Dekalina

Dekalina
	dekalina o konfiguracji trans (po lewej) i cis (po prawej)
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	1,2,3,4,4a,5,6,7,8,8a-dekahydronaftalen
	Inne nazwy i oznaczenia
	bicyklo[4.4.0]dekan
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C10H18
Masa molowa	138,25 g/mol
Wygląd	bezbarwna, przezroczysta ciecz
	Identyfikacja
Numer CAS	91-17-8; 493-01-6 (izomer cis); 493-02-7 (izomer trans)
PubChem	7044
SMILES
	C1CCC2CCCCC2C1
InChI
	InChI=1S/C10H18/c1-2-6-10-8-4-3-7-9(10)5-1/h9-10H,1-8H2
	InChIKey
	NNBZCPXTIHJBJL-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
	Gęstość
	0,896 g/cm³; ciecz
	Rozpuszczalność w wodzie
	0,889 mg/l
Temperatura topnienia	−42,9 °C (izomer cis); −30,4 °C (izomer trans)
Temperatura wrzenia	195,8 °C (izomer cis); 187,3 °C (izomer trans)
logP	4,6
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
Zwroty H	H226, H314, H331, H411
Zwroty P	P261, P273, P280, P305+P351+P338, P310
	Europejskie oznakowanie substancji
	oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
	Na podstawie podanego źródła
Żrący; (C)	Groźny dla; środowiska; (N)
Zwroty R	R20, R34, R51/53
Zwroty S	S26, S36/37/39, S45, S61
Temperatura zapłonu	57 °C
Numer RTECS	QJ3150000
Dawka śmiertelna	LD50 4170 mg/kg (szczur, doustnie)
	Podobne związki
Podobne związki	naftalen, tetralina
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dekalina – organiczny związek chemiczny, dwupierścieniowy węglowodór nasycony, produkt całkowitego uwodornienia naftalenu. Bezbarwna ciecz o słabym zapachu, stosowana jako rozpuszczalnik (np. żywic). Używana również jako składnik paliw do silników spalinowych, a także zamiast terpentyny w produkcji lakierów i pokostów.

Występuje w postaci dwóch izomerów geometrycznych, cis (o temperaturze topnienia −43 °C i temperaturze wrzenia 196 °C) i trans (odpowiednio −30 °C i 187 °C)^[3]. Izomer trans jest trwalszy od izomeru cis o ok. 2 kcal, głównie z powodu oddziaływań sterycznych pomiędzy stłoczonymi atomami wodoru w izomerze cis. Produkt handlowy jest mieszaniną obu izomerów.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Decahydronaphthalene, [w:] PubChem, United States National Library of Medicine, CID: 7044 [dostęp 2024-04-03] (ang.).
↑ ^a ^b Decahydronaphthalene, mixture of cis + trans (nr 294772) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Physical Constants of Organic Compounds, [w:] David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 3-134, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
↑ Decahydronaphthalene, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank, Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 35140 [dostęp 2011-02-01] (niem. • ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Encyklopedia techniki. Chemia, WładysławW. Gajewski (red.), Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1965, OCLC 33835352 .
J.D.J.D. Roberts J.D.J.D., M.C.M.C. Caserio M.C.M.C., Chemia organiczna, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1969 .

[PubChem-1] Decahydronaphthalene, [w:] PubChem, United States National Library of Medicine, CID: 7044 [dostęp 2024-04-03] (ang.).

[SA-2] Decahydronaphthalene, mixture of cis + trans (nr 294772) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski.

[CRC90-3] Physical Constants of Organic Compounds, [w:] David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 3-134, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).

[GESTIS-4] Decahydronaphthalene, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank, Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 35140 [dostęp 2011-02-01] (niem. • ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]