Culcasia

*Culcasia*
	; Culcasia spp.
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	żabieńcowce
Rodzina	obrazkowate
Podrodzina	Aroideae
Rodzaj	Culcasia
	Nazwa systematyczna
	Culcasia P.Beauv.; Fl. Oware ed. qu. 4. (1803)
	Typ nomenklatoryczny
	Culcasia scandens P.Beauv.
Synonimy
	Denhamia Schott;
	Denhamia Schott;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Culcasia P.Beauv. – rodzaj wieloletnich roślin, fanerofitów lub chamefitów, należący do rodziny obrazkowatych, liczący 24 gatunki pochodzące z tropikalnych regionów Afryki, zasiedlające wieczniezielone lasy równikowe. Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od arabskiej nazwy zwyczajowej tych roślin (qolqas)^[4].

Morfologia i biologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Wieloletnie pnącza (w tym liany, np. C. angolensis o wysokości do 30 m), hemiepifity, a także płożące lub wzniesione (np. C. striolata) rośliny zielne.

Korzenie: Korzenie czepne wyrastają z węzłów łodygi. U roślin z gatunku C. striolata powstają także korzenie podporowe.

Liście: Ogonki wierzchołkowo kolankowate. Pochwy liściowe wydłużone, tworzące pseudo-łodygę. Blaszka liściowa prosta, z kanałami żywicznymi i siatkowatą nerwacją.

Kwiaty: Rośliny jednopienne. Rośliny tworzą wiele kwiatostanów typu kolbiastego pseudancjum. Pochwa kwiatostanu niewielka (do 7 cm długości), łódkoksztatna, zwinięta u podstawy, nie zwężona lub mocno zwężona, w zależności od gatunku. Kolba dłuższa od pochwy lub równej długości, pokryta w całości kwiatami płodnymi. Kwiaty żeńskie z 1-3-komorowymi zalążniami (każda komora zawiera jeden anatropowy lub kampylotropowy zalążek) i 4-segmentowymi, dyskowatymi znamionami słupka. Kwiaty męskie 4-pręcikowe, przypominające synandrium.

Owoce: Czerwone, niekiedy zielonkawo-żółte jagody. Nasiona jajowate do eliptycznych, z obfitym bielmem.

Genetyka: Liczba chromosomów 2n=42, 84.

Gatunki podobne: Rośliny z rodzaju Cercestis, od których różni się między innymi zawsze prostym kształtem blaszki liściowej, 1-3-komorowymi zalążniami, kolbą siedzącą lub osadzoną na trzonku i brakiem wydłużonych, biczowatych pędów.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pozycja rodzaju według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016): Należy do plemienia Culcasieae, podrodziny Aroideae, rodziny obrazkowatych, rzędu żabieńcowców w kladzie jednoliściennych^[2]^[5].

Pozycja rodzaju w systemie Reveala z roku 2007 (2010): Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist, Takht. & Zimmerm. ex Reveal), podgromada Magnoliophytina (Frohne & U. Jensen ex Reveal), klasa Magnoliopsida (Brongn.), podklasa żabieńcowe (Alismatidae Takht.), nadrząd obrazkopodobne (Aranae Thorne ex Reveal), rząd obrazkowce (Arales Juss. ex Bercht. & J. Presl), rodzina obrazkowate (Araceae Juss.)^[6]^[7].

Pozycja rodzaju według Crescent Bloom (system Reveala z lat 1993–1999): Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina (Frohne & U. Jensen ex Reveal), klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa obrazkowe (Aridae Takht.), nadrząd obrazkopodobne (Aranae Thorne ex Reveal), rząd obrazkowce (Arales Dumort.), rodzina obrazkowate (Araceae Juss.), plemię Culcasieae Engl., podplemię Culcasiinae Schott^[8].

Gatunki

Culcasia angolensis Welw. ex Schott
Culcasia annetii Ntépé-Nyamè
Culcasia bosii Ntépé-Nyamè
Culcasia caudata Engl.
Culcasia dinklagei Engl.
Culcasia ekongoloi Ntépé-Nyamè
Culcasia falcifolia Engl.
Culcasia glandulosa Hepper
Culcasia insulana N.E.Br.
Culcasia lanceolata Engl.
Culcasia liberica N.E.Br.
Culcasia loukandensis Pellegr.

Culcasia mannii (Hook.f.) Engl.
Culcasia obliquifolia Engl.
Culcasia orientalis Mayo
Culcasia panduriformis Engl. & K.Krause
Culcasia parviflora N.E.Br.
Culcasia rotundifolia Bogner
Culcasia sanagensis Ntépé-Nyamè
Culcasia scandens P.Beauv.
Culcasia seretii De Wild
Culcasia simiarum Ntépé-Nyamè
Culcasia striolata Engl.
Culcasia tenuifolia Engl.

