Distaghil Sar
36°19′N 75°11′E/36,316667 75,183333
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie | |
| Pasmo | |
| Wysokość |
7885 m n.p.m. |
| Wybitność |
2525 m |
| Pierwsze wejście |
9 czerwca 1960 |
Położenie na mapie Wyżyny Tybetańskiej  | |
Położenie na mapie Azji  | |
| 36°19′N 75°11′E/36,316667 75,183333
| |
Distaghil Sar lub Disteghil Sar, 7885 m n.p.m. – wybitny szczyt w północnym Pakistanie, siódmy pod względem wysokości z samodzielnych szczytów w Pakistanie i 21 na świecie. Jest kulminacją pasma Hispar Muztagh (drugiej co do wysokości części Karakorum – najwyższą jest Baltoro Muztagh) i "najwyższym szczytem Azji na zachód od K2"[1].
Budowa masywu[edytuj | edytuj kod]
Masyw tworzy długą grań ciągnącą się ze wschodu na zachód (ściślej na kierunku NWW-SEE[2]), na długości ok. 5 km położoną stale powyżej 7400 m. W grani tej wyróżnia się trzy wierzchołki:
- główny – (zachodni, właściwy szczyt), Distaghil Sar Main (M), zarazem zwornik, w którym oddziela się wybitna grań ku pn.-zach. (do Malangutti Sar)
- centralny – 7760 m, Middle (skrótowo na mapach oznaczany MD), do 2004 niezdobyty, wysyłający ku pd.-zach. wyraźną grzędę/podrzędną grań
- wschodni (ściślej EES) – Distaghil Sar East (ozn. E), 7696 m (dawniej określany jako ok. 7700 m)
W swej zasadniczej części masyw leży pomiędzy lodowcami Kunyang (Khiang) na południu a Malangutti na północy. Od zachodu w rozwidlenie zachodnich grani podchodzi lodowiec Momhil, zaś do wschodniego skraju grani możliwy jest dostęp poprzez lodowe płaskowyże nad lodowcem Yazghil.
Wejścia[edytuj | edytuj kod]
Distaghil Sar został zdobyty po raz pierwszy w 1960 r. przez Günthera Stärkera i Diethera Marcharta z 5-osobowej wyprawy austriackiej prowadzonej przez Wolfganga Stefana. Ich droga wiodła z lodowca Kunyang (Khiang) południową ścianą i zach. (zwaną też pd.-zach.) granią. Poprzedziły ją próby włosko-angielska w 1957 r. (na grań pd.-zach., do wys. ok. 6700 m, kier. Alfred Gregory) i szwajcarska w 1959 r. (granią pd.-wsch., do wys. ok. 7000 m, kier. Raymond Lambert).
Szczyt osiągnięto powtórnie (m.in. 1982 Hiszpanie, drogą zdobywców z wariantami[3]). Odnotowano też próby wejścia od północy w 1988 (zakończone bardzo nisko) i 1998, oraz ścianą południową (Francuzi w 1991, do wys. ok. 5800 m, gdzie stracili skład sprzętu w lawinie[4]).
Distaghil Sar East zdobyto dopiero w roku 1980 (ekspedycja polska od południa, po założeniu ostatniego obozu na lodowym płaskowyżu na wys. 6800 m i wejściu na wybitną przełęcz, po czym wschodnią, 600-metrową ścianą szczytową). 26 lipca ok. 18:30 szczyt osiągnęli wszyscy uczestnicy wyprawy: Andrzej Bieluń, Jacek Gronczewski, Ryszard Kowalewski, Tadeusz Piotrowski i Jerzy Tillak. (Dzień wcześniej, 25 lipca cały zespół, startując z tego samego obozu na wys. 6800 m, od południowego zachodu zdobył dziewiczy przeciwległy szczyt Yazghil Dome 7324 m, dawniej oznaczany też jako szczyt "ok. 7400 m").
Wierzchołek wschodni zdobyto powtórnie w roku 1983 (Włosi[5][6]).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wielka Encyklopedia Gór i Alpinizmu (WEGA), tom 2, (hasło tytułowe s. 211), zob. bibliografia
- ↑ Uwaga: zdjęcie satelitarne obok nie ma zachowanej orientacji północy; kierunek N jest odchylony ok. 40 stopni w lewo od bocznej granicy obrazu
- ↑ Joaquim Prunés: Distaghil Sar, Second Acent. "American Alpine Journal", rocznik 1993, s. 280
- ↑ Jean-Luc Ginhoux: Distaghil Sar Attempt. "American Alpine Journal", rocznik 1992, s. 252
- ↑ The Himalayan Index, zob. Linki zewnętrzne ⇒ The Himalayan Index ⇒ search ⇒ Disteghil Sar East
- ↑ Jill Neate: High Asia ..., s. 111, zob. bibliografia
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ryszard Kowalewski: Wyprawa na Distaghil Sar Wschodni. Taternik nr 4/1980, s. 159-161
- Zbigniew Kowalewski, Janusz Kurczab: Na szczytach Himalajów. "Sport i Turystyka", Warszawa 1983. ISBN 83-217-2412-4, s. 332-334 [tylko o wyprawach na wierzchołek główny]
- Józef Nyka: Yazghil Dome i Distaghil Sar East. [W:] Karakorum. Polskie wyprawy alpnistyczne. Zbigniew Kowalewski i Andrzej Paczkowski (red.), „Sport i Turystyka”, Warszawa 1986; ISBN 83-217-2406-X, s. 74-79
- Jill Neate: High Asia: an illustrated history of the 7,000 metre peaks. The Mountaineers, Seattle 1989, na książce ISBN 0-89886-278-8 (ISBN 0-89886-238-8), s. 110-111
- Wielka Encyklopedia Gór i Alpinizmu, WEGA, tom II, Góry Azji. Małgorzata i Jan Kiełkowscy (red. całości), Wydawn. „Stapis”, Katowice 2005; ISBN 83-88212-42-7
Mapy:
- Jerzy Wala: Karakoram. Orographical sketch map 1:250 000, sheet 1. Swiss Foundation for Alpine Research, Zurich 1990
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- The Himalayan Index (ang.), wyszukiwarka bibliografii, gł. ze źródeł anglo- oraz niemieckojęzycznych
- American Alpine Journal. americanalpineclub.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-22)]. (ang.), roczniki z wyszukiwarką (ostateczne wyniki tylko w formacie pdf)
- himalaya-info.org, Hohe Siebentausender (niem.), Lista i opisy 7-tysięczników wyższych niż 7750 m