Dokumenty Kujawskie i Mazowieckie przeważnie z XIII wieku

Dokumenty Kujawskie i Mazowieckie przeważnie z XIII wieku – wydawnictwo źródłowe grupujące 229 dokumentów dotyczących głównie Kujaw i Mazowsza, z których najstarszy, podrobiony dokument z połowy XIII wieku, datowany jest na 1174, a najpóźniejszy pochodzi z 1463. Wydawcą tego zbioru dokumentów był Bolesław Ulanowski, a samo wydawnictwo weszło w skład pozycji o tytule „Archiwum Komisyi Historycznej. Tom IV”, wydanej jako dwunasty tom serii Scriptores rerum Polonicarum (pol. Pisarze dziejów polskich) i jednocześnie figurującej jako numer 39 wśród pozycji Wydawnictw Komisji Historycznej Akademii Umiejętności w Krakowie w 1888 nakładem Akademii Umiejętności. Wydawnictwo to funkcjonuje również jako oddzielna odbitka o podwójnej paginacji wydana w Krakowie w 1887.

Geneza wydawnictwa zawierającego dokumenty z obszaru Kujaw i Mazowsza

Uzasadniając wydanie kodeksu dyplomatycznego zawierającego dokumenty średniowieczne dotyczących Kujaw, ziemi łęczyckiej i Mazowsza Bolesław Ulanowski pisał we wstępie:

Tu [tj. w zbiorach im poświęconych] chaos panuje w wysokim stopniu. Obok wzorowo wydanych dokumentów, spotykamy w tychże samych publikacyjach przywileje z niesłychaną opieszałością drukowane [...]. Nigdzie zwłaszcza nie można się przy wyborze materyjału dopatrzeć przewodniej jakiejś myśli; nigdzie starania, aby znajdujący się pod ręką zasób dyplomatów wyzyskać w całości; nigdzie nie znać troski, żeby chociaż przynajmniej uprzedzić badacza, jak się na dane wydawnictwo ma zapatrywać. [...] wypada [więc] sprawdzić, o ile i w jakiej obfitości nie znajduje się w przeszukiwanych już nieraz [...] archiwach pomijany lub niedostrzeżony dotąd przez poprzedników materyjał.

W następstwie tej konstatacji wydawca przeprowadził kwerendę w najważniejszych archiwach w Królestwie Polskim i Wielkim Księstwie Poznańskim znajdując ponad 100 do tej pory nieopublikowanych dokumentów (głównie dotyczących Kujaw i Mazowsza) z samego wieku XIII. W Dokumentach Kujawskich i Mazowieckich Ulanowski zdecydował się zawrzeć również dokumenty dotyczące środkowej Polski i Mazowsza uprzednio już wydane drukiem, zgodnie ze swoimi zapatrywaniami, że [...] nowe dyplomataryjusze, Kujawski i Mazowiecki, powinny objąć, każdy z nich cały odnośny tak drukowany jak nie drukowany materyjał.

Układ treści wydawnictwa

Bolesław Ulanowski zdecydował się na podzielenie dokumentów w Dokumentach Kujawskich i Mazowieckich na odrębne grupy w liczbie sześciu. Dwie pierwsze grupują dokumenty według organizacji, których dotyczą: klasztoru Norbertanek w Strzelnie i katedry płockiej. Dokumenty dotyczące klasztoru strzelneńskiego znajdowały się w 1885 jako depozyt w archiwum państwowym w Poznaniu, natomiast dokumenty katedry płockiej przechowywane były wówczas w archiwum kapitulnym w Płocku. Cztery kolejne części wydawnictwa grupują dokumenty już według klucza terytorialnego. Dokumenty kujawskie stanowiące blisko połowę (102) liczby wydanych dokumentów przechowywane były w chwili powstawania wydawnictwa w archiwum kapitulnym we Włocławku oraz w państwowym archiwum w Poznaniu. Dokumenty mazowieckie pochodziły z różnych archiwów rozsianych na obszarze objętym kwerendą. Wydawnictwo zamykają nieliczne dokumenty wielkopolskie oraz małopolskie i śląskie. Pozycję zamykają wykazy: chronologiczny dokumentów, osób, miejscowości, wreszcie rzeczy oraz errata i uzupełnienia.

Część	Tytuł części	Zakres chronologiczny części	Liczba dokumentów	Numery stron w wydawnictwie	Uwagi
I	Strzelno i jego najdawniejsze przywileje	1212-1299	19	115-148	zawiera również rozbiór krytyczny zamieszczonych dokumentów oraz krótką rozprawę o początkach klasztoru strzelneńskiego
II	Dokumenty Katedry Płockiej	1206(?)-1307	25	149-168
III	Dokumenty Kujawskie	1224–1463	102	169-282
IV	Dokumenty Mazowieckie	1185–1386	51	283-347
V	Dokumenty Wielkopolskie	1174–1299	19	348-372
VI	Dokumenty Małopolskie i Śląskie	1238–1386	8	373-381
	Wykazy			383-531	obejmuje: wykaz chronologiczny dokumentów (ss. 383-419), wykaz osób (ss. 421-458), wykaz miejscowości (ss. 459-508), wykaz rzeczy (ss. 509-531)
	Errata i uzupełnienia			532-533

Linki zewnętrzne

• Dokumenty kujawskie i mazowieckie przeważnie z XIII wieku, wyd. B. Ulanowski, „Archiwum Komisji Historycznej Akademii Umiejętności” 4, Kraków 1887 — oddzielna odbitka z „Archiwum Komisyi Historycznej. Tom IV” z podwójną paginacją.
• Dokumenty kujawskie i mazowieckie przeważnie z XIII wieku, wyd. B. Ulanowski, (w:) „Archiwum Komisyi Historycznej. Tom IV”, Kraków 1888, s. 111-534.