Ziemia łęczycka
 |
Ten artykuł od 2019-10 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
| |||
| |||
| Państwa | |||
|---|---|---|---|
| Stolica | |||
| Ważniejsze miejscowości | |||
Ziemia łęczycka (łac. terra Lanciciensis) – jednostka terytorialna średniowiecznego państwa polskiego, kraina historyczna[1] i region etnograficzny[2], opisany przez Oskara Kolberga w jego monumentalnym dziele „Lud” w tomie „Łęczyckie”, położona między Wielkopolską (Kaliskiem) a Mazowszem.
Historia[edytuj | edytuj kod]
W początkach regionu największym jego miastem była Łęczyca. Po śmierci Bolesława III Krzywoustego stała się oprawą wdowią jego żony, księżnej Salomei. Po jej śmierci (1144) stała się częścią dzielnicy senioralnej i przypadła Bolesławowi IV Kędzierzawemu. W latach 1231–1352 na obszarze ziemi łęczyckiej istniało Księstwo łęczyckie. W 1264 roku nastąpił jego podział na Księstwo Łęczyckie i Księstwo Sieradzkie. Weszła w skład Królestwa Polskiego po jego zjednoczeniu przez Władysława I Łokietka. Obecnie w niemal w całości leży na obszarze województwa łódzkiego, niewielki obszar należy do województwa mazowieckiego (powiat gostyniński) i województwa wielkopolskiego (gmina Kłodawa i gmina Grzegorzew). W okresie od 1352 r. do 1793 r. ziemia ta stanowiła odrębne Województwo Łęczyckie, które wchodziło w skład Prowincji Wielkopolskiej. Dzieliło się na 3 powiaty ze stolicami w Łęczycy, Orłowie i Brzezinach. Województwo Łęczyckie delegowało do Senatu aż 5 przedstawicieli. Byli to: wojewoda łęczycki, kasztelan łęczycki, oraz kasztelani: inowłodzki, konarski i brzeziński[3].
Herb[edytuj | edytuj kod]
Jan Długosz zawarł opis herbu ziemi łęczyckiej w XV-wiecznej kronice w tych słowach[4]:
Lanciciensis terra que pro medietate clipei leonis rubei coronati in campo albo, et pro altera medietate medietatem aquile in campo rubeo, dorsis se invicem contingentibus portat.
Herb stanowiła tarcza herbowa dzielona w pas, gdzie w prawym srebrnym polu połulew czerwony i w lewym czerwonym polu połuorzeł srebrny razem ukoronowane.
Herb był używane następnie przez województwo łęczyckie. Obecnie do herbu nawiązuje jeden z elementów herbu województwa łódzkiego.
Miasta ziemi łęczyckiej[edytuj | edytuj kod]
W ziemi łęczyckiej leżą następujące miasta:
| Lp. | Miasto | Liczba mieszkańców[5] | Dawny powiat[6] | Obecne województwo |
|---|---|---|---|---|
| 1. |  Łódź[a] |
664 860 | brzeziński |  łódzkie
|
| 2. |  Tomaszów Mazowiecki[b] |
58 796 | brzeziński | łódzkie
|
| 3. |  Zgierz |
54 550 | łęczycki | łódzkie
|
| 4. |  Kutno[c] |
41 754 | łęczycki | łódzkie
|
| 5. |  Aleksandrów Łódzki |
22 188 | łęczycki | łódzkie
|
| 6. |  Konstantynów Łódzki |
19 117 | łęczycki | łódzkie
|
| 7. |  Ozorków |
18 488 | łęczycki | łódzkie
|
| 8. |  Łęczyca |
13 340 | łęczycki | łódzkie
|
| 9. |  Koluszki |
12 318 | brzeziński | łódzkie
|
| 10. |  Brzeziny |
12 099 | brzeziński | łódzkie
|
| 11. |  Żychlin |
7743 | orłowski | łódzkie
|
| 12. |  Poddębice |
6904 | łęczycki | łódzkie
|
| 13. |  Kłodawa |
5985 | łęczycki |  wielkopolskie
|
| 14. |  Krośniewice |
4121 | łęczycki | łódzkie
|
| 15. |  Rzgów[d] |
3445 | brzeziński | łódzkie
|
| 16. |  Stryków |
3423 | brzeziński | łódzkie
|
| 17. |  Dąbie |
1748 | łęczycki | wielkopolskie
|
| 18. | _COA.svg){kind=small} Ujazd |
1694[10] | brzeziński | łódzkie
|
| 19. |  Piątek |
1604 | łęczycki | łódzkie
|
| 20. |  Dąbrowice |
847[11] | łęczycki | łódzkie
|
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- księstwo łęczyckie
- województwo łęczyckie w I Rzeczypospolitej
- województwo łódzkie w różnych okresach historycznych
- województwo płockie w latach 1975–1998
- krainy historyczne w Polsce
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Z wyjątkiem południowo-zachodniego obszaru Łodzi, zawierającego części miasta Chocianowice, Łaskowice i Ruda Pabianicka[6][7].
