Czermiówka
Wygląd
Homalomena insignis | |
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Rodzina | |
Podrodzina |
Aroideae |
Rodzaj |
czermiówka |
Nazwa systematyczna | |
Homalomena Schott in Schott et Endl. Melet. Bot.: 20 (1832) | |
Typ nomenklatoryczny | |
Homalomena cordata Schott in Schott et Endl.[3] |
Czermiówka[4] (Homalomena Schott) – rodzaj wieloletnich roślin zielnych z rodziny obrazkowatych, obejmujący 105 gatunków pochodzących z tropikalnych i subtropikalnych regionów Azji, wysp południowo-zachodniego Pacyfiku oraz środkowej i południowej części tropikalnych regionów Ameryki.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Liście
- Ogonki liściowe, zazwyczaj długie, tworzące krótką pochwę, rzadko pokryte kolcami. Blaszki liściowe proste, lancetowate do strzałkowatych, elipsowatych lub sercowatych, o wymiarach od 3×2 do 12×15 cm, niekiedy nakrapiane. Użyłkowanie blaszek równoległe, drobne żyłki tworzą układ pierzasty.
- Kwiaty
- Rośliny jednopienne, tworzące od 1 do 6 kwiatostanów typu kolbiastego pseudancjum (u niektórych gatunków z podsadką). Pochwa kwiatostanu zwykle zielona (rzadziej biała lub czerwono-brązowa), łódkokształtna, o zwiniętych brzegach, lekko rozchylających się w okresie kwitnienia. Kolba krótsza lub dłuższa od pochwy. Kwiaty żeńskie położone są u podstawy kolby. Kwiaty męskie leżą bezpośrednio po żeńskich lub oddzielone są od nich wąskim paskiem prątniczek lub nagim. Zalążnie, otoczone od 1 do 3 prątniczek, jajowate, rzadziej podłużne lub niemal kuliste, niepełne, 2-5-komorowe, z hemianatropowymi zalążkami, powstającymi z bazalnie lub ściennie położonych łożysk. Kwiaty męskie 2-4-pręcikowe.
Biologia i ekologia
[edytuj | edytuj kod]- Rozwój
- Wieloletnie, wiecznie zielone hemikryptofity lub chamefity, rzadziej nanofanerofity (np. H. magna), tworzące zwarte kępy.
- Siedlisko
- Zasiedlają częściowo zacienione obszary pierwotnych lasów deszczowych, a także tereny podmokłe, w tym okresowo zalewane. Homalomena vagans jest reofitycznym pnączem.
- Cechy fitochemiczne
- Po uszkodzeniu rośliny wydzielają silny zapach anyżu, kamfory lub imbiru.
- Genetyka
- Liczba chromosomów wynosi 2n = 38, 40, 42, 80.
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]- Pozycja według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)
- Należy do plemienia Homalomeneae, podrodziny Aroideae, rodziny obrazkowatych, rzędu żabieńcowców w kladzie jednoliściennych[2][5].
- Gatunki
- Podział rodzaju według Englera (1912)[6]
- sekcja Chamaecladon – prątniczki otaczające zalążnie są dwukrotnie od nich niższe, zalążki położone przeważnie bazalnie, pochwa kwiatostanu eliptyczna, nie zwężona, zwykle o długości 4 cm (rzadziej 5 cm) (np. H. argentea, H. curtisii, H. nutans)
- sekcja Euhomalomena – prątniczki otaczające zalążnie są tej samej wielkości, zalążki położone ściennie, łodyga naziemna (np. H. singaporensis, H. peekelii, H. insignis)
- sekcja Curmeria – prątniczki otaczające zalążnie są tej samej wielkości, zalążki położone ściennie, łodyga podziemna, niekiedy przechodząca w kłącze (np. H. wallisii, H. peltata, H. roezelii).
Nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]- Toponimia nazwy naukowej
- Nazwa naukowa pochodzi od greckich słów ομαλός (homalos – płaski) i μηνη (mene – księżyc), będących bezpośrednim tłumaczeniem malajskiej nazwy zwyczajowej tych roślin (bolelutan).
- Synonimy taksonomiczne
-
- Homalonema Endl.
- Spirospatha Raf.
- Cyrtocladon Griff.
- Chamaecladon Miq.
- Adelonema Schott
- Curmeria Linden et André
- Diandriella Engl.
- Homonimy
-
- Homalomena (Engl.) Croat & Mansell (1999)
- Homalomena Endl. (Genera Plantarum 238. 1837)
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]- Rośliny lecznicze
- W tradycyjnej medycynie chińskiej sproszkowane kłącze Homalomena occulta (Rhizoma Homalomenae) stosowane jest w razie uczucia zimna lub bólu w dolnej części pleców i kolanach, przy drętwieniu kończyn dolnych, a także do wzmacniania ścięgien i kości. Lek stosowany jest również w mieszance z kośćmi tygrysa, korzeniem szarłatowatych i owocami kolcowoja[7]. W Papui-Nowej Gwinei kłącze jednego z gatunków tego rodzaju jest mieszane z olejem kokosowym i używane jako maść o nazwie iva iva[8].