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

W tradycyjnej medycynie afrykańskiej liście gatunku Culcasia scandens w postaci ekstraktu z miazgi, naparu lub popiołu powstałego w wyniku kalcynacji stosowane są zewnętrznie lub donosowo (popiół) jako środek przeciwbólowy^[9]. Badania przeprowadzone w latach 2000-2004 wykazały, że liście tej rośliny zawierają cukry redukujące, alkaloidy, glikozydy, saponiny, taniny, flawonoidy, terpenoidy, sterole oraz nienasycone laktony steroidów. Ich działanie przeciwzapalne jest silniejsze niż aspiryny w dawce 100 mg/kg^[10]^[11].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-06-24] (ang.).
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2010-06-24]. (ang.).
↑ Helmut. Genaust: Etymologisches Wörterbuch der botanischen Pflanzennamen. Basel: Birkhäuser Verlag, 1996. ISBN 3-7643-2390-6.
↑ L.I. Cabrera et al. Phylogenetics relationships of aroids and duckweeds (Araceae) inferred from coding and noncoding plastid DNA. „American Journal of Botany”. 95(9), s. 1153-1165, 2008.
↑ James L. Reveal: Classification of extant Vascular Plant Families. 2008-03-29. [dostęp 2010-05-29]. (ang.).
↑ James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium. 2010-05-20. [dostęp 2010-06-24]. (ang.).
↑ Crescent Bloom: Hierarchical position of the Genus Culcasia. The Compleat Botanica. [dostęp 2010-06-24]. (ang.).
↑ J.T.Banzouzi et al.. Survey of Analgesic Plants Used by Tradipractitioners in Congo Brazzaville. „International Journal of Botany”. 4 (2), s. 176-185, 2008. (ang.).
↑ C.O. Okoli, P.A. Akah. A pilot evaluation of the anti-inflammatory activity of Culcasia scandens, a traditional antirheumatic agent. „Journal Altern. Complement Med.”. 6 (5), s. 423-427, 2000. PMID: 11059504.
↑ C.O. Okoli, P.A. Akah. Mechanisms of the anti-inflammatory activity of the leaf extracts of Culcasia scandens P. Beauv (Araceae). „Pharmacol. Biochem. Behav.”. 79 (3), s. 473-481, 2004. PMID: 15582018.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

R. Govaerts i D.G. Frodin: World Checklist of Araceae (and Acoraceae). The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew, 2002. [dostęp 2010-06-24]. (ang.).
Culcasia P.Beauv. sec CATE Araceae. CATE. Araceae, 2009. [dostęp 2010-06-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-29)].
T. Stützel, Klaus Kubitzki: Flowering Plants. Monocotyledons: Alismatanae and Commelinanae (except Gramineae) (The Families and Genera of Vascular Plants). Springer. ISBN 3-540-64061-4.
Margaret Steentoft: Flowering plants in West Africa. Cambridge [England]: Cambridge University Press, 1988. ISBN 0-521-26192-9.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Mapa występowania. araceae.e-monocot.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-29)].
http://www.aroidpictures.fr/GENERA/culcasia.html

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-06-24] (ang.).

[3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2010-06-24]. (ang.).

[4] Helmut. Genaust: Etymologisches Wörterbuch der botanischen Pflanzennamen. Basel: Birkhäuser Verlag, 1996. ISBN 3-7643-2390-6.

[cabrera-5] L.I. Cabrera et al. Phylogenetics relationships of aroids and duckweeds (Araceae) inferred from coding and noncoding plastid DNA. „American Journal of Botany”. 95(9), s. 1153-1165, 2008.

[6] James L. Reveal: Classification of extant Vascular Plant Families. 2008-03-29. [dostęp 2010-05-29]. (ang.).

[7] James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium. 2010-05-20. [dostęp 2010-06-24]. (ang.).

[8] Crescent Bloom: Hierarchical position of the Genus Culcasia. The Compleat Botanica. [dostęp 2010-06-24]. (ang.).

[9] J.T.Banzouzi et al.. Survey of Analgesic Plants Used by Tradipractitioners in Congo Brazzaville. „International Journal of Botany”. 4 (2), s. 176-185, 2008. (ang.).

[10] C.O. Okoli, P.A. Akah. A pilot evaluation of the anti-inflammatory activity of Culcasia scandens, a traditional antirheumatic agent. „Journal Altern. Complement Med.”. 6 (5), s. 423-427, 2000. PMID: 11059504.

[11] C.O. Okoli, P.A. Akah. Mechanisms of the anti-inflammatory activity of the leaf extracts of Culcasia scandens P. Beauv (Araceae). „Pharmacol. Biochem. Behav.”. 79 (3), s. 473-481, 2004. PMID: 15582018.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]