- ↑ Do ziemi łęczyckiej należy obszar Tomaszowa Mazowieckiego położony na północ od Wolbórki i na zachód od Pilicy, zawierający części miasta Kaczka, Łąki Henrykowskie, Michałówek, Niebrów, Siedmiodomki, Starzyce, Tomaszówek i Wilanów[6][7].
- ↑ Do ziemi łęczyckiej należy obszar Kutna położony na południe od Ochni, zawierający części miasta Antoniew, Azory, Łąkoszyn i Wiktoryn[6][7][8].
- ↑ Do ziemi łęczyckiej należy obszar Rzgowa położony na północ od Neru[6][7][9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Marek Koter: Historyczno-geograficzne podstawy oraz proces kształtowania się regionu łódzkiego. W: Miasto – region – gospodarka w badaniach geograficznych. W stulecie urodzin Profesora Ludwika Straszewicza. Tomasz Marszał (red.). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2016, s. 131–142. ISBN 978-83-8088-122-8. (pol.).
- ↑ Oskar Kolberg: Łęczyckie. T. 22. Kraków: 1889, seria: Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce. [dostęp 2022-06-16]. (pol.).
- ↑ Geografia historyczna..., literat.ug.edu.pl [dostęp 2017-01-09].
- ↑ Insigniorum clenodiorum Regis et Regni Polonie descriptio. W: Jan Długosz: Insignia seu Clenodia Regis et Regni Poloniae. Z kodeksu kórnickiego wydał dr. Z. Celichowski. Poznań: 1885, s. 16.
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku. stat.gov.pl, 2022-12-07. [dostęp 2023-01-01]. (pol.).
- ↑ a b c d e Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku. Henryk Rutkowski (red.). T. 5: Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku. Cz. 2: Komentarz, indeksy. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Historii PAN, 1998. ISBN 83-86301-75-9. [dostęp 2023-01-01]. (pol.).
- ↑ a b c d Geoportal krajowy. mapy.geoportal.gov.pl. [dostęp 2023-01-01]. (pol.).
- ↑ Piotr A. Stasiak: Dzieje Kutna od średniowiecza do współczesności. W: Jacek Saramonowicz, Piotr A. Stasiak: Kutno. Przeszłość i współczesność. Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2012, s. 7. ISBN 978-83-7729-177-1. [dostęp 2023-01-01]. (pol.).
- ↑ Jan Korytkowski: Prałaci i kanonicy katedry metropolitalnej gnieźnieńskiej od roku 1000 aż do dni naszych. Podług źródeł archiwalnych. T. 3. Gniezno: Drukarnia J. B. Langiego, 1883, s. 238. OCLC 721861647. [dostęp 2023-01-06]. (pol.).
- ↑ Wieś Ujazd w liczbach. polskawliczbach.pl. [dostęp 2023-01-01]. (pol.).
- ↑ Wieś Dąbrowice w liczbach. polskawliczbach.pl. [dostęp 2023-01-01]. (pol.).