w Essen w 1935[6].
Była wielokrotnie portretowana przez męża[6]. Upamiętnił ją m.in. na obrazie Flisacy nad Wisłą z 1881[1].
Po śmierci męża zamieszkała w pałacu na pograniczu Trzcińska i Janowic Wielkich na Dolnym Śląsku[1]. Towarzyszył jej brat Carl (ur. 1864)[3]. Pałac mieścił się na terenie majątku grafa Christiana Friedricha zu Stolberg-Wernigerode[6].
Została pochowana obok męża i córki Evy na cmentarzu Salvator w Gdańsku[6].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Na dawnym cmentarzu Salvator w Gdańsku znajduje się tabliczka upamiętniająca ją, męża i ich córkę[2].
W 2014 była bohaterką wykładu z cyklu Lokalni Przewodnicy i Przewodniczki na Biskupiej Górce w Gdańskiej Szkole Wyższej[1][8].
W 2017 powstał krótkometrażowy czarno-biały i niemy film „Po drugiej stronie bramy” realizowany jako część projektu współfinansowanego przez Biuro Rewitalizacji Gdańska. Clara jest jedną z bohaterek filmu[9][10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h Dominika Ikonnikow, Anna Zielińska, Lokalni Przewodnicy i Przewodniczki – Clara Stryowska-Baedeker [online].
- ↑ a b c Dominika Ikonnikow, Ulica Salwator [online] [dostęp 2022-01-01] (pol.).
- ↑ a b c Wilhelm August Stryowski [online], Gdańsk Strefa Prestiżu, 7 lutego 2017 [dostęp 2022-01-01] (pol.).
- ↑ a b Monika Jankiewicz-Brzostowska, STRYOWSKI WILHELM AUGUST – Encyklopedia Gdańska [online], gdansk.gedanopedia.pl [dostęp 2022-01-01].
- ↑ Andrzej Januszajtis, Tego na pewno nie wiecie. Gdzie mieszkał Wilhelm Stryowski? [online], trojmiasto.wyborcza.pl [dostęp 2022-01-01].
- ↑ a b c d e f g Dominika Ikonnikow, Clara Stryowski-Baedeker [online], Metropolitanka [dostęp 2022-01-01] (pol.).
- ↑ Barbara Borowiak, Dominika Ikonnikov, Anna Sadowska, Gdańskie emancypantki, [w:] Ewa Furgał (red.), Szlaki kobiet. Przewodniczka po Polsce emancypantek, issuu.com, Kraków 2015, s. 9–21 [dostęp 2022-01-07] (ang.).
- ↑ Gosia Kowalska, Dominika Ikonnikow i Anna Zielińska „Clara Stryowska-Baedeker” [online], iBedeker [dostęp 2022-01-01] (pol.).
- ↑ Tomasz Zacharczuk, "Po drugiej stronie bramy", czyli Biskupia Górka znów w filmowym kadrze [online], trojmiasto.pl, 25 sierpnia 2017 [dostęp 2022-01-01] (pol.).
- ↑ Anna Umięcka, „Po drugiej stronie bramy” - powstaje film o Biskupiej Górce [online], Gdańsk - oficjalny portal miasta [dostęp 2022-01-01] (pol.).