- Rośliny ozdobne
- Niektóre gatunki, np. Homalomena wallisii, określana w języku angielskim jako King of Hearts (król serc), Homalomena pendula [=H. rubra], określana jako Emerald Gem (szmaragd) i Homalomena rubescens uprawiane są z uwagi na atrakcyjne liście jako rośliny pokojowe lub ogrodowe[9][10].
Uprawa
[edytuj | edytuj kod]- Wymagania
- Wymagają miejsca o umiarkowanym nasłonecznieniu (muszą być chronione przed bezpośrednim słońcem), ale tolerują całkowite zacienienie. Nie tolerują przeciągów. Podłoże musi być żyzne, bogate w próchnicę, dobrze przepuszczalne i stale wilgotne. Optymalna temperatura uprawy od 15 do 32 °C.
- Pielęgnacja
- Rośliny wymagają obfitego podlewania. Obumarłe liście i kwiatostany muszą być na bieżąco usuwane. Rośliny należy nawozić raz na miesiąc. Rośliny można odmłodzić poprzez ścięcie wierzchołka pędu i posadzenie go w nowym pojemniku. Nowe ulistnienie powstanie wówczas również na pozostałości po ściętej łodydze.
- Rozmnażanie
- Przez sadzonki przygotowane z ukorzenionej łodygi. Kilkucentymetrowe odcinki pędu należy do połowy posadzić poziomo w podłożu.
- Choroby i szkodniki
- Rośliny z rodzaju Homalomena są odporne na choroby i tolerancyjne na błędy w uprawie. Rośliny mogą być zaatakowane przez wełnowce i wciornastki, które łatwo zwalczyć diazinonem lub malationem.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-10-25] (ang.).
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2010-06-10]. (ang.).
- ↑ Nazwa polska według: (1) Erazm Majewski: Słownik nazwisk zoologicznych i botanicznych polskich. Warszawa. 1894. (2) Ignacy Rafał Czerwiakowski: Opisanie roślin jednolistniowych lekarskich i przemysłowych. Kraków. 1852.
- ↑ L.I. Cabrera et al. Phylogenetics relationships of aroids and duckweeds (Araceae) inferred from coding and noncoding plastid DNA. „American Journal of Botany”. 95(9), s. 1153–1165, 2008. (ang.).
- ↑ A. Engler. Homalomeninae und Schismatoglottidinae. „Das Pflanzenreich”. 55, 1912. A. Engler. Leipzig: W. Engelmann Verlag. (łac.).
- ↑ Traditional Chinese Medicine Basics. [dostęp 2010-06-10].
- ↑ Von Reis, Siri, Frank J. Lipp: New plant sources for drugs and foods from the New York Botanical Garden Herbarium. Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 1982. ISBN 978-0-674-61765-0.
- ↑ Garden Flower and Plant Care Tips. Care of Assorted Foliage Potted Plants. [dostęp 2010-06-10]. (ang.).
- ↑ P.T. Barnes: House Plants. Doubleday, Page & Co., 1914. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- R. Govaerts i D.G. Frodin: World Checklist and Bibliography of Araceae (and Acoraceae). The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew, 2002. s. 1-560. (ang.).
- T. Stützel, Klaus Kubitzki: Flowering Plants. Monocotyledons: Alismatanae and Commelinanae (except Gramineae) (The Families and Genera of Vascular Plants). Springer. ISBN 3-540-64061-4. (ang.).
- C. R. Metcalfe, Richard C. Keating: Anatomy of the monocotyledons. Oxford: Clarendon Press, 2002. ISBN 0-19-854535-5. (ang.).
- A. Engler. Homalomeninae und Schismatoglottidinae. „Das Pflanzenreich”. 55, 1912. A. Engler. Leipzig: W. Engelmann Verlag. (łac.).
- D.S. Edwards, W.E. Booth, S.C. Choy: Tropical Rainforest Research – Current Issues. Berlin: Springer Netherland, 1996. ISBN 0-7923-4038-8. (ang.).
- The European garden flora: a manual for the identification of plants cultivated in Europe, both out-of-doors and under glas. Cambridge: Cambridge University Press, 1984. ISBN 0-521-25864-2. (ang.).
- Horace F. Clay, James P. Hubbard: The Hawaii garden: tropical exotics. Honolulu: University of Hawaii Press, 1987. ISBN 0-8248-1127-5. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]Identyfikatory zewnętrzne (takson):